Co to są triglicerydy
Czym są trójglicerydy? Trójglicerydy (triglicerydy) to związki obecne w naszym organizmie, które służą do magazynowania tłuszczu w organizmie. Składają się one z połączenia glicerolu i kwasów tłuszczowych (w liczbie 3), stąd ich nazwa – trójglicerydy. Najwięcej znajdziemy ich w tkance tłuszczowej i w mięśniach. Chociaż triglicerydy są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, to ich zbyt wysokie stężenie może być niebezpieczne dla naszego zdrowia.
Kiedy ilość triglicerydów we krwi przekracza normę, mówimy wtedy o hipertrójglicerydemii. Zazwyczaj towarzyszy jej również podwyższony poziom cholesterolu we krwi. Szacuje się, że aż 10% osób na świecie ma zbyt wysokie trójglicerydy. W Polsce ta wartość jest jeszcze wyższa – podwyższone trójglicerydy zauważa się u 32% mężczyzn i u 20% kobiet.
Czemu podwyższony poziom trójglicerydów we krwi jest niebezpieczny
Sam podwyższony poziom trójglicerydów we krwi, często nie daje żadnych niepokojących symptomów. Jednak zauważono, że im gorsze wyniki krwi, szczególnie cholesterolu i trójglicerydów, tym większe ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Pacjenci z hipertriglicerydemią czy dyslipidemią są przede wszystkim narażeni na miażdżycę naczyń, która jest najczęstszą przyczyną zawału. Jak to się dzieje? Cząstki cholesterolu przyklejają się do naczyń. W takim miejscu pojawia się stan zapalny i powoli zaczyna tworzyć się tzw. blaszka miażdżycowa. Czasem może ona oderwać się i zatkać tętnice wieńcowe, które zaopatrują mięsień serca w tlen i związki odżywcze. W takiej sytuacji serce nie może prawidłowo pracować, jest niedotlenione, a my obserwujemy objawy zawału. Dbanie o odpowiednie stężenie we krwi trójglicerydów i innych lipidów to działanie, które znacznie ogranicza ryzyko zawału.
Ponadto podwyższone trójglicerydy mogą prowadzić do ostrego zapalenia trzustki – choroby, która charakteryzuje się bardzo silnym bólem brzucha, gorączką, wymiotami.
Jedno jest pewne – podwyższonych trójglicerydów absolutnie nie można ignorować.
Norma trójglicerydów u dorosłych
Norma trójglicerydów u dorosłych wynosi do 150 mg/dL. Wartości między 150 a 199 mg/dL traktowane są jako umiarkowanie podwyższone, a powyżej 200 mg/dL jako wysokie. O ciężkiej hipertriglicerydemii mówimy, gdy stężenie trójglicerydów we krwi przekroczy 885 mg/dL.
|
stężenie trójglicerydów we krwi |
trójglicerydy norma |
<149 mg/dL < 1,7 mmol/l |
łagodnie-umiarkowanie podwyższony |
150 - 885 mg/dL 1,7 - 9,9 mmol/L |
ciężka hipertrójglicerydemia |
> 885 mg/dL > 10 mmol/L |
Zobacz również co zrobić z wysokim cholesterolem i hipercholesterolemią - przeczytaj.
Przyczyny wysokich trójglicerydów, czyli co podnosi trójglicerydy
Przyczyny podwyższonych triglicerydów we krwi są różne. Czasem powód jest tylko jeden, ale często zdarza się, że nakładają się różne czynniki, w wyniku których stężenie trójglicerydów wzrasta.
- predyspozycje genetyczne,
- nieprawidłowa dieta z dużą ilością tłuszczu i o wysokim indeksie glikemicznym,
- duże spożycie alkoholu,
- otyłość,
- zespół metaboliczny,
- insulinooporność lub cukrzyca,
- niedoczynność tarczycy,
- ciąża,
- choroby nerek
- niektóre leki.
Jeżeli stężenie trójglicerydów we krwi jest bardzo duże, to prawdopodobne jest, że pacjent cierpi na chorobę genetyczną, która sprawia, że organizm ciężej przetwarza tłuszcze. Do takich chorób należy m.in. hipertriglicerydemia, hiperchylomikronemia czy choroba remnatów.
