Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Jak wybrać dobry inhalator dla dziecka i dorosłego – rodzaje inhalatorów i nebulizatorów
Nebulizacja to proces zamiany roztworu w aerozol, o cząstkach wystarczająco małych, aby dotarły do najgłębszych struktur układu oddechowego. Dobry nebulizator to podstawowe wyposażenie apteczki zarówno przedszkolaka, jak i starszego dziecka, a nawet dorosłego, ponieważ leki wziewne często podawane są właśnie w nebulizacjach. Czy inhalator i nebulizator to jest to samo? Jak wybrać dobry inhalator dla dorosłego i dla dziecka? Na jakie parametry patrzeć, aby sprzęt posłużył nam jak najdłużej?
- Inhalator a nebulizator – czym się różnią
- Inhalacja a nebulizacja – czym się różnią?
- Inhalator dla dorosłych i inhalator dla dzieci – czy to jest to samo?
- Rodzaje nebulizatorów – inhalator siateczkowy, ultradźwiękowy, pneumatyczny
- Inhalator pneumatyczny (tłokowy) – tani i niezawodny
- Inhalator siateczkowy (inhalator membranowy lub mesh) – lekki, cichy i skuteczny
- Inhalator ultradźwiękowy – cichy i nowoczesny
- Parametry nebulizacji a skuteczność podawania leków
- Wielkość cząstek aerozolu – MMAD
- Frakcja respirabilna – FPF%
- Prędkość nebulizacji
- Poziom głośności
- Tryb pracy – ciągły i przerywany
- Martwa objętość
- Najlepszy inhalator, czyli jaki?
- Jaki wybrać dobry inhalator na astmę
- Firmy produkujące inhalatory dla dorosłych i dzieci
- Pytania i odpowiedzi odnośnie inhalatorów i nebulizatorów
- Co można wlewać do inhalatora?
- Co ile wymieniać inhalator?
- Jak często czyścić nebulizator?
- Nebulizator do olejków eterycznych – czy można się nebulizować olejkami?
Inhalator a nebulizator – czym się różnią
Zarówno inhalator jak i nebulizator to urządzenia, których zadaniem jest dostarczyć lek do dróg oddechowych. W Polsce przyjęło się używać terminu inhalator i nebulizator zamiennie, jednak te pojęcia nie są synonimami.
- inhalator – to niewielkie urządzenie, które dostarcza do płuc lek w postaci proszku lub lek zawieszony w sprzężonym gazie. Zazwyczaj nie potrzebuje dodatkowego zasilania jak baterii czy podłączenia do prądu. Inhalator najczęściej dołączany jest to opakowania kupowanego leku. Inhalatory stosuje się do podawania leków wziewnych m.in. w leczeniu astmy czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Dla konkretnego leku przeznaczony jest zazwyczaj konkretny inhalator – ciśnieniowy lub proszkowy.
- nebulizator – to urządzenie zasilane na baterie lub prąd, które służy do podawania leku w postaci zawiesiny lub płynu do dróg oddechowych. Nebulizator ma za zadanie rozbić płyn na aerozol o bardzo małych cząstkach, które dotrą do najdalszych zakamarków płuc. Takie urządzenie może służyć do podania różnego rodzaju leków wziewnych – jest uniwersalne. Nebulizator znają dobrze rodzice, bowiem nebulizacja to podstawowa metoda podawania medykamentów w chorobach jak zapalenie oskrzeli, ale także w astmie, czy rzadszej mukowiscydozie. Nierzadko potrzeba również wykonywać nebulizację podczas zapalenia płuc - kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o tej chorobie.
Na potrzeby tego opracowania, przyjmiemy jednak używanie terminów inhalator i nebulizator zamiennie – tak jak ma to miejsce naturalnie w języku.
Inhalacja a nebulizacja – czym się różnią?
Również terminy inhalacja i nebulizacja są błędnie używane w języku polskim jako synonimy. Tutaj jednak sprawa jest poważna, bowiem nie wszystkie substancje można używać do nebulizacji. Czym się więc różni inhalacja od nebulizacji?
