Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Grypa (influenza) — objawy, leczenie, powikłania, szczepienie na grypę i leki na grypę
Grypa to zakaźna choroba wirusowa dróg oddechowych, która wywołana jest przez różne mutacje wirusa typu A i B. Może dotyczyć nie tylko ludzi, ale również zwierząt. Zachorowania na grypę przypadają w Polsce na okres październik-kwiecień. Niewłaściwie leczona grypa może mieć wiele konsekwencji i powikłań, wśród których wymienia się zapalenie płuc, a w przypadku małych dzieci zapalenie oskrzelików. Zwykle grypa ma ostry przebieg i nie obca jest jej wysoka gorączka! Więcej przydatnych informacji na temat grypy znajdziesz w tym artykuł!
- Co to jest grypa i jej rodzaje
- Wirus grypy
- Grypa typu A i B
- Świńska grypa
- Ptasia grypa
- Grypa jelitowa (żołądkowa, jelitówka)
- Hiszpańska grypa
- Objawy grypy
- Leczenie grypy
- Powikłania grypy
- Szczepionka na grypę
- Szczepionka na grypę — wskazania
- Skutki uboczne szczepionki na grypę
- Grypa w pytaniach i odpowiedziach
- Czy grypie można zapobiec?
- Jak można zarazić się wirusem grypy?
- Ile wynosi okres inkubacji grypy?
- Przez jaki czas mogę zarażać, jeśli jestem chora/y na grypę?
- Czy można umrzeć od wirusa grypy?
- Czy grypa i jej objawy dotykają tylko układu oddechowego?
- Dlaczego nieleczona grypa jest niebezpieczna?
- Czy grypę i jej objawy leczy się antybiotykami?
- Czy grypę, przeziębienie i COVID powodują te same wirusy?
- Czy mając grypę trzeba iść do szpitala?
- Do jakich chorób podobna jest grypa i jej objawy?
- Czy można szybko zachorować ponownie na grypę?
- Jakie są objawy grypy ze strony układu oddechowego?
- Koronawirus a grypa — kto częściej choruje?
- Ile kosztuje szczepionka na grypę?
- Ile zwykle trwa grypa?
- Grypa u dzieci — czy występują charakterystyczne objawy w tej grupie wiekowej?
- Jak należy leczyć grypę?
- Kiedy należy szczepić się na grypę?
Co to jest grypa i jej rodzaje
Grypa (influenza) to jedna z częstszych chorób wirusowych dróg oddechowych, która charakteryzuje się sezonowością występowania. Najwięcej chorych na grypę występuje w miesiącach od października do marca/kwietnia. Szczyt zachorowań odnotowuje się zwykle w styczniu. To poważna choroba, w której odnotowuje się 1% śmiertelność, co np. w przypadku epidemii może przełożyć się na setki i tysiące potencjalnych zgonów. U niektórych pacjentów przebieg grypy i jej objawy mogą być cięższe ze względu na obecność chorób przewlekłych. Statystki związane z grypą mogą ulec poprawie, jeśli więcej osób stosowałoby coroczne szczepienia przeciw grypie.
Szczyt zachorowań na grypę sezonową w Polsce przypada na okres X-III/IV. Objawy wirusa grypy dotyczą nie tylko układu oddechowego.
Wirus grypy
To grupa patogenów ortomyksowirusów, gdzie wyróżnia się podział na typy A, B, C i liczne podtypy. Najczęściej wśród ludzi rozpowszechniony jest podtyp A/H1N1, A/H3N2 i wirus typu B. Co jest charakterystyczne dla wirusa grypy? Liczne i coroczne mutacje antygenów powierzchniowych wirusa z wytworzeniem nowych jego podtypów, co wpływa na zmianę jego zjadliwości i patomechanizmu działania.
Wirus typu A wywołuje objawy u ludzi i zwierząt. Z kolei typ B jedynie u człowieka. Typ C jest bardzo rzadki. Okres inkubacji wirusa sięga od 1 do 4 dni. Można z kolei go przenosić przez 3-5 dni od pojawienia się objawów grypy.
Grypa typu A i B
W zależności od patogenu i jego typu wyróżnia się podział na typ A i B.
Grypę typu A powodują wirusy grypy A wśród których wyróżnia się około 30 podtypów (zależne są one od występującego enzymu neuramidazy i antygenu H — hemaglutyniny). Patogen ten dotyka największej ilości gatunków — zarówno ssaków jak i ptaków. Grypy sezonowe to najczęściej różne warianty H3N2 lub H1N1. Wirus grypy B wywołuje chorobę jedynie u ludzi! Ze względu na ograniczoną ilość żywicieli nie odnotowano do tej pory pandemii wywołanej tym typem wirusa w przeciwieństwie do typu A. Dodatkowo mutacja tego wirusa jest znacznie wolniejsza i zwykle jego ofiarą stają się dzieci i młodzież.
