Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Dlaczego kwasy EPA i DHA są ważne dla kobiet w ciąży, mam karmiących i niemowląt?
Kwasy DHA i EPA wpływają na prawidłowy rozwój dziecka już w okresie życia płodowego. Warunkują przede wszystkim odpowiednie funkcjonowanie układu nerwowego oraz narządu wzroku. Jakie inne właściwości posiadają kwasy DHA i EPA? Ile DHA powinna przyjmować kobieta w okresie ciąży? Czy niemowlętom należy dodatkowo podawać nienasycone kwasy tłuszczowe?
- Kwas DHA a rozwój dziecka
- Suplementacja DHA i EPA podczas ciąży - dlaczego jest tak istotna?
- Odpowiednie dawkowanie kwasów DHA w ciąży i podczas laktacji
- Naturalne źródła kwasu DHA
- Jaki produkt z DHA wybrać?
Kwas DHA a rozwój dziecka
Kwasy DHA (kwas dokozaheksaenowy) i EPA (kwas eikozapentaenowy) należą do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, a dokładniej do kwasów z grupy omega-3. W istotny sposób wpływają one na rozwój dziecka już w okresie życia płodowego. DHA stanowi jeden z elementów fosfolipidów błon komórkowych. Największa koncentracja kwasów DHA obejmuje układ nerwowy i siatkówkę oka. Kwasy EPA stabilizują natomiast DHA w komórkach nerwowych. Nienasycone kwasy tłuszczowe wpływają więc przede wszystkim na prawidłowy rozwój układu nerwowego oraz narządu wzroku. Szczególnie istotny w kontekście rozwoju dziecka i prawidłowego przebiegu ciąży jest DHA i to jemu w głównym stopniu poświęcony został ten artykuł.
Kwas DHA a układ nerwowy - szacuje się, że w w układzie nerwowym kwas DHA stanowi aż 60% wszystkich kwasów tłuszczowych obecnych w fosfolipidach błon komórek nerwowych. Dla odpowiedniego rozwoju układu nerwowego szczególnie ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości DHA w okresie życia płodowego oraz noworodkowego i niemowlęcego. To właśnie wtedy bowiem ośrodkowy układ nerwowy najintensywniej się rozwija, a komórki go tworzące różnicują.
Kwas DHA a mózg - prawidłowa ilość kwasu DHA wpływa na funkcjonowanie mózgu i zdolności poznawcze dzieci. Oznacza to, że wspiera prawidłowy rozwój intelektualny oraz psychoruchowy dziecka. Jednak właściwości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych nie ograniczają się jedynie do układu nerwowego i narządu wzroku. Kwas EPA ma swój udział w syntezie związków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwzakrzepowym. Nienasycone kwasy tłuszczowe wpływają na pracę układu odpornościowego, a także na proces wzrostu i regeneracji tkanek.
Suplementacja DHA i EPA podczas ciąży - dlaczego jest tak istotna?
Ciąża i DHA -zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z 2020 roku kwasy DHA stanowią jeden ze składników odżywczych, którego suplementacja jest zalecana wszystkim kobietom ciężarnym. Zapewnienie odpowiedniej dawki kwasów DHA w okresie ciąży warunkuje dostarczenie wystarczającej ilości tych związków intensywnie rozwijającemu się i wzrastającemu płodowi. Kwasy te są niezwykle istotne w okresie życia płodowego, bo to właśnie wtedy układ nerwowy i narząd wzroku prężnie się rozwijają.
Niedobór kwasu DHA podczas ciąży może mieć negatywne konsekwencje dla dziecka. Może zaburzać proces dojrzewania siatkówki oka, skutkować niedostateczną ostrością widzenia, hamować lub opóźniać rozwój intelektualny dziecka, a także zaburzać jego rozwój psychoruchowy. Dziecko, które nie ma zapewnionej odpowiedniej podaży wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może mieć większe trudności z koncentracją, zapamiętywaniem i zdolnością uczenia się. Problemy te można zauważyć zarówno na wcześniejszym etapie rozwoju, jak również na późniejszym etapie nauki. Obserwowany jest również związek między niedoborem kwasów DHA a wyższym ryzykiem chorób alergicznych.
