Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Zatrucie alkoholem – objawy i leczenie, domowe sposoby, pierwsza pomoc
- Etanol a organizm ludzki
- Jak metabolizowany jest alkohol?
- Zatrucie alkoholem – objawy i rodzaje
- Ostre zatrucie alkoholem – objawy
- Przewlekłe zatrucie alkoholowe – objawy
- Czy objawy zatrucia alkoholem etylowym i metylowym są takie same?
- Objawy zatrucia alkoholem a jego stężenie we krwi
- Leczenie zatrucia alkoholowego w domu
- Czy domowe sposoby na zatrucie alkoholem są pomocne?
- Leczenie szpitalne zatrucia alkoholem
- Pierwsza pomoc w zatruciu alkoholem
- Co można robić w przypadku zatrucia alkoholem?
- Tego nie rób w zatruciu alkoholowym!
- Zatrucie alkoholem - często zadawane pytania
- Czy może dojść do śmiertelnego zatrucia etanolem?
- Jaka jest śmiertelna dawka etanolu?
- Przewlekłe zatrucie alkoholem - ile muszą pić kobiety a ile mężczyźni?
- Jak szybko spada stężenie alkoholu we krwi kobiety i mężczyzny?
- Czy metanol daje nietypowe objawy zatrucia alkoholowego?
- Dlaczego osobę pijaną z objawami zatrucia alkoholowego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej?
- Jakie są konsekwencje przewlekłego picia alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy?
- Czy upojenie alkoholowe to automatycznie zatrucie alkoholowe?
- Ile trwa zatrucie alkoholowe?
- Czy ostre zatrucie alkoholem to kac?
- Czy osobie zatrutej alkoholem etylowym można podać nifuroksazyd na biegunkę?
- Ostre zatrucie alkoholowe a przewlekłe - czym się różni?
- Czym nawodnić się przed, w trakcie i po spożyciu alkoholu chroniąc się przed zatruciem i kacem?
- Czy istnieją zioła, które mogą pomóc w ochronie przed zatruciem alkoholowym?
Etanol a organizm ludzki
Skutki spożycia alkoholu są zróżnicowane, podobnie jak doświadczenia osób dorosłych z tym związane. Zależnie od przyjętego stylu spożycia można typować mało nasilone objawy kontrolowanego zatrucia do stanów średnich, ciężkich lub wręcz zagrażających zdrowiu i życiu. Zanim przejdę do omawiania tematu jak zatrucie alkoholowe warto podsumować najważniejsze fakty na temat alkoholi.
Co musisz wiedzieć o etanolu, aby zrozumieć skutki jego zatrucia?
- Alkohol jest związkiem, który wchłania się przede wszystkim w górnym odcinku jelita cienkiego (na poziomie ok 80%, a w żołądku do 20%).
- Szybkość wchłaniania etanolu spada ze spożytym jedzeniem - najłatwiej upić się (a zarazem zatruć etanolem) na czczo.
- Etanol ulega metabolizmowi wątrobowemu w granicach 90-95% spożytej dawki (pozostałe 5-10 wydalane jest przez skórę, z oddechem lub w formie niezmienionej z moczem). Głównym enzymem jest dehydrogenaza alkoholowa, która zmienia alkohol w aldehyd, a ten ulega przemianie do kwasu dzięki dehydrogenazie aldehydowej (aldehydooksydaza).
- Rozkład etanolu jest liniowy i niezależny od stężenia (wzrost ilości etanolu we krwi nie przyspiesza jego tempa metabolizmu).
- Może prowadzić do uzależnienia i ma konsekwencje zdrowotne np. uszkodzenie wątroby jak marskość lub alkoholowe stłuszczenie wątroby (wynikające z niekontrolowanego utleniania lipidów w hepatocytach).
- Spożycie alkoholu wzrasta każdego roku w Polsce.
Jak metabolizowany jest alkohol?
