Co to są wymioty i co oznaczają?
Wymioty mogą być jednorazowe lub powtarzające się (np. przy ostrym zatruciu pokarmowym). Należy jednak rozróżnić, że u małych dzieci i niemowląt może dojść do zwracania świeżo spożytego pokarmu. Jest to ulewanie, które wiąże się z nie do końca rozwiniętym przewodem pokarmowym i łatwością do uciekania treści pokarmowej. W ulewaniu stosuje się specjalne zagęstniki żywności (np. Bebilon Nutriton), a samo ulewanie nie wpływa na rozwój czy masę urodzeniową dziecka. Ulewanie ma również związek z nadmiernym połykaniem powietrza lub przejedzeniem u dziecka. Wymioty u niemowlaka są niepokojącym objawem i zwykle wymagają interwencji lekarza w celu wykluczenia m.in. choroby Hirschsprunga. Częste wymioty u dziecka mogą być związane z niedożywieniem. Uwagę rodziców powinien zwrócić fakt występowania krwistych, fusowatych wymiotów. Wymioty u dzieci do 1. roku życia najczęściej związane są z problemami z karmieniem czy infekcjami żołądkowo-jelitowymi, jeśli trwają dłużej niż 24 godziny wskazana jest konsultacja z pediatrą. Wymioty w przedziale wiekowym 1-12 lat mogą być związane ze stanami zapalnymi żołądka, gorączką czy zapaleniem ucha środkowego.
Wymiotowanie u dziecka to czynność wiążąca się z pozbyciem treści pokarmowej m.in. z żołądka w momencie gdy zostanie pobudzony ośrodek wymiotny zlokalizowany w pniu mózgu. Wymioty mogą być spowodowane nieświeżym jedzeniem (które zaczęło się psuć), niektórymi lekami (np. chemioterapia), ale być objawem urazów głowy. Jednorazowe wymioty w przeważającej ilości nie są stanem zagrażającym zdrowiu czy życiu. W przeciwieństwie do ich przewlekłej postaci, której towarzyszyć może odwodnienie, spadek masy ciała, niedobory witaminowo-mineralne.
Wymiotom towarzyszą bardzo często bóle żołądka i brzucha, biegunka, osłabienie, które wymagają niekiedy leczenia uzupełniającego. Odpowiednio stosuje się leki przeciwbiegunkowe, roztwory elektrolitów oraz zioła na ból brzucha i żołądka.
Dlaczego dziecko wymiotuje? Przyczyny wymiotów i nudności
Wymioty są mało specyficznym objawem, dlatego wymienia się bardzo wiele ich przyczyn. Zacząć można od najprostszych - zatrucie pokarmowe (np. niedokładnie umyte warzywa czy owoce, na których znajdują się toksyny czy środki ochrony roślin - pestycydy), choroba lokomocyjna (lub inna kinetoza, która często występuje u dzieci). Wśród mniej oczywistych przyczyn wymienić można leki, które mogą powodować uczucie nudności i mdłości np. niektóre antybiotyki stosowane na pusty żołądek. Spożycie niektórych roślin jak wymiotnicy (ipekakuany) kończy się wymiotami - jest to roślina pobudzająca ośrodek wymiotny w większych dawkach (jej małe dawki były wykorzystywane w nieżycie oskrzeli). Duże ciśnienie w obrębie jamy brzusznej wywołane napadami suchego kaszlu również może przyczynić się do wystąpienia wymiotów, szczególnie gdy występuje łatwość pobudzenia odruchu wymiotnego np. poprzez pobudzenie tylnej ściany gardła. Niektóre pasożyty pokarmowe np. zakażenie glistą ludzką czy nietolerancje pokarmowe mogą być powodem m.in. wymiotów. Istotne jest zatem zapobieganie wymiotów — dokładne mycie warzyw, owoców i innych pokarmów z toksyn, pasożytów.
Wymioty u dziecka mogą wynikać również z wad anatomicznych - jest to szczególnie zauważalne u małych dzieci i niemowląt. W związku z tymi wadami mogą wystąpić chlustające wymioty u niemowlaka (związane z wadą odźwiernika), wymioty spowodowane niedrożnością jelita czy wgłobieniem jelita.