Kwas DHA a zdrowie matki - oprócz cennych właściwości dla dziecka, kwasy DHA wpływają też korzystnie na zdrowie mamy oraz sam przebieg ciąży. Dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości tych związków zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego oraz urodzenia dziecka z niską masą ciała. Suplementacja wpływa korzystnie na czas trwania ciąży. Kwas DHA a depresja poporodowa - wielonienasycone kwasy tłuszczowe DHA zmniejszają ryzyko pojawienia się depresji poporodowej, która dotyczy aż 10-15% kobiet. Depresja poporodowa najczęściej występuje w ciągu pierwszych 4 tygodni od urodzenia dziecka i ma nasilenie od umiarkowanego po ciężkie. Nieleczona depresja poporodowa znacząco zaburza funkcjonowanie samej kobiety i zabiera jej radość związaną z pojawieniem się dziecka, a dodatkowo wpływa na życie wszystkich pozostałych członków rodziny.
Kwasy DHA i EPA posiadają też właściwości antyoksydacyjne. Chronią komórki przed negatywnym wpływem stresu oksydacyjnego. Biorą również udział w regulacji poziomu lipidów w organizmie (głównie cholesterolu LDL i triglicerydów).
Odpowiednie dawkowanie kwasów DHA w ciąży i podczas laktacji
Oto zalecane dawkowanie kwasu DHA dla kobiet ciężarnych:
- co najmniej 200 mg u wszystkich kobiet w ciąży,
- przy niskim spożyciu naturalnych źródeł kwasu DHA (o których będzie mowa w dalszej części artykułu) - 600 mg,
- 1000 mg u kobiet zagrożonych podwyższonym ryzykiem porodu przedwczesnego.
Ciąża i DHA - zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy znacząco wzrasta po 20. tygodniu ciąży. W tym okresie szczególnie istotne jest dostarczanie potrzebnej ilości kwasów DHA. Jednak specjaliści zalecają regularną suplementację już od początku ciąży, a najlepiej jeszcze w okresie starania się o dziecko.
Suplementacja jest istotna również w okresie karmienia piersią. U dzieci karmionych piersią, ilość DHA w ich organizmie jest ściśle związana z zawartością tego związku w mleku matki. Z tego właśnie względu, aby zapewnić odpowiednie stężenie DHA w pokarmie zalecana jest suplementacja tych kwasów przez wszystkie kobiety karmiące. Dawka kwasów DHA podczas laktacji, podobnie zresztą jak podczas ciąży, jest ściśle związana ze spożyciem produktów bogatych w te związki. Jeśli dieta jest uboga w kwasy DHA, rekomendowane jest spożywanie co najmniej 400-600 mg DHA przez cały okres karmienia piersią. Jeśli natomiast dieta zawiera produkty bogate w DHA, wystarczające powinno być przyjmowanie minimum 200 mg DHA na dobę.
Czy noworodkom i niemowlakom trzeba dodatkowo podawać kwasy DHA? Nie ma takich zaleceń. Suplementacja DHA przez mamę karmiącą piersią wystarczy do tego, aby zapewnić odpowiednią ilość tego związku w organizmie dziecka. Maluchy karmione mlekiem modyfikowanym również mają zapewnioną odpowiednią ilość DHA w pokarmie.
Dostępne są preparaty witaminowe dla dzieci w starszym wieku, w których składzie obecne są kwasy DHA. Mogą być one cennym uzupełnieniem diety w przypadku dzieci, których dieta nie pokrywa w wystarczającym stopniu zapotrzebowania na te związki. Kwasy omega-3 choć są szczególnie istotne w początkowym okresie życia, stanowią też niezbędny element diety dla starszych dzieci i osób dorosłych.
Naturalne źródła kwasu DHA
Naturalnymi źródłami DHA są głównie tłuste ryby morskie i owoce morza. Związki te znaleźć można w większej ilości w śledziu, tuńczyku, makreli, dorszu i sardynkach. Źródłem DHA są też tran oraz wybrane oleje roślinne, np. olej lniany, olej rzepakowy i olej z nasion lnu. DHA obecny jest też w algach i fitoplanktonie morskim. Pewna ilość tego kwasu znajduje się również w jajach, jednak aby stanowiły one znaczące źródło tego związku, konieczne byłoby ich regularne, częste jedzenie.
Spożywanie przynajmniej 2 razy w tygodniu porcji tłustych ryb morskich lub owoców morza powinno pokryć zapotrzebowanie na kwasy DHA.
Dość istotnym problemem z naturalnymi źródłami kwasów DHA jest możliwość ich zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Największe ich stężenia obserwuje się w takich rybach jak tuńczyk, łosoś bałtycki czy miecznik. Choć więc można zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na DHA dietą, należy zwracać uwagę na pochodzenie produktów bogatych w ten związek i obecność badań na zawartość w nich metali ciężkich.
Jaki produkt z DHA wybrać?