- inhalacja – to podanie leku przy pomocy wziewu. Mianem "inhalacja" określa się również wdychanie pary wodnej, często z dodatkiem olejków eterycznych, w celu nawilżenia dróg oddechowych. Inhalację można wykonać np. nad miską z gorącą wodą, do której dodane jest kilka kropli preparatu do inhalacji np. olejku eterycznego
- nebulizacja – to jeden z rodzajów inhalacji. Wykorzystuje podanie leku przy pomocy nebulizatora, czyli urządzenia, które przerabia płyn na parę, docierającą głęboko do dróg oddechowych.
Olejków eterycznych nie można podawać przez nebulizator, ponieważ mają działanie drażniące i po podaniu głęboko do płuc mogą wywołać bardzo niebezpieczny skurcz oskrzeli.
Czy inhalacja pomoże na zatoki, katar i kaszel? Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się kiedy można wykonywać inhalację i nebulizację.
Inhalator dla dorosłych i inhalator dla dzieci – czy to jest to samo?
Zasadniczo inhalator (nebulizator) dla noworodka, starszego dziecka i dorosłego to jest to samo urządzenie. Różni się tylko końcówka montowana na wężyku od nebulizatora. W zależności od wieku może to być:
- dla noworodków i dzieci – maska w mniejszym rozmiarze zakrywająca nos,
- dla starszych dzieci i dorosłych – maska w większym rozmiarze zakrywająca nos lub ustnik.
Zazwyczaj nebulizatory mają w zestawie maseczkę zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Jeżeli brak jest takiego wyposażenia, to można je dokupić dodatkowo u producenta lub w aptece. Tak więc jedno i to samo urządzenie powinno zapewnić skuteczną nebulizację dla całej rodziny.
Część nebulizatorów jest jednak na pierwszy rzut oka projektowana dla dzieci i niemowląt. Są to inhalatory w wesołych kształtach zwierząt np. inhalator panda, pingwin, kotek czy krówka. Część maluchów boi się dźwięków wydawanych przez nebulizator i nie chce przyjmować leków w takiej formie, reagując płaczem. Zakup inhalatora-zwierzaka to swojego rodzaju ocieplenie wizerunku urządzenia, które może spodobać się dziecku i umożliwić skuteczną nebulizację. Alternatywą dla dzieci, które są wrażliwe na głośne dźwięki, jest nebulizator siateczkowy. Jest niewielki, poręczy i co najważniejsze – cechuje go cicha praca.
Rodzaje nebulizatorów – inhalator siateczkowy, ultradźwiękowy, pneumatyczny
Na rynku dostępne są trzy główne rodzaje nebulizatorów – nebulizator tłokowy, siateczkowy i ultradźwiękowy. Jak działa każdy z nich? Jakie są ich wady i zalety?
Inhalator pneumatyczny (tłokowy) – tani i niezawodny
Inhalator pneumatyczno–tłokowy to najpopularniejszy i najbardziej dostępny rodzaj inhalatora w Polsce. Para jest w nim pozyskiwana gdy płyn pod dużym ciśnieniem wtłaczany jest przez niewielki otwór. Inhalatory tłokowe zazwyczaj wyglądają jak pudełko, które cechuje dość głośna praca, mogąca wzbudzać lęk u niektórych wrażliwych dzieci. Inhalator tłokowy to jednak mało awaryjna, wydajna maszyna, która potrafi szybko podać lek. Niewątpliwą zaletą jest duża uniwersalność inhalatora tłokowego – można użyć go do podawania wszystkich leków do nebulizacji.
Inhalator siateczkowy (inhalator membranowy lub mesh) – lekki, cichy i skuteczny
Nebulizator siateczkowy wykorzystuje siateczkę – membranę z maleńkimi oczkami, przez które wtłaczany jest płyn. Dzięki temu powstają niewielkie cząstki leku o jednorodnej wielkości (średnica około 3,6 μm). Inhalator mesh wolniej podaje lek niż inhalator pneumatyczny, może też być droższy niż inne typy nebulizatorów. Trzeba pamiętać, że do tego typu urządzenia nie nadają się roztwory soli fizjologicznej z dodatkami ektoiny i kwasu hialuronowego, bowiem obie te substancje mogą zatykać delikatną membranę.
