Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Biegunka, rozwolnienie - przyczyny, objawy, leczenie. Jakie są sposoby na luźny stolec?
Biegunka (rozwolnienie) to stan, w którym dochodzi do zwiększenia częstotliwości wypróżnień, zmiany konsystencji stolca oraz zwiększenia jego ilości. Może mieć ona różne podłoże m.in. bakteryjne, wirusowe, a także polekowe. Rozwolnienie często to jedynie objaw choroby, dlatego też nie należy go bagatelizować, zwłaszcza jeśli utrzymuje się przez długi czas lub występuje u dzieci, lub osób w podeszłym wieku. Jak radzić sobie z biegunką?
- Co to jest biegunka?
- Rozwolnienie przyczyny
- Ostra biegunka — przyczyny
- Zakażenia przewodu pokarmowego toksynami bakteryjnymi
- Biegunka wywołana przez wirusy
- Zakażenie toksynami grzybów
- Alergie i nietolerancje pokarmowe
- Biegunka po lekach
- Biegunka przewlekła — przyczyny
- Biegunka — leczenie
- O czym warto pamiętać łagodząc przebieg biegunki?
- Domowe sposoby na biegunkę (rozwolnienie)
- Biegunka (luźny stolec) — pytania i odpowiedzi
- Ile trwa biegunka wirusowa u dorosłych i dzieci?
- Dlaczego pojawia się biegunka po alkoholu?
- Czy może pojawić się biegunka przy ząbkowaniu u dziecka?
- Częste biegunki po jedzeniu, czego mogą być objawem?
- Co na biegunkę w ciąży i przy karmieniu piersią?
Co to jest biegunka?
Biegunka, czyli rozwolnienie lub luźny stolec (potocznie) jest stanem, w którym osoba oddaje stolce o zbyt luźnej konsystencji (pacjenci określają ją często jako wodnista biegunka), ze zwiększoną częstotliwością (powyżej 3 razy na dobę) lub o zwiększonej ilości (przyjmuje się powyżej 200g na dzień).
Ze względu na czas trwania biegunki wyróżniana jest: biegunka ostra (trwa poniżej 14 dni) lub biegunka przewlekła (trwającą powyżej 30 dni). Objawy, jakie często jej towarzyszą to m.in. osłabienie, ból brzucha, wysoka gorączka, wymioty. Do symptomów, które powinny szczególnie zaniepokoić i skłonić nas do wizyty u lekarza należy krwawa biegunka (czyli stolec z domieszką krwi).
Rozwolnienie przyczyny
Przyczyny biegunki mogą być bardzo różnorodne. Niejednokrotnie postawienie trafnej diagnozy jest bardzo trudne, ponieważ jest to nieswoisty objaw wielu jednostek chorobowych.
Ostra biegunka — przyczyny
Krótkotrwała biegunka może mieć wiele przyczyn. Mogą ją wywoływać liczne drobnoustroje, ale może być także reakcją niepożądaną podczas przyjmowania niektórych leków, a także pokarmów.
Zakażenia przewodu pokarmowego toksynami bakteryjnymi
Toksyny bakteryjne mogą dostać się do przewodu pokarmowego wraz ze skażonym nimi jedzeniem. Tzw. biegunki bakteryjne najczęściej są spowodowane niedostatecznym dbaniem o zaplecze sanitarne w miejscach, gdzie przygotowywane są posiłki.
Dotyczy to szczególnie krajów rozwijających się o klimacie ciepłym. Do bakterii, które najczęściej są przyczyną biegunek bakteryjnych, należą: Escherichia coli, Salmonella enteritidis, Campylobacter jejuni. Ten rodzaj biegunki często określa się jako biegunka podróżnych.
Biegunka wywołana przez wirusy
Wśród wirusów, które najczęściej mogą być przyczyną biegunki, są: rotawirusy, norowirusy. Szczególnie biegunka u niemowląt i małych dzieci często jest powodowana przez wirusy. W przypadku biegunki u tej grupy wiekowej szczególnie nie wolno jej bagatelizować, gdyż w niektórych przypadkach jest ona przyczyną hospitalizacji, przede wszystkim w wyniku odwodnienia, które bardzo szybko dotyka najmłodszych, a także jest groźne dla osób starszych.