W zdecydowanej części etanol ulega metabolizmowi wątrobowemu na poziomie 90-98%, a pozostałe 2-10% ulega wydaleniu w stanie niezmienionym z moczem, przez skórę i oddech. Podstawowy szlak metaboliczny to reakcja utleniania etanolu do aldehydu octowego i kolejno do kwasu octowego rozkładanego do dwutlenku węgla i wody. W przemianach alkohol-aldehyd i aldehyd-kwas towarzyszą odpowiednio:
- dehydrogenaza alkoholowa (ADH)
- dehydrogenaza aldehydowa (ALDH, aldehydooksydaza).
W dalszej kolejności w metabolizmie etanolu bierze udział mikrosomalny system utleniania etanolu (MEOS), który uaktywnia się w przypadku osób często spożywających etanol, gdy podstawowy szlak metaboliczny z udziałem dehydrogenazy alkoholowej jest niewystarczający. W ramach tego szlaku powstaje szereg szkodliwych związków jak rodniki hydroksylowe i ponadtlenkowe, które przyczyniają się do uszkodzenia wątroby.
Zatrucie alkoholem – objawy i rodzaje
Alkohol etylowy (etanol) jest to alifatyczny (inaczej łańcuchowy) związek chemiczny, którego działanie na organizm jest zależne od dawki, częstości powtarzania, ogólnego czasu trwania i indywidualnej tolerancji na alkohol. Zależnie od jego stężenia w organizmie może wywoływać właściwości euforyzujące i poprawiające nastrój. Wraz ze wzrostem dawki, ilości wypitego alkoholu i tym samym stopnia upojenia dochodzi do osłabienia zdolności postrzegania wzrokowego np. podwójne widzenie. W stanach istotnego zatrucia może dojść do utraty świadomości, a w ekstremalnych stężeniach nawet do śpiączki. Nie bez znaczenia są zmiany narządowe jak uszkodzenie wątroby z cechami marskości i zmiany degeneracyjne w mózgu.
Zależnie od schematu spożywania uwzględniającego ilość alkoholu do czasu jego spożycia, a także częstość powtarzania tej czynności wyróżnia się przede wszystkim:
- ostre zatrucie etanolem
- przewlekłe zatrucie alkoholem w przypadku osób uzależnionych.
Ostre zatrucie alkoholem – objawy
Zatrucie o charakterze ostrym ma 3 stadia, które określa się jako stadium pobudzenia, tolerancji i zamartwicy. Typowe są zmiany ośrodkowe tj. ze strony mózgu, ale również w zakresie tkanek obwodowych np. spadek napięcia mięśniowego, tendencja do rozszerzenia naczyń krwionośnych i związana z tym wzmożona utrata ciepła oraz ryzyko wychłodzenia. Zmiany w przypadku tła naczyniowego można tłumaczyć z hamowaniem ośrodka mózgowego odpowiedzialnego za działanie wazomotoryczne - innymi słowy alkohol zaburza kontrolę nad ogólnoustrojowym rozkurczem naczyń, co odpowiada za zaczerwienienie i falę ciepła. Ostre zatrucie alkoholowe często prowadzi do objawów kaca, które znane są jako wymioty, nadwrażliwość na dźwięki wizualne np. światło i dźwiękowe (głośność i wysokie tony).
Przewlekłe zatrucie alkoholowe – objawy
W przypadku zatrucia przewlekłego dochodzi nie tylko do chwilowych zmian w zakresie zachowania, zmian elektrolitowych, ale zmian w zakresie nerwów centralnych odpowiadających za stan emocjonalny i umysłowy. Jednym z ciężkich objawów przewlekłego zatrucia jest stan znany jako delirium, a także polineuropatia (związana częściowo z niedoborem witaminy B1 i cynku) i uszkodzenie wątroby (stłuszczenie, alkoholowe toksyczne zapalenie wątroby, marskość). Inne typowe zmiany to kardiomiopatia, zapalenie trzustki.
Czy objawy zatrucia alkoholem etylowym i metylowym są takie same?
