Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Zapalenie stawów - przyczyny, objawy, leczenie, rodzaje. Kto choruje na zapalenia stawów?
Staw, czyli połączenie ruchome kości to element układu ruchu człowieka, który wraz z wiekiem ulega zmianom degeneracyjnym, jak również stanom zapalnym. Obecnie zidentyfikowano ok. 100 rodzajów zapaleń stawowych. W zakresie objawów wymienia się m.in. dolegliwości bólowe, sztywność stawów, proces zapalny, obrzęki. Wśród bardziej znanych wymienia się zapalenie stawów reumatoidalne. Stawowe zapalenie może prowadzić do nieodwracalnych zmian, które wiążą się z upośledzoną funkcją ruchu. Więcej na temat zapaleń stawowych w dalszej części artykułu
- Co to jest zapalenie stawów i jego objawy
- Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec stawowy)
- Łuszczycowe zapalenie stawów
- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- Młodzieńcze (idiopatyczne, reumatoidalne) zapalenie stawów
- Dna moczanowa
- Przyczyny zapalenia stawów
- Czynniki sprzyjające zapaleniu stawów
- Zapalenie stawów — leczenie
- Diagnostyka i badania zapaleń stawów
- Zapalenie stawów w pytaniach i odpowiedziach
- Czy można wyleczyć zapalenie stawów?
- Czy zapalenie stawów to choroba nawrotowa?
- Kto leczy zapalenie stawów?
- Czy zapalenie stawu zawsze występuje z obrzękiem?
- Jak długo trwa zapalenie stawów?
- Jaka dieta przy zapaleniu stawów?
Co to jest zapalenie stawów i jego objawy
Zapalenie stawów to najczęściej choroba przewlekła, której towarzyszy ograniczenie ruchomości w stawie związane z uszkodzeniem struktur stawowych czy deformacją stawu. Duża część z nich ma podłoże autoimmunologiczne - co to oznacza? Organizm produkuje przeciwciała niszczące struktury stawowe doprowadzając do jego niesprawności.
Jakie stawy najczęściej ulegają obrzękowi? Wymienia się tutaj staw skokowy, kolanowy, nadgarstka, dłoni i stóp.
Wśród typowych objawów zapalenia stawów wymienia się ból (najczęściej rano i wieczorem), sztywność (poranna) i obrzęk stawu (w konsekwencji wysięku), zaczerwienie skóry wokół stawu. Istotne znaczenie ma obecność obrzęku kilku stawów, który sugeruje stan zapalny - oprócz tego symetria takich zmian jest również bardzo ważna dla procesu diagnostycznego (np. oba kolana, nadgarstki, stawy w dłoni / stóp). Obrzęk jednego z nich to często konsekwencja przeciążenia, urazu np. w chorobie zwyrodnieniowej stawów, podobnie w przypadku narastającego bólu w ciągu dnia bez jego objawów rano. Osobom cierpiącym na zapalenie stawów towarzyszy oprócz ograniczonego zakresu pracy również poranna sztywność stawu.
Obecnie występuje ok. 100 rodzajów zapalenia stawów.
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, gościec stawowy)
Choroba reumatyczna jak RZS, która pojawia się z większą częstością u kobiet, najczęściej między 40-55 rokiem życia. U podłoża reumatoidalnego zapalenia stawów jest autoagresja i czynniki genetyczne. W jej przebiegu występują symetryczne zapalenie stawów (średnich i małych). Najczęściej obejmuje ona stawy rąk - śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe bliższe. Oprócz tego występują guzki reumatoidalne jako jeden z objawów RZS. Diagnostyka RZS nie należy do łatwych chociażby na możliwość wystąpienia seronegatywnego wyniku, który nie oznacza wykluczenia RZS, a jeden z jego typów. Jednym z leków, który łagodzi objawy RZS jest naproksen lek bez recepty.
Reumatoidalnym zapaleniem stawów boryka się ok. 200 tysięcy osób w Polsce.
Łuszczycowe zapalenie stawów
Łuszczycowe zapalenie stawów, inaczej łuszczyca stawowa to choroba współistniejąca łuszczycy. Jej początek datuje się na 30-55 rok życia. Może wystąpić w różnych typach łuszczycy - najczęściej jednak w łuszczycy zwyczajnej. W pierwszej kolejności zauważa się zmiany łuszczycowe, które poprzedzają łuszczycę stawów. Niejednokrotnie zarówno zmiany skórne jak i stawowe występują w tym samym czasie u części pacjentów. W jej przebiegu nie odnotowuje się symetrii jak w przypadku reumatyzmu, w badaniach brak jest czynnika reumatoidalnego i guzków reumatoidalnych.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to choroba stawowa, w której istotny wpływ odgrywa genetyka i obecność antygenu HLA-B27. Wśród przyczyn wymienia się również czynniki immunologiczne, środowiskowe (np. zakażenia bakteryjne). Początek choroby jest niespecyficzny, dopiero później pojawia się tępy ból kręgosłupa zlokalizowany w części krzyżowo-biodrowej, promieniuje do pośladków, występuje rano / wieczorem. W leczeniu bólu w ZZSK stosuje się meloksykam w tabletkach.