Plusów inhalatora siateczkowego jest jednak więcej – cechuje go wysoka efektywność dostarczania leku do płuc. Martwa objętość urządzenia jest bardzo mała, co oznacza, że straty podawanego płynu będą niewielkie. Ponadto inhalator membranowy jest cichy, podręczny i bezprzewodowy (zasilany na baterie). Jest popularnym wyborem, gdy rodzic szuka inhalatora przenośnego dla dzieci, który pomoże na kaszel, katar i zatoki malucha.
Inhalator ultradźwiękowy – cichy i nowoczesny
Inhalator ultradźwiękowy wykorzystuje fale ultradźwiękowe do rozbijania leku na mgiełkę. Jego praca sprawia, że wytwarzana jest pewna doza ciepła, która może podgrzewać lek, dlatego nie można go używać do nebulizacji wszystkich substancji. Działa jednak bardzo cicho, a utworzone przez niego cząstki mają najmniejsze rozmiary. Inhalator ultradźwiękowy raczej nie nadaje się do podawania leków w postaci zawiesin, ponieważ wytworzone cząsteczki mają skłonność do osadzania się.
Parametry nebulizacji a skuteczność podawania leków
Każdy nebulizator posiada parametry, które opisują jego pracę i skuteczność. Można znaleźć je na opakowaniu lub na stronie producenta. Szczególnie ważne przy wyborze jest spojrzenie na to, jak duże cząstki aerozolu wytwarza urządzenie, jaka jest gwarantowana frakcja respirabilna i prędkość nebulizacji. Dodatkowo warto zerknąć w stronę wartości martwej objętości, poziomu głośności i trybu pracy. Niewątpliwą zaletą będzie obecność zasilacza w opakowaniu, a także zestawu maseczek dla osoby dorosłej i dziecka.
Niestety nie zawsze wszystkie wymienione właściwości są zbadane przez producenta. Część produktów posiada tylko niektóre parametry, dlatego ciężko jest dokładnie porównać nebulizatory. Jednak brak informacji to też jakaś informacja, prawda? Bardzo skąpo opisane nebulizatory zdecydowanie zmniejszają poczucie zaufania, jakim darzy je potencjalny klient.
A teraz samo mięso – przeczytaj na co patrzeć przy wyborze nebulizatora.
Wielkość cząstek aerozolu – MMAD
Najlepiej między 2–5 μm
Wielkość cząstek ma istotne znaczenie dla efektywności podawania lekarstwa. W technicznej specyfikacji ten parametr oznaczany jest jako MMAD (ang. Mass Median Aerodynamic Diameter) i oznacza średnią wielkość cząsteczek aerozolu. Optymalna wielkość cząstek to taka, która mieści się między 2 a 5 μm. Dlaczego tak? Zbyt duże cząstki mogą osiadać w górnych drogach oddechowych, podczas gdy zbyt małe są bardzo lekkie i mogą nie docierać do dolnych dróg oddechowych. Zmierzono, że to cząsteczki, które mają średnicę między 2 a 5 μm docierają do docelowego miejsca działania.
Niektóre urządzenia mają możliwość zmiany rozmiaru cząstek, co pozwala zaplanować nebulizację odpowiednią do swoich potrzeb.
Frakcja respirabilna – FPF%
Im wyższa tym lepsza – najlepiej 70–80% i więcej
Frakcja respirabilna to części cząstek wytwarzanych przez nebulizator, które mają odpowiednią wielkość i są wstanie dotrzeć do docelowego obszaru działania w płucach. Wysoka frakcja respirabilna oznacza, że większa ilość leku trafia do miejsc, gdzie jest on potrzebny.
Prędkość nebulizacji
Im wyższa tym lepsza.
Prędkość nebulizacji podawana jest najczęściej w ml/min. Pozwala określić, jak długo trzeba będzie podawać lek. Przykładowo, jeżeli prędkość wynosi 0,25 ml/min to wiemy, że podanie 2 mililitrów leku zajmie nam 8 minut. Ten parametr jest szczególnie ważny dla rodziców, których dzieci nie przepadają za nebulizacją. Im wyższa będzie prędkość nebulizacji, tym krócej będzie trwał proces podania leku u malucha i tym większa będzie szansa na dostarczenie całego przepisanego przez lekarza preparatu do płuc dziecka.