Warto wyjaśnić fakt, że zatrucie w sensie toksykologicznym może być wywołane różnymi substancjami. Omawiając temat zatrucia alkoholem większość osób myśli o spożywczym alkoholu jakim jest etanol. Dochodzi również do zatrucia innymi substancjami np. alkoholem metylowym, który jest składnikiem pobocznym w trunkach o wątpliwym pochodzeniu i jakości (alkohol z czarnego rynku), jednocześnie trującym i toksycznym mogącym prowadzić do stanów zagrożenia życia i zgonu. Co warto wiedzieć o zatruciu etanolem i alkoholem metylowym? Należy zacząć od tego, że zatrucie metanolem w początkowej fazie przypomina ostre zatrucie alkoholowe etanolem - oba związki szybko i w dużym stopniu wchłaniają się z przewodu pokarmowego. W obu przypadkach pojawia się zaburzenie mowy (powolna, niewyraźna, bełkotliwa), ograniczenie koordynacji ruchowej, spadek koncentracji. To tzw. okres utajenia, po którym dochodzi do pojawienia się typowych objawów zatrucia metanolem jak częściowa / całkowita utrata wzroku, światłowstręt, drgawki, przyspieszony oddech, silny ból w nadbrzuszu, wymioty.
Objawy zatrucia alkoholem a jego stężenie we krwi
Część osób może mieć wątpliwości związane z tym jakich objawów mogą spodziewać się przy poszczególnym poziomie etanolu we krwi określanym w promilach. Ułatwieniem będzie poniższe zestawienie w postaci tabeli.
Leczenie zatrucia alkoholowego w domu
W ramach leczenia zatrucia alkoholem w warunkach domowych można sięgnąć po domowe lub gotowe z apteki elektrolity do picia w saszetkach lub tabletkach musujących. Ich zadaniem jest uzupełnienie utraconych związków mineralnych podczas nasilonej diurezy związanej z alkoholem. Pomocne są również witaminy np. witamina C musująca, która wesprze detoksykację, a sama wykazuje działanie przeciwutleniające. Wiele osób chwali również podawanie B compositum / complex znane jako witaminy z grupy B w tabletkach. To złożony zestaw różnych związków, które pomagają uporać się nieprzyjemnymi symptomami kaca jak kiepskie samopoczucie. Dodatkowo dla wsparcia detoksykacji wątroby wiele osób przyjmuje odpowiednio przed i po spożywaniu alkoholu zioła hepatoprotekcyjne jak ostropest plamisty standaryzowany na sylimarynę, a także składniki jak fosfolipidy.
Czy domowe sposoby na zatrucie alkoholem są pomocne?
Czy istnieje remedium na zatrucie alkoholowe? Wiele osób wymienia takie produkty jak woda z ogórków konserwowych, co pomaga przyspieszyć metabolizowany alkohol i produkty jego przemiany jak aldehyd octowy. Pomocny może okazać się również rosół lub inna zupa, która przyjmie się mimo podrażnionego żołądka, a także soki np. pomarańczowy będący źródłem witaminy C, a także pomidorowy - dostarcza minerałów jak potas. Warto sięgnąć również po inne rozcieńczone soki np. z dodatkiem mięty.
Leczenie szpitalne zatrucia alkoholem
W ramach leczenia szpitalnego zatrucia alkoholem istotną rolę odgrywa nawodnienie za pomocą kroplówki, w której mogą znaleźć się mieszanka minerałów i witamin, a także glukoza. Dodatkowo jeśli doszło do nagłego spożycia alkoholu jednym z zabiegów jest płukanie żołądka, do którego wykorzystuje się wlewy z węgla aktywnego. To jedna z metod, która ogranicza narażenie na toksyny różnego rodzaju, w tym alkohol. Węgiel leczniczy jest pomocny w zatruciu alkoholowym, ale jedynie w rękach personelu medycznego. Oprócz tego ostre zatrucie alkoholem etylowym dla stężenia powyżej 4 promili łagodzi się przeprowadzając hemodializę. Uzupełnieniem dla podtrzymania czynności życiowych jest tlenoterapia, a w przypadku pacjentów agresywnych leki uspokajające, które chronią przed np. drgawkami z odstawienia alkoholu u osób przewlekle nadużywających alkohol. W ich przypadku stosuje się również odpowiednie leczenie w kierunku alkoholizmu z użyciem m.in. akamprozatu, nalmefenu, naltreksonu lub disulfiramu.