Świńska grypa
To rodzaj grypy wywołanej przez wirusa typu A/H1N1. Wywołuje ona liczne zachorowania u świń. Może być groźna w przypadku osób starszych, dzieci i osób z obniżoną odpornością. W określonych przypadkach może być śmiertelna. Chorowały na nią głównie osoby stykające się bezpośrednio z zakażonymi zwierzętami. Dochodziło jednak do przenoszenia wirusa drogą kropelkową!
Ptasia grypa
To choroba, która dotyczy głównie ptactwa. (gołębie, kaczki, gęsi). Ptasia grypa wywołana wirusem A/H5N1 wykazywała wysoki poziom śmiertelności na poziomie 50%! Dodatkowo śmierć występowała u pacjentów przed rozwinięciem się charakterystycznego dla grypy obrazu klinicznego i zespołu objawów. Ma zdecydowanie cięższy przebieg niż pospolita czy sezonowa grypa.
Grypa jelitowa (żołądkowa, jelitówka)
Chorobą tą wywołują różne wirusy m.in. rotawirusy. Wśród jej przyczyn nie wymienia się wirusa grypy, co może być nieco mylące z nazwą tej choroby. Więcej informacji na temat grypy jelitowej / żołądkowej znajdziesz na naszym blogu.
Hiszpańska grypa
Wirusy grypy A oprócz, że odpowiadają za "pospolitą" to w latach 1918-1920 był przyczyną pandemii, w której zmarło 10-50 mln ludzi. Oprócz tego był sprawcą co najmniej 4 innych pandemii.
Najważniejszy objawy grypy
Objawy grypy
Jak rozpoznaje się grypę, jeśli nie można stwierdzić tego na podstawie objawów i przebiegu klinicznego? W aptece dostępne są testy na grypę, które można wykonać w domu. Badaniem potwierdzającym zakażenie wirusem grypy są testy serologiczne metodą PCR z materiały pobranego z nosa / gardła.
Najczęstsze objawy grypy to wysoka gorączka (powyżej 38-39°C), suchy kaszel, bóle stawów i mięśni, ból oczu, głowy (szczególnie na początku choroby o sporej intensywności). Występuje znaczne osłabienie organizmu, wzmożona senność, a u dzieci biegunka i wymioty. Grypa ma najczęściej ostry początek. Do rzadko występujących objawów należy m.in. ból gardła, katar (nieżyt błony śluzowej nosa). Dodatkowo obecny jest nieproduktywny (suchy) kaszel, który może dawać uczucie duszności i ucisku w klatce piersiowej.
Około 50% zakażeń grypy przebiega bezobjawowo! Wywołane są one najczęściej wirusem grypy typu B.
Niektóre symptomy grypy są wspólne dla przeziębienia czy nawet COVID-19! Wirusy je wywołujące i wirus grypy powodują chorobą układu oddechowego. Poszczególne choroby różni często nasilenie poszczególnych objawów i rodzaje powikłań, jakie mogą czekać z nieleczonej choroby.
Leczenie grypy
Jak wygląda grypa i jej leczenie? Podstawą jest stosowanie leków przeciwwirusowych jak oseltamiwiru lub zanamiwiru (oba dostępne na receptę), to tzw. inhibitory neuramidazy. Na czym polega ich działanie? Leki te hamują konkretne białka wirusa, które związane są z jego replikacją (namnażaniem się). Środki te podaje się zwykle kilka dni (5-7). Znacząco wpływają one na spadku ryzyka hospitalizacji, powikłań, zgonu oraz złagodzenie ogólnego przebiegu grypy. Kiedy najlepiej jest podać leki przeciwwirusowe na grypę? W ciągu 36-48 godzin od wystąpienia objawów.
Leki na grypę nie zastępują szczepienia! Mogą pomóc uniknąć zachorowania w przypadku osób zdrowych, które zetknęły się z osobami chorymi.
Wspomagająco stosuje się leki przeciwzapalne, które łagodzą dolegliwości bólowe głowy, mięśni, stawów i gorączkę. Jest to jednak leczenie wyłącznie objawowe. Rezultatu w przypadku grypy nie przynoszą środki immunomodulujące, do których zalicza się pranobeks inozyny (Neosine, Groprinosin, Eloprine), nieskuteczny jest również dostępny bez recepty acyklowir w tablektach. Dodatkowo należy pamiętać o właściwym nawodnieniu, odpoczynku.
W łagodzeniu objawów grypy mogą okazać się pomocne z poniższych kategorii jak:
Dobrym rozwiązaniem jest możliwa izolacja chorego by doszło do jak najmniejszego rozsiewania wirusa grypy drogą kropelkową.