Wysokie trójglicerydy a samopoczucie
Czy istnieje zależność między podwyższonymi trójglicerydami a samopoczuciem? Nie zawsze. Objawy wysokich trójglicerydów u większości osób są bowiem niewidoczne i jedyna opcja, aby je wykryć to wykonać badania krwi.
Pierwsze symptomy zaczniesz odczuwać dopiero jeżeli zaniedbasz swoje zdrowie i przez dłuższy czas będziesz ignorować złe parametry lipidowe krwi. Wtedy narażony jest układ sercowo-naczyniowy oraz trzustka. Mogą dotknąć cię inne choroby jak ostre zapalenie trzustki, nadciśnienie tętnicze, dławica piersiowa czy miażdżyca. W zależności od schorzenia pojawią się takie symptomy jak m.in. duszności, bóle brzucha, spadek apetytu i wydolności organizmu, a ze strony samopoczucia przewlekłe zmęczenie.
Domowe sposoby na podwyższone triglicerydy
Dobra wiadomość jest taka, że da się obniżyć trójglicerydy domowymi sposobami. Pierwszym krokiem jest zmiana stylu życia. Brzmi to trudno – wiemy, ale spróbuj wprowadzać zmiany małymi kroczkami. Nie katuj się głodówką i godzinami na siłowni. Takie nagłe działania mogą szybko wyczerpać twoją siłę i motywację.
Pamiętaj – dbanie o trójglicerydy i cholesterol we krwi to maraton, a nie sprint.
Co usuwa trójglicerydy nadmiernie nagromadzone w organizmie? Najlepsze rezultaty ma:
- ograniczenie, a najlepiej całkowite unikanie alkoholu – niestety, jeżeli twoje triglicerydy są wysokie, to powinieneś stronić od kieliszka i całkowicie odstawić alkohol,
- aktywność fizyczna – przynajmniej 30 minut aktywnego ruchu dziennie,
- zmniejszenie spożycia cukrów prostych i dwucukrów, czyli glukozy i sacharozy,
- redukcja masy ciała.
Podwójna wygrana: jeżeli uda ci się wprowadzić w życie te zmiany, to nie tylko obniżysz trójglicerydy, ale poprawisz wrażliwość tkanek na insulinę, co pomoże w walce z insulinoopornością. Stężenie trójglicerydów jest bowiem bardzo związane z gospodarką cukrami i zwykle te dwa zaburzenia idą ze sobą w parze.
Zobacz też leki na insulinooporność i prawidłowy cukier.
Co jeść aby obniżyć trójglicerydy, czyli dieta na trójglicerydy
Nie da się jednak powiedzieć o obniżeniu poziomu trójglicerydów we krwi i nie wspomnieć jednocześnie o innych ważnych dla lipidów parametrach. Zazwyczaj bowiem oprócz zbyt wysokiego stężenia trójglicerydów obserwuje się wzrost "złego cholesterolu" (LDL), a spadek "dobrego cholesterolu" (HDL). Aby wyrównać ich wartości najlepiej zacząć od zmiany nawyków żywieniowych, czyli diety.
Jak obniżyć trójglicerydy przy pomocy diety? Najlepiej podjąć takie kroki:
- smażenie zamienić na pieczenie, gotowanie na parze, duszenie,
- jeść tłuste ryby morskie 1–2 razy w tygodniu,
- zwiększyć ilość dostarczanych wraz z pożywieniem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A, D, E, K (alternatywnie zobacz suplementy z witaminami ADEK),
- nawadniać organizm pijąc 2 litry wody dziennie,
- przy nadwadze i otyłości dążyć do deficytu kalorycznego,
- unikać jedzenia fastfood, gotowych szybkich dań
- unikać kwasów tłuszczowych trans i posiłków bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe m.in. tłustego i przetworzonego mięsa, słodyczy, śmietany
- wdrożyć do jadłospisu warzywa – co najmniej 200 g dziennie,
- wdrożyć do jadłospisu owoce – co najmniej 200 g dziennie,
- dodać do posiłków produkty bogate w błonnik.