Pierwsza pomoc w zatruciu alkoholem
Wiele osób na podstawie własnych doświadczeń jest w stanie wymienić kilka istotnych czynności, które mogą pomóc w zatruciu alkoholowym. Niestety, niektóre z nich to mity przynoszące więcej szkody niż pożytku. Dlatego warto wiedzieć co można i warto robić u osoby, która uległa zatruciu ostremu, a czego należy bezwzględnie unikać.
Co można robić w przypadku zatrucia alkoholem?
W przypadku wystąpienia objawów u osoby pijącej u której pojawiają się np. problemy z mówieniem i inne objawy świadczące o zbyt dużym spożyciu, warto odciąć od alkoholu i w miarę możliwości nawodnić wodą, sokiem, elektrolitami. Pozwoli to na uzupełnienie utraconych związków mineralnych. Istotnym dodatkiem jest obecność cukru - w trakcie spożycia alkoholu spada glikemia, co tłumaczy fakt, dlaczego część objawów po spożyciu jest zbieżnych ze stanem hipoglikemii. Warto również postawić taką osobę przed talerzem z wartościowym jedzeniem, które dostarczy kalorii w postaci dobrych tłuszczy i wspomnianych cukrów - pozwoli to zadbać o poziom glukozy we krwi. Pomocne jest również zadbanie o komfort chroniąc organizm przed wychłodzeniem i hipotermią. Dlatego osoby w stanie nietrzeźwości warto przykryć kocem, co pozwoli na utrzymanie ciepłoty ciała - alkohol jest jedną z możliwych przyczyn wychłodzenia.
Tego nie rób w zatruciu alkoholowym!
Warto również wiedzieć czego nie robić w przypadku zatrucia alkoholem. Jedną z czynności od której trzeba się powstrzymać jest prowokowanie wymiocin podając osobie wodę z solą - może to pogłębić istniejący problem zaburzonej równowagi wodno-elektrolitowej. Oprócz tego osobom nieprzytomnym, u których występuje brak reakcji na bodźce nie należy podawać na siłę żadnych płynów, ponieważ może prowadzić to do zachłyśnięcia. Wykluczone jest również stymulowanie wymiotów u osób mających problemy ze świadomością i tym bardziej nieprzytomnych bez kontaktu oraz niereagujących na bodźce wzrokowe, słuchowe czy bólowe (wykorzystywane do oceny przytomności jak np. uszczypnięcie skóry). Oczywiście nie należy podejmować żadnych działań typu domowe płukanie żołądka, a także podawać niektóre leki, które mają rzekomo pomóc na biegunkę po alkoholu. Jednym z nich jest nifuroksazyd, który wchodzi w interakcje z etanolem dając reakcję disulfiramopodobną.
Zatrucie alkoholem - często zadawane pytania
Jak wiadomo spożycie zbyt dużej ilości alkoholu powoduje objawy zatrucia. Wiele osób może mieć jednak szereg wątpliwości dlaczego zatrucie alkoholem jest stanem mogącym zagrażać zdrowiu i/lub życiu. Poniżej zostały zebrane często zadawane pytania związane z przypadkami zatrucia alkoholowego.
Czy może dojść do śmiertelnego zatrucia etanolem?