Poziom głośności
Im niższy tym lepszy.
O ile przy wyborze inhalatora dla dorosłego, poziom głośności nie jest tak kluczowy, o tyle u dzieci ma to fundamentalne znaczenie. Głośny nebulizator może przestraszyć noworodka, który nie będzie chciał przyjmować leku. Cichsze urządzenia mogą poprawić akceptację terapii, szczególnie u dzieci.
Tryb pracy – ciągły i przerywany
Przy większej rodzinie lepiej wybrać ciągły tryb pracy.
Tryb pracy nebulizatora może być ciągły lub przerywany. Tryb ciągły oznacza, że lek jest dostarczany nieprzerwanie – urządzenie nie potrzebuje odpocząć. W przerywanym trybie pracy nebulizator wymaga, aby po określonym czasie dać mu chwilę przerwy. Przykładowo, niektóre nebulizatory po 30 minutach pracy muszą mieć 30 minut przerwy. Jeżeli masz dużą rodzinę, w której dzieciaki często chorują – wybierz nebulizator z ciągłym trybem pracy, który zapewni długi czas działania.
Martwa objętość
Im niższa tym lepsza.
W najprostszych słowach martwa objętość nebulizatora to straty leku. Dokładniej – jest to ilość płynu, która pozostaje w zbiorniku nebulizatora niezużyta. Duża martwa objętość zmniejsza skuteczność terapii, ponieważ więcej leku nie dostaje się do układu oddechowego. Oznacza to, że ta część leku idzie na straty. Przykładowo – jeżeli wlejesz do nebulizatora 3 ml leku, a martwa objętość to 1 ml, to okazuje się, że tak naprawdę zużyjesz tylko 2 ml leku.
Najlepszy inhalator, czyli jaki?
Nie ma jednego "najlepszego" inhalatora, ponieważ wybór zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, rodzaju leku, zaleceń lekarza i preferencji. Jedni postawią na cenę, inni na niską głośność, a jeszcze inni na szybką nebulizację. Przy wyborze można jednak kierować się takimi parametrami:
Wielkość cząstek aerozolu – MMAD | Najlepiej między 2 a 5 µm |
Frakcja respirabilna – FPF% | Im wyższa tym lepsza – najlepiej 70–80% i więcej |
Prędkość nebulizacji | Im wyższa tym lepsza |
Poziom głośności | Im niższy tym lepszy. |
Tryb pracy – ciągły i przerywany | Dla całej rodziny – ciągły, dla jednej osoby – może być przerywany |
Martwa objętość | Im niższa tym lepsza |
Dobry inhalator dla dorosłych i dzieci to też taki o który dbamy. Pamiętaj, że inhalator trzeba czyścić, a część modeli wymaga regularnej wymiany filtrów.
Jaki wybrać dobry inhalator na astmę
Astma, to choroba, która wymaga zażywania wielu różnych leków wziewnych, szczególnie sterydów i β2–mimetyków, które rozkurczają oskrzela. Lekarze często decydują się na podanie leku w formie płynu do nebulizacji, zamiast gotowego już preparatu w inhalatorze proszkowym czy ciśnieniowym. Wybierając inhalator dla astmatyka, trzeba szczególnie zwrócić uwagę na jego jakość i lepiej zaopatrzyć się w wysokiej klasy sprzęt, który ma dobrą gwarancję, ciągły tryb pracy, niski MMAD i wysoką frakcję respirabilną. W przypadku astmy skuteczność inhalacji ma bowiem kluczowe znaczenie dla codziennego samopoczucia pacjenta.
Firmy produkujące inhalatory dla dorosłych i dzieci
Na rynku jest kilka firm, które produkują inhalatory dla całej rodziny, które z powodzeniem mogą być stosowane jako wsparcie leków na katar, kaszel czy chore zatoki. Marki cieszące się dużym zainteresowaniem to:
- Intec,
- Sanity,
- Flaem,
- Novama,
- iXellence,
- Haxe,
- Microlife,
- Pic Solution.