- proporcja składników w jedzeniu wyglądała w przybliżeniu tak: 60% węglowodanów złożonych, 30% tłuszczy (przede wszystkim roślinnych i rybich) oraz 10–15% białka.
Po trzech miesiącach diety na trójglicerydy i zwiększonej ilości ruchu udaj się ponownie na badania krwi. Jeżeli jej parametry nadal są podwyższone, to być może lekarz zadecyduje o przepisaniu leków na receptę.
Jaki tłuszcz przy hipertriglicerydemii?
Aby zmniejszyć stężenie trójglicerydów we krwi, dobrze jest wybrać odpowiedni tłuszcz do kanapek i przyrządzania potraw. Najlepiej odstawić masło, a w zamian wdrożyć oleje z tłuszczami nienasyconymi jak oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia, olej rzepakowy, olej słonecznikowy.
Sposoby na obniżenie poziomu trójglicerydów – bez recepty i na receptę
Kiedy już pojawią się nasze wyniki krwi szybko pojawia się pytanie - co na obniżenie trójglicerydów zastosować. Przy łagodnym podniesieniu ilości trójglicerydów można sięgnąć po preparaty z apteki. Są to produkty naturalne, często zioła na trójglicerydy, w wielu przypadkach stosowane od lat. Abyś nie musiał przeczesywać gąszczu informacji, zebraliśmy te składniki, które cieszą się największą skutecznością i pojawiają się w wytycznych leczenia trójglicerydów.
Suplementy i leki na trójglicerydy bez recepty
Najlepszy wybór wśród leków na trójglicerydy to kwasy tłuszczowe omega-3, szczególnie kwasy EPA i DHA. Omega-3 to złoty środek w walce z podwyższonym stężeniem trójglicerydów. Zmniejszają stan zapalny, wspomagają odporność, zmniejszają ryzyko zakrzepów. Są w stanie zmniejszyć ilość TG nawet o 30–45%.
Oprócz preparatów z omega-3 rozważ również takie roślinne składniki jak monakolinę K, błonnik czy karczoch. Badania pokazują, że wszystkie te naturalne substancje wpływają korzystnie na poprawę profilu lipidów – trójglicerydów, LDL, HDL, cholesterolu. Jak działają?
Drożdże fermentowanego czerwonego ryżu
Drożdże, które bytują na fermentowanych czerwonym ryżu to sprawdzony sposób jak zbić trójglicerydy. Ich główny składnik o najwyższej aktywności (Monakolina K) ma identyczną budowę co lowastatyna, czyli lek na receptę na cholesterol. Co ważne – oprócz monakoliny K, ekstrakty z czerwonego ryżu zawierają także inne naturalne składniki, wzmacniające działanie hipolipeliczne, czyli zmniejszające stężenie lipidów komórkach.
Uwaga! Przeciwwskazaniem do stosowania preparatów z fermentowanym czerwonym ryżem są problemy z wątrobą lub nerkami.
Błonnik
Źródeł błonnika jest wiele. Możesz wybrać np. błonnik z babki płesznik, czy siemienia lnianego. Składnik ten ma bardzo ciekawy mechanizm działania na zbyt wysoki poziom tłuszczów. Gdy wątroba uwalnia do jelit sole żółciowe, to błonnik hamuje ich ponowne wchłanianie z jelit do organizmu. Dzięki temu następuje rozkład innych lipidów zapasowych, aby pozyskać materiał do syntezy nowych soli żółciowych, koniecznych do trawienia. Oprócz tego błonnik bardzo dobrze działa na zaparcia, rozmiękczając masy kałowe w jelitach.
Bergamota
Wyciągi i soki z pomarańczy bergamoty są stosowane w wielu preparatach. Ostatnie badania pokazują, że stosowanie środka z bergamotą zmniejsza nie tylko poziom triglicerydów, ale też ilość LDL i cholesterolu całkowity.
Karczoch
Tej rośliny nie trzeba przedstawiać – karczoch to bowiem jeden z najpopularniejszych składników na trawienie i wątrobę. Przy tym skutecznie zmniejsza również stężenie lipidów we krwi (w tym trójglicerydów). Wybierając lek dla siebie, w pierwszej kolejności sięgnij po karczoch w tabletkach, który ma wyższe stężenie składników aktywnych niż sok.
