Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
CRP — co to jest? Badanie CRP — norma, wynik, jak się przygotować? Co oznacza białko C reaktywne (ostrej fazy)?
Badanie CRP jest jednym z częściej wykonywanych badań krwi obok testu OB czy morfologii krwi czy lipidogramu. Co właściwie jednak ono oznacza? Jest wyznacznikiem stanu zapalnego, który może towarzyszyć wielu procesom chorobowym (zarówno w układzie sercowo-naczyniowym, mieć podłoże nowotworowe czy infekcyjne). To istotny wskaźnik diagnostyczny, którego nie należy bagatelizować. Jeśli chcesz wiedzieć więcej o badaniu CRP - jak się do niego przygotować, jakich wyników możesz się spodziewać, kiedy wykonuje się badanie białka CRP oraz czym jest CRP, to przeczytaj ten artykuł!
- Co to jest białko ostrej fazy (CRP) i stan zapalny?
- Jakie zadanie ma białko CRP?
- Wyjaśnienie pojęć
- Badanie CRP - co to jest?
- Czy badanie CRP jest wiarygodne?
- Badanie CRP w ciąży i u dzieci
- Jak interpretować wynik CRP? Czy 10 mg/l to dużo?
- Wysokie i podwyższone CRP czyli poziom białka C reaktywnego
- Jakich wartości można zatem spodziewać się przy badaniu CRP?
- Norma i badanie białka CRP
- Badanie CRP a choroby i przydatność kliniczna
- Inne czynniki wpływające na poziom i badanie CRP
- Choroby sercowo-naczyniowe i miażdżyca a CRP
Co to jest białko ostrej fazy (CRP) i stan zapalny?
Białko C reaktywne (ang. C Reactive Protein, CRP), znane jako białko ostrej fazy to substancja, która pojawia się podczas stanu zapalnego, jest pochodną glikoproteiny. Poziom tego białka może podnieść się m.in. w momencie zakażenia (np. podczas infekcji bakteryjnej czy wirusowej), przewlekłych zapaleń, urazów czy w procesie kancerogenezy bądź operacji chirurgicznej. Miejscem produkcji tego białka należącego do opsonin jest wątroba. Sygnałem do wytwarzania jest interleukina 6 (IL-6) i inne czynniki zapalne (np. cytokiny). Warto podkreślić, że wytwarzanie polipeptydu CRP to wynik nieswoistej reakcji zapalnej.
Jakie zadanie ma białko CRP?
Przyczepia się do otoczki drobnoustrojów w towarzystwie jonów wapnia. Co powoduje aktywację układu dopełniacza, wzmaga opsonizację i fagocytozę. Białko to nie krąży po ustroju w nieskończoność — jego okres półtrwania wynosi ok. 20 godzin. Jego przyrost może być gwałtowny i w ciągu 1-2 dób wzrosnąć 1000-krotnie. W procesie zapalnym można wyróżnić ostrą fazę, do której zalicza się gorączkę lub występujące zaburzenia metaboliczne. Efektem tego jest wzmożona synteza określonych białek, do którego wlicza się opisywanie białko C-reaktywne. Określenie jego poziomu ma na celu pomoc w identyfikacji choroby i nadzorowania skuteczności leczenia np. w chorobach reumatycznych stawów.
CRP w obecności wspomnianych jonów wapnia wiąże się z różnymi strukturami jak komórki ulegające apoptozie czy zmianom martwiczym. Posiada zatem zdolność wiązania z czynnikami endogennymi i egzogennymi jak polisacharyd paciorkowców zapalenia płuc.
Wyjaśnienie pojęć
- Układ dopełniacza - to zbiór specyficznych białek obecnych w wielu płynach ustrojowych i osoczu, które odpowiadają za odpowiedź odpornościową organizmu (m.in. wrodzoną, humoralną, swoistą i nieswoistą).
- Opsonizacja to proces obserwowany w odporności jako odpowiedź nieswoista. Polega na połączeniu się określonym cząsteczek (tzw. opsonin) z powierzchnią patogenu, co ułatwia jest fagocytozę np. przez komórki żerne systemu immunologicznego.
- Fagocytoza - zjawisko, w którym dochodzi do pochłaniania mikroskopijnych składników przez komórki żywego organizmu. Taką zdolność mają m.in. makrofagi (element odporności nieswoistej układu immunologicznego).