Pytania i odpowiedzi odnośnie inhalatorów i nebulizatorów
Wybór nebulizatora to sprawa trudna. A kiedy już go mamy w domu, to pojawiają się kolejne pytania o to jak go czyścić, co w nim umieszczać i czy trzeba wymieniać inhalator. Przyjrzyjmy się odpowiedzią na te pytania.
Co można wlewać do inhalatora?
Inhalator jest dobry, kiedy można go stosować z jak największą ilością substancji. Do inhalatora tłokowego można wlewać wszystkie leki do nebulizacji – sterydy wziewne, leki rozrzedzające wydzielinę np. ambroksol do wziewów, niektóre leki rozszerzające drogi oddechowe, część antybiotyków, roztwory soli fizjologicznej (również te z kwasem hialuronowym i z ektoiną). Do inhalatora siateczkowego można wlać roztwory przeznaczone do nebulizacji, oprócz tych które zawierają ektoinę lub kwas hialuronowy. Inhalatory mesh mają bowiem tendencję do zatykania się, gdy gęstość roztworu jest zbyt duża. Inhalator ultradźwiękowy nie przyjmie zaś leków wrażliwych na temperaturę, ponieważ ma skłonność do podgrzewania roztworu.
Co ile wymieniać inhalator?
Częstotliwość wymiany inhalatora zależy od rodzaju inhalatora i zaleceń producenta. Główna część nebulizatora, póki działa poprawnie, nie musi być wymieniana. Należy jednak zmieniać akcesoria, czyli maseczki, ustnik, wąż do nebulizacji i filtry. O filtrach pamięta mało który użytkownik nebulizatora, a jest to rzecz kluczowa do prawidłowego działania! Zapchany filtr nie będzie działał poprawnie, a do naszych płuc mogą wtedy docierać niepożądane związki. Dlatego filtr wymieniaj regularnie co 3 miesiące lub kiedy zauważysz, że jego kolor zmienił się na szary lub żółtawy. Co 3–6 miesięcy zmień zaś maseczki i ustnik. Gotowe zestawy akcesoriów wymiennych można kupić w aptece lub u producenta.
Jak często czyścić nebulizator?
Nebulizator należy wyczyścić po każdym jego użyciu zgodnie z instrukcją. Elementy inhalatora po nebulizacji trzeba rozłączyć, przemyć ciepłą wodą z łagodnym detergentem i zostawić do wyschnięcia. Przewodu na powietrze nie myj – jego osuszenie jest bardzo trudne. Regularne czyszczenie pomoże cieszyć się sprawnym nebulizatorem przez długi czas.
Po umyciu nie wycieraj części nebulizatora, tylko poczekaj, aż same wyschną. Pocieranie może wytworzyć oddziaływania elektrostatyczne, które sprawia, że lek osadza się na urządzeniu, zamiast trafiać do płuc.
Nebulizator do olejków eterycznych – czy można się nebulizować olejkami?
Nie należy używać nebulizatora do podawania olejków eterycznych. Olejki eteryczne zawierają substancje drażniące górne i dolne drogi oddechowe, a podane głęboko do płuc w nebulizacji mogą wywołać duszności oraz skurcz oskrzeli. Istnieją specjalne parowniczki przeznaczone do aromaterapii, które są bezpieczne do używania z olejkami eterycznymi. Jednak ich zastosowanie dotyczy głównie celów relaksacyjnych, a nie leczenia chorób. Za pomocą olejków eterycznych można zaś przeprowadzać inhalacje – czyli wdychanie pary wodnej z lotnymi substancjami.
Bibliografia
- Karolewicz, B., Pluta, J., & Haznar, D. (2009). Nebulizacja jako metoda podawania leków. Farm. Pol, 65(4), 291–304.
- Arı, A. (2014). Jet, Ultrasonic, and Mesh Nebulizers: An Evaluation of Nebulizers for Better Clinical Outcomes. Eurasian Journal of Pulmonology, 16(1).
- Wydanie, I. I., & Tuszyński, P. K. Choroby dróg oddechowych.