Biegunka i inne objawy związane z zakażeniem rotawirusami i norowisusami, nazywane są potocznie "grypa żołądkowa" lub "grypa jelitowa". Nie ma to jednak żadnego związku z wirusem grypy, ponieważ to nie on odpowiada za wspomniane dolegliwości.
Warto wiedzieć: w styczniu 2021 szczepienie przeciwko rotawirusom dołączyło do obowiązkowego kalendarza szczepień, a szczepionka na rotawirusa jest bezpłatna dla dzieci urodzony po 31 grudnia 2020
ŹRÓDŁO:
Więcej na temat szczepionki, kalendarza szczepień, zakażeń rotawirusowych u dzieci można znaleźć na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego — Państwowego Zakładu Higieny
Zakażenie toksynami grzybów
O takich przypadkach szczególnie głośno jest jesienią, w sezonie grzybobrania. Do najbardziej niebezpiecznych toksyn grzybowych należy α-amanityna zawarta w muchomorze sromotnikowym.
Rozwolnienie jest jednym z pierwszych objawów, który może świadczyć o zatruciu grzybami. Niestety ze względu na to, że jest to mało charakterystyczny objaw, który występuje także w wielu innych przypadkach, często jest bagatelizowana.
Alergie i nietolerancje pokarmowe
Biegunka występuje po spożyciu alergizującego pokarmu. Może to być np. alergia na białko mleka krowiego, nierzadko spotykana u noworodków i niemowląt jest biegunka po mleku modyfikowanym. Wśród często spotykanych nietolerancji czy alergii pokarmowych warto wyróżnić wrażliwość niemowląt na laktozę (może być przyczyną np. kolki - zobacz krople na kolki dla niemowląt), która występuje w mleku i przetworach mlecznych.
Warto wiedzieć: laktoza jest jedną z często stosowanych substancji pomocniczych podczas procesu produkcji tabletek. Osoby z nietolerancją laktozy mogą mieć więc problemy żołądkowe po spożyciu takich preparatów.
Biegunka po lekach
Biegunka jako reakcja niepożądana po lekach to najczęstsza przyczyna biegunki nieinfekcyjnej. Do leków, które najczęściej wywołują biegunkę, należą:
- antybiotyki,
- środki przeczyszczające (stosowane w nadmiernej ilości),
- leki stosowane w leczeniu otyłości (ograniczające wchłanianie tłuszczy z pokarmu),
- środki przeciwdepresyjne (np. fluoksetyna),
- preparaty cytostatyczne (m.in. fluorouracyl, irynotekan),
- leki przeciwcukrzycowe (metformina),
Warto wspomnieć, że biegunkę może wywołać nie tylko substancja czynna leku, ale także substancje pomocnicze np. słodziki zawarte w wielu preparatach (np. ksylitol, sorbitol) lub wspomniana laktoza.
Biegunka przewlekła — przyczyny
Biegunka przewlekła najczęściej jest wywoływana przez nieswoiste choroby zapalne jelit. Należą do ich przede wszystkim:
- choroba Leśniowskiego-Crohna
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Przewlekłe rozwolnienie może być spowodowane także chorobami takimi jak rak jelita grubego czy też zespół jelita drażliwego. W takim przypadku wymagana jest dalsza diagnostyka. Jej pierwszym krokiem może być wykonanie testu na krew w kale. Przewlekłe rozwolnienie może być także odpowiedzią na czynniki stresowe.
Biegunka — leczenie
Leczenie biegunki (objawowe) polega przede wszystkim na nawodnieniu chorego. Przy odwodnieniu o niewielkim lub umiarkowanym stopniu, wystarczy nawadnianie w warunkach domowych. Warto pamiętać, że sama woda to za mało, pomocne mogą okazać się także elektrolity, gdyż one także są tracone podczas rozwolnienia.
