Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Co to są adaptogeny? Rośliny adaptogenne - właściwości, zastosowanie i przykłady
Podstawowym celem każdego organizmu jest pozostanie w niezachwianej równowadze. Nie jest to łatwe zadanie ze względu na szereg zewnętrznych czynników. Wśród nich należy wymienić przewlekły stres, który może przekładać się na problemy ze spaniem, koncentracją czy równowagą emocjonalną. I tu wchodzą adaptogeny przybyłe z Dalekiego Wschodu, którym przypisuje się wiele korzystnych właściwości jak działanie przeciwstresowe, podnoszące energię, usprawniające pracę mózgu, pomagające zachować jasność umysłu, a także zwiększają odporność na stres i infekcje. Jednak nie są one dla wszystkich - zatem czym są adaptogeny, kto może z nich korzystać, jaki mają pozytywny wpływ na organizm? CZYTAJ DALEJ
- Adaptogeny — czym są?
- Ashwagandha (witania ospała, żeń-szeń indyjski)
- Żeń-szeń syberyjski (Eleuterokok kolczasty, łac. Eleutherococcus senticosus)
- Żeń-szeń właściwy (Panax Ginseng)
- Różeniec górski (Rhodiola rosea), czyli arktyczny korzeń
- Inne adaptogeny to:
- Właściwości adaptogenne roślin
- Inne właściwości adaptogennych specjałów
- Adaptogen — interakcje
- Przeciwwskazania do stosowania adaptogenów
- Adaptogeny w pytaniach i odpowiedziach
- Czego nie łączyć z adaptogenami?
- Kto nie powinien stosować roślin adaptogennych?
- Ile stosuje się adaptogeny?
- Jaki jest mechanizm działania adaptogenów?
- Czy adaprogeny mają właściwości przeciwstarzeniowe?
- Jakie są skutki uboczne po adaptogenach?
Adaptogeny — czym są?
Adaptogen to naturalne substancje, których celem jest wparcie całego organizmu m.in w reakcji na stres lub inne niekorzystne warunki ze środowiska. Dziś przede wszystkim rośliny adaptogenne kojarzone są jako surowce normalizujące nastrój. Wiele osób sięga po nie aby łatwiej zaadaptować się do panującego wyższego niż zwykle poziomu stresu, który bywa paraliżujący. Adaptogeny to substancje, surowce roślinne, które pomagają przystosować się organizmowi do stresu, więc niekiedy warto sięgnąć po nie.
Długotrwała ekspozycja na stres może powodować szereg objawów nie tylko natury fizycznej. Może pojawić się zmęczenie psychiczne i fizyczne, stany obniżonego nastroju / depresyjne, spadek popędu płciowego. Z pomocą przychodzą adaptogeny, które wspierają reakcję organizmu na stres i wspomagają funkcjonowanie organizmu.
Poniżej zebraliśmy najpopularniejsze przykłady roślin adaptogennych, które można dostać w ramach asortymentu aptecznego.
Ashwagandha (witania ospała, żeń-szeń indyjski)
Withania somnifera, czyli ashwagandha to roślinny adaptogen, który na terenie Indii był wykorzystywany jako lek uspokajający. Za działanie przeciwstresowe odpowiadają związki jak witanolidy (o sterydowej budowie). W przypadku ashwagandy wymienia się przede wszystkim witaferynę A, witanolid D i sitoindozydy. Surowcem wykorzystywanym w produkcji suplementów diety są liście i korzeń. Oprócz właściwości adaptogennych ashwagandha posiada działanie tonizujące, immunostymulujące i wzmacniające dla organizmu.
Więcej na temat ashwagandhy na naszym blogu.
Żeń-szeń syberyjski (Eleuterokok kolczasty, łac. Eleutherococcus senticosus)
Eleuterokok to surowiec adaptogenny. Wykorzystuje się kłącza tej rośliny, które zawierają podobną grupę związków co tradycyjny Panax, czyli ginsenozydy. Wśród aktywnych składników wymienia się eleuterozydy A, B, C, D i F. Żeń-szeń syberyjski wspiera organizm przy wzmożonym wysiłku psychicznym i fizycznym. Oprócz tego korzystnie wspomaga funkcjonalność ośrodkowego układu nerwowego - m.in. pamięć, koncentrację. Jedną z grup docelowych dla tego surowca są kobiety w okresie menopauzy, które cierpią z powodu nerwic i stanów depresyjnych.
Żeń-szeń właściwy (Panax Ginseng)
To znany i ceniony surowiec w tradycyjnej medycynie chińskiej. Jest pomocny w przypadku zaburzeń procesów poznawczych, wspiera samopoczucie. Wśród aktywnych związków wymienia się grupę ginsenozydów, czyli saponin triterpenowych. Surowiec ten poprawia pamięć, wspiera funkcje psychologiczne organizmu. Oprócz tego wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego.
Różeniec górski (Rhodiola rosea), czyli arktyczny korzeń
Rozchodnica różowa, znana bardziej jako różeniec górski to roślina, gdzie surowcem zielarskim jest korzeń i kłącze. W ich skład wchodzą adaptogeny i stymulatory. O znaczeniu dla właściwości tej rośliny wymienia się takie związki jak glikozydy alkoholu cynamylowego: rosaryna, rosawina, a także salidrozyd, rodionina, syringina.