Młodzieńcze (idiopatyczne, reumatoidalne) zapalenie stawów
Idiopatyczne, reumatoidalne, młodzieńcze zapalenie stawów pojawia się u osób młodszych niż 16 lat. Zwykle utrzymuje się kilka tygodni. W wyniku jej obecności dochodzi do uszkodzenia stawów, kości, mięśni, ścięgien i innych narządów jak skóra, płuca, serce/ Oprócz tego mogą wystąpić problemy wzrastania lub przyspieszony wzrost niektórych kości.
Dna moczanowa
Dna moczanowa znana również jako artretyzm, skaza moczanowa, podagra to choroba uszkadzająca stawy związana z zaburzeniem metabolizmu puryny. Dochodzi w niej do zniekształcenia stawów (na skutek odkłada się kryształków kwasu moczowego również w tkance otaczającej). W jej przebiegu obecny może być ostry napad, któremu towarzyszy obrzęk, zaczerwienienie i narastający ból, którego szczyt przypada na 8-12. godzinę.
Jakie są objawy towarzyszące i świadczące o zapaleniu stawów?
Przyczyny zapalenia stawów
W przypadku chorób reumatycznych (reumatyzmu) najczęstszym podłożem choroby jest reakcja autoimmunologiczna. Dlatego choroby stawów dotyczą osób cierpiących na niektóre autoagresje jak choroba Leśniowskiego-Crohna , łuszczycę, toczeń. Niekiedy u podstawy leżą infekcje bakteryjne, rzadziej wirusowe (np. różyczka u kobiet, świnka u mężczyzn). Istotne znaczenie mają tutaj takie choroby jak borelioza (choroba z Lyme), angina (gorączka reumatyczna). Zatem zapytania czy zapalenie stawów może pochodzić od migdałków i bolącego zęba to jedna z możliwych przyczyn dla podłoża infekcyjnego bakteryjnego. Nie bez znaczenia są również zaburzenia metaboliczne dotyczące odkładania się kwasy moczowego w strukturach stawowych i czynniki genetyczne oraz predysponujące do zmian zapalnych stawów. Analizując przyczynę trudno jest wymienić tylko 1 czynnik, najczęściej to kombinacja wielu z nich.
Czynniki sprzyjające zapaleniu stawów
Rozpatrując czynniki mogą mieć wpływ na pojawienie się zapaleń stawów wymienia się:
- wiek - ryzyko wzrasta z upływem lat,
- płeć - 60% osób dotykających zapalenie stawów to kobiety, ale dna moczanowa częściej występuje u mężczyzn,
- czynniki genetyczne - obecność genów związanych z niektórymi rodzajami zapaleń jak RZS,
- infekcje - czynniki mikrobiologiczne jak bakterie, które dostały się do mazi stawowej,
- nadwaga,
- urazy stawowe w przeszłości - występujący uraz może zwiększać ryzyko choroby zwyrodnieniowej w stawie.
Zapalenie stawów — leczenie
Zależnie od podłoża zapalenia stawów w leczeniu wykorzystywane są:
- NLPZ - niesteroidowe leki przeciwzapalne - diklofenak, naproksen, w postaci doustnej, w łagodniejszych zmianach postać w maści, żelu, kremu, pomocne są również inne silniejsze leki, które można znaleźć w kategorii ból mięśni i stawów np. ketoprofen / meloksikam w tabletkach,
- leki immunosupresyjne (metotreksat, hydroksycholorochina, sulfasalazyna),
- leki biologiczne jak przeciwciała monoklonalne w RZS np. adalimumab,
- steroidy (w podaniu miejscowym - tzw. blokada stawu).
Oprócz tego istotny jest aspekt niefarmakologiczny - wykonywanie ćwiczeń pod okiem fizjoterapeuty / rehabilitanta. Przy zapaleniu stawów nie ma przeciwwskazań do ćwiczeń i rekreacyjnego uprawiania sportu z uwzględnieniem obecnej sprawności pacjenta. Pomocne mogą być również artykuły ortopedyczne jak opaski, stabilizatory i ortezy na stawy lub taśmy kinezjologiczne, które pomogą ograniczyć odczuwanie bólu związanego z zapaleniem stawu.
Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych powinno być możliwie najkrótsze, nawet w przypadku przewlekłych zapaleń stawowych.