Jak wybrać produkt z DHA? Preparatów z kwasami DHA jest obecnie sporo. Wybierając konkretny z nich należy zwrócić uwagę przede wszystkim na ilość DHA w dziennej porcji oraz pochodzenie tego związku. Wśród preparatów dla kobiet planujących ciążę, odpowiednią ilość DHA mają np. kapsułki Pueria Uno. W 1 kapsułce znajduje się 300 mg DHA i 27 mg EPA. Preparat ten zalecany jest kobietom starającym się o potomstwo oraz będących już w I trymestrze ciąży. O składnikach odżywczych rekomendowanych w okresie starania się o dziecko można przeczytać w artykule: Witaminy przed ciążą. Jakie badania i szczepienia warto wykonać przed ciążą?
Dostępnych jest też wiele preparatów dla kobiet w ciąży, w których składzie jest DHA. Warto jednak zaznaczyć, że nie wszystkie suplementy dla kobiet ciężarnych mają ten składnik. Biorąc pod uwagę aktualne rekomendacje specjalistów, warto przyjmować taki preparat, który zawiera DHA. Jeśli kobieta ciężarna suplementuje produkt, który jest pozbawiony DHA, wskazane jest uzupełnienie diety o drugi suplement w którego składzie będzie odpowiednia ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych. Oto przykładowe preparaty dla kobiet w ciąży z DHA:
- MamaDHA Premium+ - w zalecanej porcji dziennej znajduje się aż 800 mg DHA i ponad 60 mg EPA. Suplement ten zawiera również inne składniki odżywcze, rekomendowane kobietom ciężarnym, takie jak witamina D, jod i kwas foliowy. Preparat ten można stosować przez cały okres ciąży oraz podczas laktacji,
- Pueria Duo - w zalecanej porcji dziennej znajduje się 600 mg DHA i 60 mg EPA. Suplement ten rekomendowany jest w II i III trymestrze ciąży oraz w trakcie karmienia piersią,
- Composita Mama DHA - w zalecanej porcji dziennej znajduje się 600 mg DHA i 120 mg EPA. W preparacie tym obecne jest też żelazo, które powinno być przyjmowane jedynie w razie potrzeby oraz inne składniki odżywcze, takie jak magnez, jod, cholina, witamina D i witaminy z grupy B. Suplement ten rekomendowany jest kobietom od samego początku ciąży oraz kobietom karmiącym piersią,
- Omegamed Optima Forte - w zalecanej porcji dziennej znajduje się 600 mg DHA. Preparat ten przeznaczony jest dla kobiet w II i III trymestrze oraz w okresie laktacji.
Nie są to jedyne dobrej jakości suplementy dla kobiet ciężarnych i karmiących piersią, w których znajduje się odpowiednia ilość kwasów DHA. Preparatów dla kobiet w ciąży jest naprawdę dużo. Zwracając uwagę na ich skład, można jednak dość szybko wstępnie oddzielić te suplementy, które rzeczywiście mogą być dobrym źródłem niezbędnych w okresie ciąży składników odżywczych od tych, które nie pokrywają w wystarczającym stopniu zapotrzebowania organizmu na te związki.
Kwasy omega-3, a w szczególności kwas DHA, mają istotny wpływ na przebieg ciąży i rozwój dziecka w pierwszym okresie życia. Kwas DHA ma swój udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, w procesie widzenia, w także w pracy układu sercowo-naczyniowego, wzroście i rozwoju psychoruchowym dziecka. Suplementacja DHA przez cały okres ciąży (oraz podczas starania się o potomstwo) i laktacji jest obecnie rekomendowana wszystkim kobietom ciężarnym i karmiącym. Dostępnych jest na szczęście wiele dobrej jakości preparatów, które pomagają pokryć zwiększone zapotrzebowanie na kwasy DHA i tym samym wspierają prawidłowy rozwój i wzrost dziecka.
Bibliografia:
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020.
- Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P., Huras H., Fuchs T., Pawłosek A., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2020, tom 5, nr 4, 170-181.
- Makowska-Donajska M., Hirnle L., Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, tom 2, nr 4, 166-172.
- Bednarek W., Karowicz-Bilińska A., Kotarski J., i inni. Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania kwasów omega-3 w położnictwie. 2006-2011, 162-163.
- Sobiś J., Kunert Ł., Sołtysik M., Piegza M. i inni. Wielonienasycone kwasy omega-3 w profilaktyce zaburzeń afektywnych. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące zastosowania kwasów omega-3 w profilaktyce zaburzeń afektywnych. Psychiatry 2015, 12, 3, 147-152.