Powikłania grypy
Niewłaściwie leczona grypa może prowadzić do jej powikłań. Wśród nich wymienia się bakteryjne zapalenie płuc (ok. 10%; o dużej śmiertelności), zapalenie zatok przynosowych / ucha środkowego, zaostrzenie chorób przewlekłych. Do jednych z rzadziej występujących powikłań są choroby zapalane mięśnia sercowego i osierdzia, zapalenie mózgu / opon mózgowo-rdzeniowych, czy zespół Guillaina-Barrego. U dzieci odnotowuje się np. zapalenie oskrzelików, a także zespół Reye'a (encefalopatia i hepatopatia w przebiegu innych chorób wirusowych w leczeniu których podawane były salicylany).
Leczenie i szczepionka na grypę, czyli co pomaga walczyć z wirusem grypy
Szczepionka na grypę
W związku ze znaczną zmiennością wirusa grypy i jego mutacją co roku konieczne jest stworzenie nowej szczepionki na grypę. Co zawiera taka szczepionka? Szczepionka pomaga uniknąć zachorowania lub złagodzić znacząco przebieg grypy. Co ona zawiera? Zbadane zeszłoroczne szczepy wirusów. Najczęściej występują po 2 typy wirusa A i B, a konkretniej to jego antygeny — brak jest tam całych wirusów! Niemożliwe jest poznanie i dokładne zbadanie szczepu wirusa, który ma dopiero co zaatakować. Kto może szczepić się na grypę? Mogą być to dzieci od 6. miesiąca życia dzieci starsze, młodzież, dorośli i osoby starsze. Warto jednak wspomnieć, że infekcja z gorączką uniemożliwia szczepienie i należy je przesunąć w czasie do momentu wyzdrowienia pacjenta.
Szczepionka przeciw grypie to najskuteczniejsza metoda zapobiegania tej chorobie. Dlatego tak ważne są szczepienia szczególnie wśród osób starszych. Pomagają one uniknąć pogrypowych konsekwencji m.in. u osób chorujących przewlekle.
Więcej informacji na temat szczepienia na grypę można znaleźć na platformie pacjent.gov.pl.
Szczepionka na grypę — wskazania
Kiedy podaje się szczepionkę na grypę? Istnieje kilka wskazań, gdzie istnieje całkowite uzasadnienie do jej zastosowania, są to:
- wiek — osoby starsze od 60. roku życia,
- ciąża — przed ciążą lub w trakcie jej trwania,
- otyłość (BMI powyżej 40),
- ciężkie choroby przewlekłe niezależnie od wieku (POChP, astma, niewydolność krążeniowa, choroba wieńcowa, nadciśnienie, niewydolność wątroby/nerek, cukrzyca, nabyte i wrodzone niedobory odporności.
Szczepionka na grypę nie może wywołać grypy. Możliwe jest wystąpienie objawów (odczynu) poszczepiennych, które mogą polegać na wystąpieniu
Skutki uboczne szczepionki na grypę
Działania niepożądane występują zwykle do 3. dnia od szczepienia i mają łagodny przebieg. Częstość występowania niektórych skutków ubocznych jest odmienna u dzieci i dorosłych. Zależy to jednak od konkretnej szczepionki, dlatego ważne jest zapoznanie się z treścią ulotki.
Wśród najczęstszych działań niepożądanych wymienia się:
- ból w miejscu podania, obrzęk i rumień w miejscu podania,
- drażliwość, złe samopoczucie, dreszcze,
- ból głowy, mięśni, senność,
- podniesiona temperatura / gorączka,
- spadek apetytu.
Zależnie od grupy wiekowej niektóre skutki uboczne jak bóle głowy mogą być np. częściej spotykane u dorosłych niż np. u osób starszych. Nie zmienia to faktu, że w obu grupach to jedno z częściej występujących działań ubocznych.
Grypa w pytaniach i odpowiedziach
W temacie grypy krąży wiele opowieści. Postaraliśmy się zebrać najczęściej zadawane pytania poniżej. Jeśli nie znalazłaś/eś odpowiedzi na swoje pytanie — zadaj je w komentarzu!
Czy grypie można zapobiec?
Jedną ze skuteczniejszych metod ochrony są coroczne szczepienia na grypę. Oprócz tego warto pamiętać o częstym myciu rąk i ich dezynfekcji, zasłanianiu ust i nosa podczas kichania czy kaszlu, a w przypadku kontaktu z osobami chorymi właściwe jest noszenie maseczki chroniącej górne drogi oddechowe.
Jak można zarazić się wirusem grypy?
Wirus grypy przenosi się drogą kropelkową, a w przypadku typów "odzwierzęcych" jak ptasia grypa poprzez kontakt z chorym zwierzęciem.
Ile wynosi okres inkubacji grypy?