W cięższych przypadkach konieczna może być hospitalizacja i nawadnianie drogą dożylną - szczególnie u dzieci i osób starszych, które są wrażliwe na utratę elektrolitów i zaburzenia równowagi wodno-mineralnej.
Wśród dostępnych leków na biegunkę (rozwolnienie) bez recepty, przydatne są takie produkty jak:
- Loperamid
Lek przeciwbiegunkowy, który łagodzi biegunkę m.in. ograniczając perystaltykę jelit. Pomocny w objawowym leczeniu biegunki, zarówno ostrej jak i przewlekłej. Dostępne są leki bez recepty zawierające loperamid. Można je stosować u dzieci (od 6 roku życia) oraz u dorosłych.
Przykładowe tabletki i kapsułki z loperamidem
- Nifuroksazyd
Lek na biegunkę o działaniu przeciwbakteryjnym, stosowany w przypadku biegunek pochodzenia bakteryjnego. Dostępny jako lek bez recepty w tabletkach lub kapsułkach w dwóch dawkach: 100 i 200 mg oraz w postaci syropu (lek na receptę). Nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego też nie wykazuje działania ogólnoustrojowego. Nifuroksazyd stosowany jest w przypadku tzw. biegunki podróżnych.
- Diosmektyt
Jest to związek glinowo-krzemowy, wykazujący działanie adsorpcyjne (zatrzymuje na swojej powierzchni toksyny, bakterie, które następnie są wydalane z organizmu). Dodatkowo diosmektyt działa powlekająco na błonę śluzową żołądka, zwiększa tym samym wytrzymałość mechaniczną śluzu na czynniki drażniące. Może być stosowany u dzieci powyżej 2 lat oraz u dorosłych.
- Węgiel na biegunkę
Węgiel leczniczy posiada silne właściwości adsorpcyjne. Wiąże nieselektywnie na swojej powierzchni substancje toksyczne i drażniące, uniemożliwiając tym samym ich wchłanianie. UWAGA! Węgiel jest środkiem nieselektywnym i może wiązać na swojej powierzchni stosowane na stałe leki!
- Białczan taniny
Tanina (należąca do grupy związków zwanych garbnikami) uwolniona w jelicie cienkim, ma działanie ściągające, bakteriostatyczne, a także przeciwzapalne. Wiąże toksyny bakteryjne. Ma także zdolność do hamowania drobnych krwawień wynikających z uszkodzenia śluzówki jelit. Można stosować u dzieci powyżej 4 lat (tradycyjny lek Taninal) lub w postaci taninianu żelatyny od 3. roku życia (zobacz Tasectan saszetki).
O czym warto pamiętać łagodząc przebieg biegunki?
Dodatkowe preparaty, które można stosować pomocniczo przy biegunce to:
- Kleik ryżowo-marchewkowy
Jest to płyn nawadniający, dostępy w aptekach, gotowy do spożycia. Można go stosować u dzieci już po 4 miesiącu życia.
Inne produkty na biegunkę u dzieci i niemowląt znajdziesz w tej kategorii!
- Probiotyki doustne
Pomagają odbudować prawidłową florę bakteryjną jelit, która może zostać zaburzona podczas rozwolnienia. Szczególnie cenione podczas biegunek są probiotyki zawierające określone szczepy bakterii (m.in. Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus plantarum, Bifidobacteriium lactis).
Oprócz bakterii również niektóre szczepy grzybów wykazują cenne właściwości probiotyczne, np. drożdże (Saccharomyces boulardii).
Podsumowując, co na biegunkę u dziecka? Przede wszystkim nawadnianie i elektrolity (odpowiednio dobrane do wieku dziecka). Dla młodszych dzieci do nawadniania (powyżej 4 miesiąca życia) można zastosować dostępny w aptekach gotowy kleik ryżowo-marchewkowy. Po 2 roku życia dozwolone jest stosowanie preparatów zawierających diosmektyt, a u starszych białczan taniny (powyżej 4 lat) oraz loperamid i nifuroksazyd (powyżej 6 roku życia).
