Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Ostropest plamisty — zastosowanie i jak stosować? Sylimaryna — właściwości
Ostropest to częsty składnik różnych mieszanek na wątrobę oraz detoksykujących. Dostępny jest jako ostropest tabletki ze standaryzowanym wyciągiem. Istotnym składnikiem warunkującym działanie ostropestu plamistego jest sylimaryna pozyskiwana z owoców tej rośliny. Surowiec zielarski, jakim są owoce znalazły zastosowanie przy wątrobie obciążonej lekami, toksynami czy alkoholem. Docenią ją wszyscy pacjenci, którzy pragną zadbać o stan wątroby lub dokuczają im najzwyklejsze uczucie ciężkości po posiłku. Jeśli doskwierają Ci problemy z wątrobą — przeczytaj ten artykuł!
- Czym jest ostropest plamisty?
- Ostropest plamisty i sylimaryna
- Ostropest plamisty — właściwości i działanie
- Działanie antyoksydacyjne ostropestu plamistego
- Trawienie a ostropest
- Zastosowanie i mechanizm działania ostropestu plamistego w dysfunkcjach wątroby
- Ostropest plamisty — sposób użycia i dawkowanie
- Ostropest plamisty mielony, w tabletkach czy olej z ostropestu?
- Olej z ostropestu
- Mielony ostropest i nasiona
- Kapsułki i tabletki z ostropestem
- Ostropest plamisty — przeciwwskazania
- Ostropest plamisty — skutki uboczne
Czym jest ostropest plamisty?
Ostropest plamisty, czyli Sylibum marianum to roślina należącą do rodziny Astrowatych (Asteraceae, Compositae - Złożone). Jest rośliną zielną o kolczastych biało żyłkowanych liściach. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, jest uprawiana m.in. w krajach Europy środkowej np. w Polsce. Surowcem zielarskim są owoce (tzw. niełupki). Zawiera istotną grupę związków roślinnych, które należą do tzw. flawonolignanów (sylimaryna) o hepatoproteksyjnych właściwościach na wątrobę.
Ostropest plamisty i sylimaryna
Co zawiera ostropest? Owoce (niełupki) ostropestu (Sylibi mariani fructus) zawierają kompleks flawonolignanów (sylimarynę) w ilości 1-3,5%. Na grupę sylimaryny składają się takie związki jak sylibina A i sylibina B, które względem siebie są izomerami oraz mieszanina diastereoizomerów izosylibiny, a także sylidiamina, sylikrystyna,i oligomeryczne sylibinomery (pochodne sylimaryny). Oprócz tego w surowcu występują takie składniki jak flawonoidy i związki polifenolowe. Istotnymi składnikami są tłusty olej (bogaty w kwas linolowy), fitosterole.
Ostropest plamisty — właściwości i działanie
Obecność flawonolignanów warunkuje o działanie antyhepatotoksyczne, a także ochronne na wątrobę oraz wspierającym pracę tego narządu. Ostropest wykazuje właściwości cytoprotekcyjne na komórki wątroby (hepatocyty). Sylimaryna wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwwolnorodnikowe, ogranicza utlenianie lipidów i tworzenie nadtlenków. Jej zadaniem jest ograniczenie oksydoredukcyjnych procesów, których efektem może być wytworzenie związków toksycznych dla wątroby. Dlatego ostropest plamisty stosuje się w okresach rekonwalescencji po przebytych chorobach wątroby, a także w trakcie ich trwania.
Działanie antyoksydacyjne ostropestu plamistego
Ostropest posiada właściwości detoksykujące. Wykazuje antagonistyczne działanie na niektóre trucizny jak np. trujące związki muchomora sromotnikowego (falotoksyna, amatotoksyna). Surowiec ten może być stosowany w przypadku zatruć toksynami bakteryjnymi, grzybów wyższych i niższych. Ma znaczenie jako czynnik odtruwający i regenerujący.