Co oznacza gdy występują wymioty z gęstą śliną u niemowlaka? Mogą oznaczać potencjalną niedrożność powyżej żołądka. Jeśli wymiociny są żółtawe, może oznaczać to zarzucanie treści z dwunastnicy i świadczyć o niedrożności na pewnym odcinku jelita cienkiego.
Lek na wymioty dla dzieci - preparaty przeciwwymiotne
Wybór preparatów bez recepty na wymioty dla dzieci jest dość ograniczony, wymienić można tabletki z dimenhydrynatem (np. tabletki Aviomarin), leków homeopatycznych (np. Nux Vomica, Vomitusheel) lub produkty z imbirem.
Co podać, gdy dziecko wymiotuje bez innych objawów? Można spróbować przeciwwymiotnych leków, ale podstawą leczenia wymiotów powinno być odpowiednie zdiagnozowanie problemu i leczenie choroby podstawowej. Jeśli wymioty wynikają z infekcji, należy podać odpowiedni lek przeciwwirusowy lub antybiotyk. Niekiedy leczenia ogranicza się do tzw. leczenia objawowego (nie przyczynowego). Gorączka i biegunka jest również często występującym objawem - odpowiednio podaje się leki p/biegunkowe i p/gorączkowe.
Poniżej omówiono kilka z preparatów na wymioty:
- dimenhydrynat - zarejestrowany jako lek OTC, to stary lek przeciwalergiczny, który wykazuje również działanie przeciwwymiotne i jest wykorzystywany do leczenia choroby lokomocyjnej; monopreparatem z tą substancją jest lek Aviomarin;
- difenhydramina - stary lek przeciwalergiczny, obecnie wskazany do leczenia alergii i wykorzystuje się jego właściwości ułatwiające zasypianie (np. w połączeniu z paracetamolem);
- imbir - dostępny w postaci pastylek do ssania, syropów czy herbatek, gdzie wykorzystuje się kłącze imbiru m.in. w dyspeptycznych dolegliwościach, w celu pobudzenia apetytu i w symptomach choroby lokomocyjnej; preparaty z imbirem są stosowane również w mdłościach i nudnościach kobiet ciężarnych.
Domowe sposoby na wymiotowanie u dzieci
W ramach domowych sposobów rodzice zastanawiają się co podać na wymioty dla dziecka. Wiele osób podczas uczucia mdłości i nudności zaleca picie coli (maksymalnie odgazowanej), wiedza ta opiera się głównie na “doświadczeniu” pacjentów niż dowodach naukowych. Ważne jest by w uczuciu mdłości i zbliżających wymiotów nie robić gwałtownych ruchów, w miarę możliwości leżeć nieruchomo - gwałtowne ruchy mogą nasilać mdłości. Niektóre osoby wykorzystują do złagodzenia akupunkturę (odpowiednie uciskanie fragmentu przedramienia powyżej punktu zgięcia nadgarstka). Trudno mówić o prowadzeniu diety podczas podczas wymiotów, ale jeśli musimy coś zjeść, lepiej zdecydować się na produkty węglowodanowe - tost, herbatnik, krakers (bez zbędnych przypraw) czy kleiki ryżowe. Gdy nieco uspokoi się żołądek można spróbować zjeść gotowaną pierś kurczaka. Warto pamiętać, że wymioty mogą łatwo prowadzić do odwodnienia, np. gdy dziecko wymiotuje w nocy. Przy wymiotach nie należy jednak podawać dużych porcji płynów do wypicia na raz - tak szybkie wypełnienie żołądka może wywołać zwrot wypitej treści. Uzupełnieniem leczenia wymiotów u dzieci powinien być roztwór elektrolitów, który dostarcza niezbędnych minerałów (potas, sód, chlorki, magnez) oraz glukozy, która zmniejsza uczucia wyczerpania. Warto pamiętać, że wymiotów nie należy sztucznie stymulować ani bezpodstawnie hamować.
Bibliografia
- Wallner, G., Dziki, A., & Dąbrowski, A. (2018). Zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego. Lublin: Wydawnictwo Czelej.
- Schilcher, H., & Dorsch, W. (2010). Ziołolecznictwo w pediatrii Podręcznik dla lekarzy i farmaceutów. Wrocław: MedPharm Polska.
- Rutter, P., Pluta, J., & Błaszczyna, N. (2018). Opieka farmaceutyczna. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.