Berberyna
Berberyna to naturalna substancja pozyskiwana z berberysa, która wykazuje wiele korzystnych działań. Ma właściwości przeciwzapalne, obniżające cukier, cholesterol i ciśnienie.
Jak jeszcze obniżyć trójglicerydy w organizmie
W aptece dostępne są także inne naturalne składniki, które mają pozytywny wpływ na poziom trójglicerydów, cholesterolu, LDL, HDL. Potraktuj je jednak bardziej jako wspomaganie swojej terapii, niż jej podstawę, bowiem ich działanie nie jest tak dobrze udowodnione i udokumentowane, jak chociażby kwasów omega–3. Nie wahaj się za to wprowadzić większą ilość tych składników w pożywieniu. Wiele z nich, jak kurkuminę, spirulinę czy fitosterole możesz swobodnie dodać do jedzenia.
Do składników wspomagających profil lipidowy należą:
- fitosterole,
- spirulina,
- kurkumina,
- czosnek,
- pantetyna (pochodna witaminy B5)
- niacyna,
- żeń–szeń,
- trawa z młodego jeczmienia,
- chlorella.
Leki trójglicerydy na receptę
Jeżeli lekarz uzna, że twój cholesterol jest zbyt wysoki, prawdopodobnie zaleci ci terapię lekami z grupy statyn. To te leki są bowiem złotym środkiem na to jak szybko obniżyć trójglicerydy i inne tłuszcze w organizmie. Stosowane od lat bardzo skutecznie wpływają na gospodarkę tłuszczami. Część osób, dla których statyny nie są odpowiednie, dostaną receptę na ezetymib – inny lek na trójglicerydy i cholesterol. W przypadku bardzo złych wyników krwi lekarz może wypisać połączenie statyna + ezetymib w jednej tabletce. Oprócz tego lekarz w arsenale leczenia hipertrójglicerydemii czy hiperlipidemii ma również leki jak ewolokumab i alirokumab lub fibraty – wszystko zależy od indywidualnego przypadku pacjenta.
Czy statyny są takie straszne? Nie! Wiele pacjentów jak ognia unika zażywania statyn, bojąc się skutków ubocznych. Najczęstsze działanie niepożądane to bóle mięśni. Pojawiają się jednak tylko u niewielkiej liczby pacjentów i to na początku terapii. Pogłoski o wpływie statyn na impotencję, demencję czy uszkodzenie przez statyny wątroby zostały zdementowane. Dużo większe ryzyko podejmiesz gdy NIE będziesz leczyć podwyższonych lipidów we krwi. W dłuższej perspektywie czasu może się to wiązać nawet z zawałem serca. Nie bój się statyn :)
Pytania i odpowiedzi
Jaki poziom trójglicerydów jest niebezpieczny?
Za niebezpieczny dla zdrowia uważa się poziom glicerydów powyżej 1,7 mmol/l. Nie jest to jeszcze bardzo wysokie stężenie, jednak jeżeli utrzymuje się przez długi czas, to może prowadzić do miażdżycy i nadciśnienia. A to z kolei zwiększa ryzyko zawału czy udaru. Bardzo wysoki poziom trójglicerydów we krwi, większy niż 10 mmol/L to sygnał alarmujący, którym trzeba zająć się na już, bowiem taka wartość grozi ostrym zapaleniem trzustki i koniecznie wymaga skonsultowania się z lekarzem.
Co oznacza wysoki poziom trójglicerydów
Wysoki poziom trójglicerydów oznacza, że struktura związków tłuszczowych w naszym organizmie jest nieprawidłowa. Często dużemu stężeniu trójglicerydów towarzyszy również wysoki cholesterol, wysokie stężenie LDL (tzw. "zły cholesterol") oraz niskie stężenie HDL (tzw. "dobry cholesterol").