Trawienie a ostropest
Owoce ostropestu poprawiają apetyt i łaknienie oraz reguluje czynności trawienne, działają słabo żółciopędnie. Zioło to wspiera utrzymanie i metabolizm cholesterolu. Często występuje obok innych ziół na trawienie i wątrobę jak karczoch. Ostropest można spożywać po ciężkich posiłkach, w uczuciu ciężkości, któremu towarzyszą wzdęcia, odbijanie czy niedostateczne wydzielanie kwasu solnego w żołądku i żółci. Sylimaryna posiada słabe właściwości rozkurczające (spazmolityczne). Oprócz tego hamuje syntezę prozapalnych prostaglandyn (posiada łagodne właściwości przeciwzapalne).
Niegdyś surowiec ten był wykorzystywany w różnych krwawieniach wewnętrznych ze względu na frakcję flawonoidów, które wzmacniają ściany naczyń krwionośnych. Dziś surowiec ten nie jest stosowany jako środek przeciwkrwotoczny czy osłaniający naczynia.
Niektóre źródła podają, że może być używany w chorobie lokomocyjnej, w krwawieniach z nosa, w żylakach odbytu czy intensywnym miesiączkowaniu czy obniżonym ciśnieniu krwi.
Zastosowanie i mechanizm działania ostropestu plamistego w dysfunkcjach wątroby
Sylibina i inne flawonolignany ze względu na swoje właściwości ochraniające miąższ wątroby (surowiec hepatoprotectivum) znalazły zastosowanie w różnych chorobach wątroby jak:
- chroniczne zapalenia wątroby,
- marskość wątroby (wywołana np. alkoholem)
- stłuszczenie wątroby,
- wirusowe zapalenia wątroby.
Stanowi również wsparcie dla wątroby obciążonej lekami o hepatotoksycznym wpływie na wątrobę (np. cytostatyki, paracetamol, amitryptylina).
Mechanizm działania sylimaryny ogranicza przenikanie toksyn do wnętrza hepatocytów (stabilizuje ich błonę) oraz pobudza regenerację komórek wątroby. Oprócz właściwości przeciwutleniających, które mogą unieczynniać rodniki fenoksylowe sylimaryny odpowiadają za utrzymanie glutationu na wysokim poziomie. Dodatkowo odpowiada za aktywność jąderkowej polimerazy A, co zwiększa ilość rybosomalnych protein, wpływa na zdolności regeneracyjne wątroby.
Ostropest plamisty — sposób użycia i dawkowanie
Jak powinno stosować się ostropest plamisty — przed czy po posiłku? Zdecydowanie po posiłku ze względu na jego właściwości wzmagające wytwarzanie żółci i soku żołądkowego. Potencjalnie małe dawki można stosować przed posiłkiem jak np. ostropest sok. Jednak dane literaturowe są zgodne i wyraźnie wskazują na stosowanie ostropestu po posiłku. Wiele osób może się zastanawiać jak smakują owoce ostropestu? Są nieco oleiste i gorzkawe w smaku.
- W przypadku zaburzeń trawiennych (niestrawność, dyspepsja, wzdęcia, odbijanie) stosuje się ⅓-½ łyżeczki mielonego ostropestu na ¼ szklankę wody lub 1 czubatą łyżeczkę na szklankę wody. Z takich proporcji sporządza się napar, który stosuje się 2-3 razy dziennie. W przypadku całych owoców spożywa się 1 łyżeczkę owoców 2 razy dziennie z odpowiednią ilością wody.
- Olej z ostropestu plamistego zwykle stosuje się od 5 do 10 ml oleju dziennie.
- Z kolei ostropest plamisty tabletki przyjmuje się zwykle 2-3 razy dziennie (zależnie od ilości wyciągu i sylimaryny w pojedynczej dawce). WHO sugeruje dzienne spożycie w granicach 200 - 400 mg sylimaryny, co odpowiada 12-15 g surowca.
- Podobne zalecenia dotyczące dawkowania ostropestu znajdują się w ulotkach lekóe bez recepty z ostropestem plamistym. Przykładami takich leków są: Lagosa, Legalon 140, Sylimarol (35, 75 czy 150).