Tak, została określona śmiertelna ilość etanolu, która stwarza ryzyko zgonu. Dawka śmiertelna dla dorosłych wynosi (zależnie od masy ciała) od 300 do 800 g, co odpowiada przelicznikowi 5-13 g/kg macy ciała. Tak duże spożycie grozi porażeniem ośrodka oddechowego - oddechy stają się płytkie, coraz rzadsze, co prowadzi do stanu jak hipoksja, czyli niedotlenienie. Oprócz tego może dojść do zapaści sercowo-naczyniowej, a także groźnej w skutkach aspiracji wymiocin.
Jaka jest śmiertelna dawka etanolu?
W przeliczeniu na objętość to ok. 300 ml czystego alkoholu wypitego w ciągu godziny (odpowiada to 0,7 litra czystej wódki), co odpowiada mniejszej porcji niż 300 g (alkohol ma mniejszą gęstość od wody, dlatego np. 100 ml alkoholu nie odpowiada 100 gramom płynu).
Przewlekłe zatrucie alkoholem - ile muszą pić kobiety a ile mężczyźni?
Jak podają dane, przewlekłe skutki i szkody dla organizmu są odczuwalne przy codziennym spożyciu na poziomie więcej niż 60 ml u mężczyzn i 25-30 ml u kobiet. Obejmują one m.in. uszkodzenie wątroby (marskość, stłuszczenie, niewydolność, zapalenie), przewlekłe stany zapalne układu pokarmowego z trzustką włącznie, zaburzenia neurologiczne i ośrodkowe (ze strony mózgu) jak zaburzenia pamięci, koncentracji, włącznie z demencją alkoholową. To również zaburzenia psychiczne jak stany lękowe, depresyjne, bezsenność, a także podniesione ryzyko raka - alkohol to jeden z kancerogenów.
Jak szybko spada stężenie alkoholu we krwi kobiety i mężczyzny?
Zwykle to zmiana na poziomie 0,15 promila na godzinę u mężczyzn, u kobiet nieco mniej. Te różnice są związane z różnicami w przemianie materii między mężczyznami a kobietami. Ponadto, większa masa ciała mężczyzn wpływa na obniżone stężenie etanolu we krwi.
Czy metanol daje nietypowe objawy zatrucia alkoholowego?
Jednym z charakterystycznych objawów zatrucia jest częściowa lub całkowita utrata wzroku. Wspomniany objaw jest niekiedy elementem żartów i znanego stwierdzenia "pijmy szybciej, bo się ściemnia". Wiąże się to z tym, że metanol jest potencjalną przyczyną ślepoty. Warto również podkreślić fakt, że zatrucia alkoholem metylowym jest dużo bardziej toksyczne niż etanolem.
Dlaczego osobę pijaną z objawami zatrucia alkoholowego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej?
Pozycja boczna ustalona to jedno ze sposobów ułożenia osoby poszkodowanej, która gwarantuje stabilność postawy (nie ma ryzyka przewrócenia się na plecy, co grozi zachłyśnięciem), daje drożne drogi oddechowe, uniemożliwia aspirację wymiocin do dróg oddechowych (wspomniane zachłyśnięcie).
Jakie są konsekwencje przewlekłego picia alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy?
Mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne obejmujące zmiany w zachowaniu, logicznym myśleniu i podstawowych funkcjach psychologicznych jak pamięć, koncentracja. Dochodzi do stanów określanych jako demencja alkoholowa, a nagłe odstawienie alkoholu może powodować wystąpienie delirium.
Czy upojenie alkoholowe to automatycznie zatrucie alkoholowe?
Stan upojenia alkoholowego odnosi się przede wszystkim do stanu świadomości osoby, która spożyła nadmierne ilości alkoholu i występuje u niej niemożność kontrolowania swojego zachowania. Z kolei w ramach zatrucia alkoholowego wymienia się objawy ośrodkowe jak zaburzenia świadomości, zatem tyczące się upojenia, ale obejmujące inne objawy np. somatyczne związane ze sposobem oddychania, ciśnieniem, tętnem, biciem serca, a także zmianami w wartościach metabolicznych np. poziom glukozy we krwi, stężenie elektrolitów itd.