Co oznacza niski poziom trójglicerydów
Niski poziom trójglicerydów może pokazać się u osób chorujących na nadczynność tarczycy lub silne zaburzenia wątroby takie jak marskość wątroby. Obniżone triglicerydy towarzyszą także niedożywieniu i diecie ubogiej w błonnik. Nadużywanie leków obniżających stężenie cholesterolu i trójglicerydów także da taki efekt.
Po jakim czasie spada poziom trójglicerydów?
Poziom trójglicerydów może spaść po kilku tygodniach, jeśli zostaną podjęte odpowiednie działania, takie jak zmiana diety i regularna aktywność fizyczna. Jednak jak szybko spadają trójglicerydy? Wszystko zależy od metody, której użyjemy, a często też od naszego samozaparcia. Przyjmuje się, że jeżeli po trzech miesiącach od wdrożeniu zmiany stylu życia, parametry krwi nie ulegną poprawie, wtedy powinno się zacząć stosować leki na cholesterol. Jednak decyzja ta należy do lekarza.
Które leki podwyższają trójglicerydy?
Czasem ciężko osiągnąć prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi, ze względu na stosowane na inne choroby leki. Trójglicerydy podwyższać mogą takie leki jak:
- sterydy – przeciwzapalne glikokortykosteroidy,
- doustne estrogeny – stosowane jako antykoncepcja czy podczas menopauzy,
- niektóre beta–blokery – leki na nadciśnienie,
- inhibitory proteazy – leki przeciwwirusowe na HIV,
- immunospupresanty jak cyklosporyna,
- tiazydy – leki moczopędne m.in. na nadciśnienie i obrzęki,
- retinoidy – leki na trądzik,
- leki przeciwnowotworowe jak tamoksyfen i L–asparaginaza,
- niektóre leki przeciwpsychoteyczne jak fenotiazyny, klozapina czy olanzapina – stosowane na padaczkę, schizofrenię i choroby neurologiczne.
Co najbardziej podwyższa trójglicerydy?
Ciężko wyróżnić jeden czynnik, ponieważ na wzrost stężenie we krwi trójglicerydów zwykle wpływa cała kaskada błędów naszego stylu życia, a bywa też, że niebagatelny wpływ mają czynniki genetyczne. Generalnie przyjmuje się jednak, że najgorszy wpływ wywiera połączenie: dieta bez błonnika, bogata w tłuszcze + mało ruchu + często spożywany alkohol.
Co może zafałszować wynik trójglicerydów?
Twój wynik trójglicerydów może być zaburzony jeżeli na dobę przed badaniem piłeś alkohol i spożywałeś posiłki bogate w tłuszcz. Pamiętaj też, że przed badaniem na profil lipidowy we krwi, należy powstrzymać się od jedzenia na 12-godzin przed planowaną wizytą.
Bibliografia:
- Nordestgaard, B. G., & Varbo, A. (2014). Triglycerides and cardiovascular disease. The Lancet, 384(9943), 626–635.
- Tuszyński, K (2020), Składniki suplementów diety, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków (2020), Wydanie I
- Moyad, A (2016). Przewodnik po świecie suplementów, Galaktyka, Łódź (2016)
- Broncel, M. (2018). Hipertriglicerydemia–kiedy należy kierować pacjenta do specjalisty?. Lekarz POZ, 4(2).
- Saran–Jagodzińska, A. (2020). Kiedy należy rozważyć stosowanie kwasów omega–3. Lekarz POZ, 6(5), 278–285.
- Rouhi–Boroujeni, H., Rouhi–Boroujeni, H., Heidarian, E., Mohammadizadeh, F., & Rafieian–Kopaei, M. (2015). Herbs with anti–lipid effects and their interactions with statins as a chemical anti–hyperlipidemia group drugs: A systematic review. ARYA atherosclerosis, 11(4), 244.
- Asija, R., Singh, C. H., & Hemlata, A. (2016). A comprehensive review on Antihyperlipidemic activity of various medicinal plants. Int J Curr Pharm Rev Res, 7(6), 407–415.
- Banach, M., Burchardt, P., Chlebus, K., Dobrowolski, P., Dudek, D., Dyrbuś, K., ... & Cybulska, B. (2021). Wytyczne PTL/KLRWP/PTK/PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021. Lekarz POZ Suplement, 2021(1).