Ostropest plamisty mielony, w tabletkach czy olej z ostropestu?
Obecnie dostępne są różne postacie ostropestu np. olej z ostropestu, owoce ostropestu plamistego (całe, mielone, mielone i odtłuszczone), a także kapsułki / tabletki z ostropestem zawierające wyciąg suchy. W zależności od upodobań można zastosować odwary z nasion, postać olejową i tabletki z różną ilością wyciągu suchego, które cechują się największą wygodą w stosowaniu.
Poniżej opisano najpopularniejsze postacie ostropestu.
Olej z ostropestu
Olej z ostropestu plamistego jest uzyskiwany z tłoczenia na zimno owoców. Zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe(omega-6 czyli kwas linolowy i omega-9 kwas oleinowy), witaminę E. Ze względu na zawartość kwasów omega wspiera metabolizm cholesterolu. Oleje są często nieoczyszczone i nierafinowane. Po otwarciu przechowuje się je w lodówce. Na spodzie butelki możliwe jest tworzenie się osadu, który nie wpływa na jakość takiego oleju.
Mielony ostropest i nasiona
Ostropest plamisty mielony i w całych nasionach dostępny jest w torebkach po 50, 100 i 200 g. Może być stosowany wprost do jogurtów, sałatek. Można również zrobić z nich odwar. Ostropest mielony odtłuszczony zawiera mniejsze ilości frakcji tłuszczowej, w tym kwasów omega.
Kapsułki i tabletki z ostropestem
Dostępne są również kapsułki i tabletki z ostropestem. W ich składzie występuje suchy wyciąg z ostropestu w różnych ilościach od 80 mg do 250 mg. Nie każdy z ekstraktów jest standaryzowany na sylimarynę. Przykładowe ekstrakty dostępne są w postaci leków lub suplementów diety.
- 200 mg wyciągu, gdzie 140 mg stanowi sylimaryna
- 240 wyciągu, gdzie 150 mg stanowi sylimaryna
- 215 mg wyciągu, gdzie 120 mg stanowi sylimaryna
- 68 mg ekstraktu z nasion, gdzie 34 mg stanowi sylimaryna (np. Ostropest plamisty 60 kapsułek firmy Oleofarm),
- 80 mg wyciągu, gdzie 35 mg to sylimaryna (np. Ostropest plamisty w tabletkach firmy Colfarm),
- 250 mg wyciągu pozyskanego z 1000 mg surowca (wyciąg 4:1).
Ostropest plamisty — przeciwwskazania
Nie stosuje się ostropestu plamistego w przypadku uczulenia na którąkolwiek z roślin z rodziny Astrowatych (Złożonych). Niewskazane jest używanie ostropestu w okresie ciąży i karmienia piersią ani u osób młodszych niż 12 lat ze względu na brak danych potwierdzających bezpieczeństwo tego surowca.
Doustne postacie ostropestu nie są stosowane do leczenia ostrych zatruć wątroby.
Ostropest plamisty — skutki uboczne
Owoce ostropestu są zwykle dobrze tolerowane, także przy długotrwałym jego stosowaniu. Przy spożyciu większej ilości tego surowca może wywołać działanie przeczyszczające i inne zaburzenia układu żołądkowo-jelitowego. U osób uczulonych może wystąpić wysypkę i duszność. Alergia występuje bardzo rzadko po spożyciu ostropestu.
Bibliografia
- Frohne, D. (2010). Leksykon roślin leczniczych. Wrocław: MedPharm Polska.
- Gehrmann, B., Palczewska, W., & Noculak-Palczewska, A. (2006). Profile działania leków roślinnych. Wrocław: MedPharm Polska.
- Nurzyńska-Wierdak R, Dyduch J, Sawicka A, Łabuda H, Buczkowska H, (2018) Ostropest plamisty (Silybum marianum [L.] Gaertn.) - fitochemia i efekty terapeutyczne, Annales Horticulturae, XXVIII (4)