Ile trwa zatrucie alkoholowe?
Kluczowa kwestia to tempo metabolizmu alkoholu i inne czynniki mające znaczenie dla efektywnego stężenia we krwi. Warto wiedzieć, że rozkład alkoholu jest liniowy i nie zależy od ilości wypitej - dlatego 2, 5 czy 10 piw będzie metabolizować się w tym samym tempie. Inne czynniki do masa ciała - im większa, tym szansa na zatrucie i czas jego trwania jest krótszy niż w przypadku osoby chudej. Inne parametry mające znaczenie dla ryzyka wystąpienia i czasu trwania zatrucia to jedzenie - pokarm przyjęty przed piciem, w jego trakcie, a także po.
Planujesz kolejnego drinka, kieliszek wina lub butelkę piwa? Zrób przerwę i sięgnij po wartościowy napój z minerałami, glukozą i witaminami.
Czy ostre zatrucie alkoholem to kac?
Zatrucie alkoholowe to stan organizmu, z którym zmaga się ciało i narządy w momencie przyjęcia dużej ilości alkoholu jak zaburzenia świadomości, nadpobudliwość ruchowa i bardziej prozaiczne jak zapach alkoholu z ust. W organizmie dominuje zatem etanol. W przypadku kaca mówi się o skutkach metabolicznych wypicia dużej dawki alkoholu przekraczającej indywidualny próg tolerancji. W tej fazie dominuje podwyższone stężenie produktów przemian alkoholu jak aldehyd octowy (odpowiada za silny ból głowy) i kwas octowy (odpowiedzialny za podrażnienie żołądka).
Czy osobie zatrutej alkoholem etylowym można podać nifuroksazyd na biegunkę?
To lek, który w połączeniu z alkoholem mogą dać reakcję disulfiramopodobną, której skutkiem są nasilone objawy podobne do tego dla kaca. Dlatego w biegunce po alkoholu nie podaje się nifuroksazydu, a opcją bardziej bezpieczną jest węgiel aktywny w kapsułkach, tabletkach lub zawiesinie.
Ostre zatrucie alkoholowe a przewlekłe - czym się różni?
W przypadku ostrego zatrucia alkoholowego nie występują dalekosiężne konsekwencje zdrowotne w postaci uszkodzenia wątroby jak marskość, stłuszczenie. Powtarzające się zatrucie ostre może przyczynić się do zatrucia przewlekłego. Oprócz tego w postaci ostrej zmiany dla funkcjonowania mózgu są krótkotrwałe, a dla przewlekłego mogą
Czym nawodnić się przed, w trakcie i po spożyciu alkoholu chroniąc się przed zatruciem i kacem?
Zdecydowanie najbardziej opcjonalne są elektrolity o określonym stężeniu minerałów i glukozy oraz określonej osmolarności, co pomaga aktywnie wspierać równowagę wodno-elektrolitową. Opcjonalne są również soki, a także woda mineralna. Sporej porcji istotnych składników dostarcza również posiłek w postaci zupy.
Czy istnieją zioła, które mogą pomóc w ochronie przed zatruciem alkoholowym?
Dostępnych jest wiele surowców roślinnych, których zadaniem jest ochrona wątroby np. ostropest plamisty wchodzący w skład tabletek na wątrobę. Inne składniki pochodzenia roślinnego mające znaczenie to soja i pochodzące z niej fosfolipidy sojowe. Istotne jest również kudzu do stosowania w ramach suplementacji u osób dorosłych, które prowadzą styl życia z towarzyszącym mu częstym spożyciem alkoholu.
Bibliografia
- Mutschler, E. et al. (2020) Kompendium farmakologii I Toksykologii Mutschlera. Wrocław: MedPharm Polska.
- https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/uzaleznienia/81259,ostre-zatrucie-alkoholem
- https://kpr.med.pl/artykul/45,zatrucie-alkoholem
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0867436114700021
- https://elsevier.health/en-US/preview/acute-ethanol-toxicity