Badanie CRP - co to jest?
Określenie poziomu CRP we krwi ma na celu sprawdzenie czy stan zapalny jest rozległy, jaki potencjalny czynnik mógł go wywołać. Jak wykonuje się CRP badanie? Poziom CRP określa się badając surowicę lub osocze z wykorzystaniem metod immunochemicznych. Określenie poziomu białka ostrej fazy jest badaniem zasadniczo krótkim - zwykle zajmuje od kilku do kilkunastu minut. Jest badaniem bardzo często zalecanym przez lekarzy rodzinnych. W gabinecie lekarskim może być przeprowadzony specjalny gotowy test, który jest metodą półilościową — określa ilość białka powyżej 40 mg/l.
Czy badanie CRP jest wiarygodne?
Nie jest to swoisty test wykrywający jedną konkretną rzecz. Pomaga jednak w ustaleniu czy zastosowane leczenie jest skuteczne (np. w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych). Test ten może pomóc w określeniu czy doszło do infekcji bakteryjnej czy wirusowej. Opierając się na badaniach ok. 75% pacjentów w pewnej wrocławskiej przychodni zgłosiło się z wirusową infekcją, jedynie 25% w powodu bakteryjnej, u których lekarz mógł zalecić antybiotykoterapią. Możliwe, że częstsze wykonywanie tego testu mogłoby nieco ułatwić rozpoznanie przyczyny choroby, gdzie zespół objawów może początkowo nie być jednoznaczny i oczywisty.
W zależności od potrzeb badanie CRP może być bardziej dokładne, np. wykonuje się test hs CRP (high sensitivity CRP) w przypadku chorób sercowo—naczyniowych (gdzie poziom dokładności tego badania sięga od 0,0-5 mg/l).
Ze względu na sporą popularność domowych testów diagnostycznych dostępny jest również badanie na obecność CRP.
Badanie CRP w ciąży i u dzieci
Z wyniku CRP nie będzie wynikać czy ciąża przebiega poprawnie. Wielkości CRP nie zależą bowiem od tygodnia, miesiąca czy trymestru ciąży. Jakiekolwiek zmiany u kobiet spodziewających się dziecka może świadczyć o toczącym się stanie zapalnym w organizmie. Podwyższone CRP u dzieci pojawia się także w związku z zapaleniem. Inną miarą dla stanu zapalnego może być badanie OB, które również określa stan zapalny, aczkolwiek jest to test mniej dokładny.
Jak przygotować się do badania? Koniecznie przyjdź na czczo! To warunek konieczny! Ostatni posiłek przed badaniem powinien być spożyty przynajmniej 8-12 godzin wcześniej. Nie powinna być to ciężka kolacja. Podczas tego badania zostanie pobrana krew z żyły łokciowej. To swego rodzaju badanie krwi.
Jak interpretować wynik CRP? Czy 10 mg/l to dużo?
Wynik poziomu CRP określony jest jednostką ilości mg na litr. W przypadku reakcji ostrej fazy może wystąpić wynik powyżej 10 mg/l. Wartość ta oznacza mało nasilony stan zapalny, który może wystąpić np. w chorobach sercowo-naczyniowych i mieć wpływ na serce i układ krążenia. W tych dolegliwościach można spodziewać się następujących wartości jak:
- małe stężenie < 1 mg/l,
- pośrednie stężenie 1—3 mg/l,
- duże >3 mg/l.
W zależności od potrzeb, choroby lekarz może zlecić powtórzenie badania CRP np. za 2-3 czy 4 tygodnie. Badanie niekiedy należy przesunąć w czasie, jeśli w krótkim czasie przed badaniem wystąpił np. uraz, który na pewno podwyższa odczyn CRP. Od czego jednak nie zależy ilość białka CRP? Chociażby od płci. W małym stopniu na jego poziom wpływają takie endogenne składniki jak hormony, inne substancje biologiczne czy NLPZ, czyli leki przeciwzapalne.
Wysokie i podwyższone CRP czyli poziom białka C reaktywnego
Na stężenie (ilość) CRP jak się okazuje ma wpływ gdzie mieszkamy - osoby zamieszkujące duże miasta mają wyższy poziom w porównaniu z mieszkańcami mniejszych miejscowości. CRP rośnie wraz z wiekiem, BMI (indeks masy ciała), na skutek palenia papierosów. Nie bez znaczenia ma również tendencja rodzinna - u niektórych osób wyższy CRP jest zauważalny przy ryzyku udaru mózgu czy niektórych chorób sercowo-naczyniowych.