Część pacjentów podpiera się w leczeniu zapaleń stawowych takimi produktami jak maści rozgrzewające i chłodzące (np. maść końska),kompresami żelowymi ciepło-zimno (z serii Nexcare), a także plastry przeciwbólowe.
Warto wiedzieć również, że stan zapalny w stawach może dotykać różnych dolegliwości np. zwyrodnienia stawów, w którym podaje się zastrzyki z kwasem hialuronowym na stawy.
Diagnostyka i badania zapaleń stawów
Podstawą procesu diagnostycznego niezależnie od schorzenia jest wywiad pacjenta często w połączeniu z wywiadem rodzinnym (co ma znaczenie dla stawowych zapaleń np. o podłożu autoimmunologicznym).
Znaczenie dla zmian stawowych o podłożu autoimmunologicznym ma obecność innych chorób o tym samym podłożu jak łuszczyca zwyczajna i łuszczyca stawowa, a także choroby zapalne jelit i objawy ze strony stawów.
Oprócz tego lekarz wykonuje badanie fizykalne i zleca odpowiednie badania krwi z oznaczeniem określonych parametrów, a także diagnostykę obrazową (rentgen, tomograf, rezonans). Co obejmują badania krwi? Są to: morfologia, czynnik reumatoidalny, czynniki zapalne jak CRP i OB, przeciwciała antyCCP. Nie bez znaczenia jak się okazuje dla zapaleń stawów są badania genetyczne, które polegają m.in. na oznaczaniu antygenu HLA-B27, który może wystąpić u osób poddanych diagnostyce w kierunku ZZSK czy chorób autoimmunizacyjnych.
Zapalenie stawów w pytaniach i odpowiedziach
Stany zapalne w obrębie stawów to zdecydowanie duży temat, trudny do wyczerpania. Poniżej zebraliśmy jedne z częściej zadawanych pytań.
Czy można wyleczyć zapalenie stawów?
Nie ma sposoby na całkowite wyleczenie z zapalenia stawów, jednak w ich przypadku przy skutecznym leczeniu mogą być osiągane okresy remisji lub minimalnej aktywności choroby. Zapalenie stawów to choroba na całe życia. Ustąpienie objawów choroby np. w RZS wiąże się z poprawą jakości życia i czasem remisji.
Czy zapalenie stawów to choroba nawrotowa?
Tak, w jej przebiegu obecne mogą być nawroty choroby, fazy zaostrzenia np. w czasie infekcji pacjenta. W jej łagodzeniu pomocne są np. plastry przeciwbólowe.
Kto leczy zapalenie stawów?
W dużej mierze zapalenie stawów leczy reumatolog. Jeśli zmiana jest typowo urazowa leczeniem zajmuje się ortopeda.
Czy zapalenie stawu zawsze występuje z obrzękiem?
Nie zawsze, objawy stawowe w przebiegu niektórych chorób mogą występować bez obrzęku, wymienia się tutaj guzy kości, choroby metaboliczne jak niedoczynność tarczycy. Większość występuje jednak z obrzękiem.
Jak długo trwa zapalenie stawów?
W zapaleniu stawów wymienia się zwykle okresy zaostrzenia, remisji i aktywnej choroby. Choroba może występować z aktywnymi objawami, ale z okresami remisji. Chorzy na zapalenie stawów prowadzą leczenie do końca życia, przez wiele lat.
Jaka dieta przy zapaleniu stawów?
Dobre rzeczy w takiej diecie to kwasy omega-3 (np. z roślin, ryb), omega-6, ale w odpowiednim stosunku względem kwasów omega-3. Oprócz tego na plus są produkty pełnoziarniste, kasza. Produkty do ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania to jedzenie bogate w indeks glikemiczny, tłuszcze trans / nasycone, żywność wysokoprzetworzona (z licznymi barwnikami, aromatami). Ograniczeniu powinna ulec również ilość alkoholu, a zwiększeniu ilość spożywanej wody z ograniczeniem soli i cukru. Dla diety w dnie moczanowej istotna jest eliminacja produktów bogatych w puryny jak mięso, owocowe morza, buliony.
W ramach diety sporo osób szuka produktów ze składnikami, które wesprą funkcjonowanie stawów. Jeśli szukasz takich produktów zajrzyj do zdrowe stawy - znadziesz tam suplementy z glukozaminą, kolagenem i chondroityną. Jeśli z kolei bolą Cię stawy i nie lubisz opasek ortopedycznych - rozważ taśmy kinezjologiczne, które zmniejszają ból bez użycia leków.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Gilman, A., Brunton, L., Parker, K., Blumenthal, D., Buczko, W., & Kramkowska, M. et al. (2010). Podręcznik farmakologii i terapii Goodmana i Gilmana. Lublin: Wydawnictwo Czelej.