Zwykle 1-3/4 dni. Choroba zwykle rozwija się w czasie 18-72 godzin.
Przez jaki czas mogę zarażać, jeśli jestem chora/y na grypę?
Od wystąpienia pierwszych objawów do okresu 3-5 dni u dorosłych, z kolei u dzieci nawet to 10 dni. Osoby, które chorują na grypę i borykają się ze znacząco obniżoną odpornością mogą zarażać przez kilka tygodni / miesięcy.
Czy można umrzeć od wirusa grypy?
Wirus grypy zależnie od typu mutacji może być mniej lub bardziej śmiertelnym wirusem. W przypadku ptasiej grypy poziom śmiertelności był znacząco wyższy niż w przypadku świńskiej.
Czy grypa i jej objawy dotykają tylko układu oddechowego?
Grypa nie dotyka jedynie układu oddechowego. To choroba, która może objąć wielonarządowe powikłania, które obejmują nie tylko zapalenie płuc / oskrzeli / oskrzelików, ale również zapalenie mięśnia sercowego czy osierdzia.
Dlaczego nieleczona grypa jest niebezpieczna?
Ze względu na ryzyko powikłań, wysoki poziom zgonów (zależny od mutacji wirusa) i jego zjadliwości. Nie bez znaczenia jest obecność innych chorób przewlekłych jak cukrzyca, astma, POChP.
Czy grypę i jej objawy leczy się antybiotykami?
Grypa to choroba wirusa, na którą nie działają antybiotyki. W jej przypadku stosuje się leki przeciwwrusowe jak zanamiwir lub oseltamiwir (tzw. leki na grypę). Konsekwencją grypy może być bakteryjne zapalenie oskrzeli, w której antybiotyk stosuje się.
Czy grypę, przeziębienie i COVID powodują te same wirusy?
Za powyższe choroby odpowiadają zupełnie inne wirusy! Za grypę odpowiada wirus grypy typu A/B/C, przeziębienie - rinowirus, pikornawirus, koronawirus (inny niż w przypadku COVID), RSV, paragrypy, adenowirus, a COVID - koronawirus SARS-CoV-2.
Czy mając grypę trzeba iść do szpitala?
Mając na uwadze większość przypadków niewiele z nich wymaga zdecydowanej hospitalizacji. Do szpitala trafiają pacjenci, u których występują np. problemy z oddychaniem, cierpią na dodatkowe choroby przewlekłe. Najczęściej do wyleczenia grypy wystarcza leczenie ambulatoryjne.
Do jakich chorób podobna jest grypa i jej objawy?
Pod względem objawów częściowo pokrywa się z przeziębieniem, COVID-19 i zakażeniem wirusem Coxsackie, szczególnie w obrębie układu oddechowego, którego przebieg może przypominać grypę (tzw. grypa letnia). Warto zwrócić również uwagę na choroby grypopodobne.
Czy można szybko zachorować ponownie na grypę?
Wyleczenie z grypy oznacza zbudowanie odporności na konkretny wariant/podtyp. Istnieje zatem szansa zachorowania na inną "wersję" wirusa.
Jakie są objawy grypy ze strony układu oddechowego?
Pojawia się kaszel, któremu mogą towarzyszyć problemy z oddychaniem, uczucie duszności i ucisk w klatce piersiowej.
Koronawirus a grypa — kto częściej choruje?
W przypadku infekcji wywołanej koronawirusem SARS-CoV-2 częściej chorują osoby dorosłe i starsze. Wirus grypy częściej za to tyczy się dzieci niż COVID-19.
Ile kosztuje szczepionka na grypę?
Jego cena zależy od wskazań refundacyjnych. W określonych przypadkach lek ten może być wydany z określoną w wykazie odpłatnością.
Więcej informacji na temat szczepionki przeciwko grypie znajdziesz na stronie www.gov.pl.
Ile zwykle trwa grypa?
Zależnie od osoby to okres 1-2 tygodni.
Grypa u dzieci — czy występują charakterystyczne objawy w tej grupie wiekowej?
Częściej w tej grupie mogą wystąpić nudności, biegunka, wymioty, ból brzucha.
Jak należy leczyć grypę?
Warto zastosować leczenie "przyczynowe", czyli leki na wirusa grypy i łagodzenie objawów jak gorączka i kaszel.
Kiedy należy szczepić się na grypę?
Najlepiej w okresie od września/października i co roku.
Bibliografia
- Khot, A., Polmear, A., Steciwko, A., Stricker, A., Szetela, B., & Wencka, B. (2019). Standardy medyczne w praktyce lekarza rodzinnego. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Clark, M., Kumar, P., Lukas, W., Szetela, B., & Szymczak, A. (2018). Kumar & Clark diagnostyka i terapia w praktyce lekarskiej. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.