Jakich wartości można zatem spodziewać się przy badaniu CRP?
- powyżej 500 mg/l dla zakażeń bakteriami Gram (—) z posocznicą, a także po dużych urazach i po operacjach,
- do 100 mg/l dla zakażeń bakteriami Gram (+) i pasożytami,
- do 50 mg/l dla zakażeń wirusowych (rzadko do 100 mg/l).
Norma i badanie białka CRP
CRP również występuje u osób zdrowych, ale na zdecydowanie niższym poziomie. Norma CRP wynosi nie więcej 6 mg/l.
Jak szybko rośnie poziom CRP? W przeciągu kilku godzin dla infekcji bakteryjnej może zdecydowanie wzrosnąć i stanowić marker do oznaczania zakażenia np. paciorkowcowego. Dla infekcji wirusowej ilość CRP nie zmienia się drastycznie. Duży spadek odnotowuje się (o połowę) po kilku godzinach od opanowania zakażenia. Organizm do wartości startowych wraca zwykle po kilku dniach (7-12 dni).
Białko CRP to istotny czynnik diagnostyczny
Badanie CRP a choroby i przydatność kliniczna
Ilość białka CRP może wskazywać na obecność stanu zapalnego. Nic więc dziwnego, że jest to marker stanu zapalnego obok badania OB. Oznaczenie ilości białka C-reaktywnego wykorzystuje się w diagnostyce reumatyzmu, nowotworów złośliwych układu krwiotwórczego. Dla wysokości poziomu CRP pewna jest jednak pewna zależność - jego poziom jest “współproporcjonalny” do rozległości czy ciężkości stanu zapalnego. Zmiany w poziomie CRP przekładają się na dynamikę stanu zapalnego. Ze względu na stosunkowo długi okres półtrwania badanie CRP jest testem wiarygodnym w porównaniu do mierzenia innych białek.
Warto podsumować w przypadku jakich chorób może wystąpić wysoki czy podwyższony poziom CRP.
wysokie CRP |
-zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze
|
niewielki wzrost CRP |
-nadwaga lub otyłość |
Tabela. Wielości CRP i przykładowe choroby
Inne czynniki wpływające na poziom i badanie CRP
Nie bez znaczenia dla poziomu CRP we krwi ma palenie papierosów (podwyższa je, dlatego warto rozważyć decyzję o rzuceniu palenia), podobnie jak stosowanie HTZ czy wiek (osoby starsze). Niektóre leki mogą jednak wpływać na obniżenie tego poziomu np. statyny (leki na cholesterol), fibraty (leki na triglicerydy), blokery receptora angiotensyny. Podobnie jest w przypadku diety ubogiej w cukier, stosowania olejów roślinnych czy włóknika (błonnika) pokarmowego. Umiarkowana aktywność fizyczna może również obniżyć wartość CRP.
Choroby sercowo-naczyniowe i miażdżyca a CRP
Badanie CRP wg Amerykańskiego Towarzystwa ds. Chorób Serca powinno zostać uznane za czynnik diagnostyczny przy chorobach serca podobnie jak profil lipidowy, nikotynizm, nadciśnienia tętniczego. Niektóre dane literaturowe podają, że osoby z podwyższonym poziomem CRP są bardziej narażone na ryzyko udaru/chorób naczyniowych (2-krotnie) i 3-krotnie dla zawału. Natomiast u osób ze znacząco podwyższonym stężeniem CRP i cholesterolu ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych wzrasta nawet 9-krotnie w porównaniu do osób z prawidłowymi wartościami obu parametrów. Białko CRP wg niektórych danych jest zdolne do opsonizacji cholesterolu z frakcji LDL, co może wpływać na wystąpienie wczesnych zmian miażdżycowych i powstawaniu blaszki miażdżycowej.
Jeśli mamy możliwość, to należy wykonać badanie hs CRP lub CRP. To naprawdę nie boli!
Bibliografia
- Caquet, R., (2012). 250 badań laboratoryjnych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- https://enel.pl/usluga/crp-bialko-c-reaktywne/
- https://labhome.pl/produkt/test-crp/
- https://en.wikipedia.org/wiki/C-reactive_protein