Domowe sposoby na biegunkę (rozwolnienie)
Zwykle, zanim sięgniemy po leki na biegunkę, próbujemy metod domowych. Oto kilka popularnych domowych metod na biegunkę.
Spożywanie odpowiedniej ilości wody — podczas biegunki warto sięgnąć po wodę mineralną. Dzięki temu dostarczymy także niezbędnych minerałów, które tracimy podczas oddawania luźnych stolców.
Surowce roślinne na biegunkę — wśród roślin przydatnych podczas biegunki, szczególne znaczenia mają surowce garbnikowe, o działaniu ściągającym, zapierającym (kora dębu - nie dla małych dzieci; owoc borówki czernicy). Często sięgamy także po napar z mięty, który przede wszystkim działa rozkurczowo, a więc może złagodzić bóle brzucha, które nierzadko towarzyszą biegunce.
Lekkostrawna dieta — wśród pokarmów jakie należy spożywać podczas biegunki warto wymienić gotowany ryż, marchewkę, banany. Do produktów lekkostrawnych należą także biszkopty oraz suchary pszenne.
Rozgrzewający termofor (jeśli biegunce towarzyszą bóle brzucha) — ciepły termofor może okazać się przydatny podczas bólów brzucha, które często towarzyszą biegunce. Ciepło działa rozkurczowo na mięśnie gładkie.
! Termoforu z gorącą wodą nie należy stosować u noworodków, niemowląt, a także małych dzieci, ze względu na ryzyko wylania gorącej wody i tym samym oparzenia. W tej grupie wiekowej rozsądniej będzie zastosować bezpieczne termofory zawierające jako wypełnienie pestki wiśni, które można podgrzać np. w mikrofali.
Biegunka (luźny stolec) — pytania i odpowiedzi
Rozwolnienie nie należy do tematów łatwych czy przyjemnych. Poniżej zebraliśmy jedne z częściej zadawanych pytań związanych z biegunką.
Ile trwa biegunka wirusowa u dorosłych i dzieci?
Objawy biegunki spowodowanej przez rotawirusy lub norowirusy zazwyczaj ustępują po 3-7 dniach.
Dlaczego pojawia się biegunka po alkoholu?
Alkohol etylowy traktowany jest przez nasz organizm jako toksyna. Uszkadza on błonę śluzową przewodu pokarmowego, zaburzając prawidłowe wchłanianie pokarmów. W efekcie powoduje biegunkę.
Czy może pojawić się biegunka przy ząbkowaniu u dziecka?
Powiązanie ząbkowania z biegunką u dziecka budzi kontrowersje. Uważa się, biegunka podczas ząbkowania może być spowodowana wysokim stężeniem cytokin stanu zapalnego w płynie dziąsłowym. Teorię tę potwierdzają też rodzice, którzy zgłaszają, że biegunka u dziecka występuje często podczas ząbkowania.
Częste biegunki po jedzeniu, czego mogą być objawem?
Biegunki, które występują często po jedzeniu, mogą być objawem nietolerancji pokarmowej. Warto obserwować związek pomiędzy tym co jemy a wystąpieniem biegunki. Przewlekłe rozwolnienie może być także objawem innej choroby, jak np. wspomnianych w tym artykule nieswoistych chorób zapalnych jelit. Długotrwała biegunka wymaga konsultacji lekarza.
Co na biegunkę w ciąży i przy karmieniu piersią?
Z biegunką w ciąży zmaga się wiele kobiet, niestety stosowanie leków w tym przypadku jest ograniczone. Z pewnością należy zadbać o spożywanie odpowiedniej ilości wody i lekkostrawną dietę. Zastosowanie jakichkolwiek leków na biegunkę w ciąży najlepiej skonsultować z lekarzem.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Clark, M., Kumar, P., Lukas, W., Szetela, B., & Szymczak, A. (2018). Kumar & Clark diagnostyka i terapia w praktyce lekarskiej. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Bass, D., Kibel, M., & Baker, R. (2012). Pierwsza pomoc dla twojej rodziny. Warszawa: Reader's Digest.