Inne adaptogeny to:
- maczużnik chiński - to pasożytniczy grzyb, który posiada działanie antyoksydacyjne, wspiera poziom energetyczny,
- cytryniec chiński - owoc tej rośliny i jego nasiona stanowi surowiec zielarski, zwany niekiedy owocowem o pięciu smakach od dawna wykorzystywany w starożytnej medycynie; wspiera potencję, stany przemęczenia, bezsenności,
- brahmi/bacopa - znany surowiec w medycynie ajurwedyjskiej; stosowany jak środek wspierający myślenie, koncentrację,
- wąkrotka azjatycka (gotu kola, łac. Centella asiatica) - wspiera sen, wspomaga pamięć i koncentrację.
Właściwości adaptogenne roślin
Adaptogeny kojarzone są głównie jako pomoc ze stresem. Na tym jednak nie kończy się ich wachlarz możliwości. Wiele z nich poprawia pamięć i koncentrację, podnoszą odporność na stres, a także wspiera układ nerwowy. Pomagają w niektórych zaburzeniach depresyjnych czy przy odczuwaniu lęku. Ogólnie rzecz ujmując - poprawiają nastrój. Dodatkowo obniżają poziom hormonu stresu, pomagają w powrocie do naturalnej równowagi. Właściwości antystresowe tego typu środków wynika ze stabilizacji układu neuro-endokrynnego. Dodatkowo część z nich to składniki produktów wspierających zasypianie i jakość snu.
O zaletach adaptogenów przekonać mogli się również studenci - zioła te zwiększają wydajność umysłową, zdolność skupienia uwagi i koncentrację. Wielu z nich potwierdzi korzystny wpływ na organizm w czasie sesji egzaminacyjnej. Oprócz tego sporo z nich to składniki toników wielowitaminowych dla osób po 50. i 60. roku życia, jako środek wzmacniający czy wspierający organizm w okresie rekonwalescencji oraz funkcje poznawcze.
Z korzyści płynąć z adaptogenów korzystają również sportowcy, osoby aktywne - środki te powodują wzrost fizycznej wydajności, ograniczają uczucie zmęczenia. Dlatego to częsty dodatek w suplementach przedtreningowych. Dodatkowo redukują stres wysiłkowy.
Działania i właściwości roślin adaptogennych
Inne właściwości adaptogennych specjałów
Oprócz tego wiele z nich to tzw. immunomodulatory, które wspierają układ odpornościowy i podnoszą odporność organizmu na infekcje i patogeny. Wiele z nich to silne antyoksydanty, które wspierają komórki przed stresem oksydacyjnym i wolnymi rodnikami. Niekiedy bywają również dodatkiem obok L-argininy czy L-cytruliny jako składniki wspierają płodność, potencję i funkcje seksualne u mężczyzn. Oprócz tego mają korzystny wpływ na układ nerwowy.
Adaptogen — interakcje
Preparaty adaptogenne nie powinny być łączone z lekami stosowanymi w leczeniu depresji tj. antydepresantami, a także takimi lekami o działaniu uspokajającym czy przeciwlękowym. Takie połączenie może mieć niekorzystny wpływ na organizm w postaci nasilenia niektórych działań niepożądanych.
Oprócz tego wiele z nich może wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi wydłużając dodatkowo czas protrombinowy. Dlatego na części produktów z żeń-szeniem przeczytamy o konieczności poinformowania lekarza jego przyjmowania przed planowanym zabiegiem chirurgicznym ze względu na zwiększone ryzyko krwawienia.
Wiele z nich z racji swojego potencjału hipoglikemizującego może wchodzić w interakcje z doustnymi pochodnymi sulfonylomocznika i insuliną, co sprzyja stanom jak hipoglikemia - obniżony poziom cukru.
Wiele adaptogenów jest swego rodzaju stymulatorami, które podnoszą ciśnienie krwi - stosowanie leków na nadciśnienie może niwelować efekt hipotensyjny. Wiąże się to z przeciwstawnymi mechanizmami działania.
Przeciwwskazania do stosowania adaptogenów
Przeciwwskazaniami do stosowania adaptogenów są:
- okres ciąży i laktacji,
- wiek - nie dla osób do 18. roku życia,
- stosowanie niektórych leków (np. może dochodzić do nasilenia niektórych działań niepożądanych),
- nadwrażliwość na dany adaptogen,
- obecność niektórych chorób o podłożu hormonalnym, nadciśnienie, cukrzyca.
Adaptogeny w pytaniach i odpowiedziach
Czego nie łączyć z adaptogenami?
W połączeniu z adaptogenami nie powinno się łączyć leków stosowanych w psychiatrii jak antydepresanty, leki anksjolityczne.
Kto nie powinien stosować roślin adaptogennych?
Osoby nadwrażliwe na adaptogeny, osoby poniżej 18 lat, kobiety w okresie karmienia piersią i ciąży.
Ile stosuje się adaptogeny?
Zależnie od rośliny stosuje się je okresowo przez 2-3 miesiące, po której robi się miesięczną przerwę - taką adnotację często można znaleźć przy produktach z żeń-szeniem właściwym.
Jaki jest mechanizm działania adaptogenów?
Wiele z nich obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu), wspierają neuroprzekaźnictwo np. serotoninowe.
Czy adaprogeny mają właściwości przeciwstarzeniowe?
M.in. ze względu na potencjał antyoksydacyjny (na poziomie komórkowym) wiele z nich spowalnia procesy starzenia.
Jakie są skutki uboczne po adaptogenach?
U niektórych osób mogą wystąpić problemy w obrębie przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka), pobudzenie, drażliwość, bóle głowy, zawroty głowy.
Bibliografia
- Moyad, M., Babicz, K., & Lee, J. (2016). Przewodnik po świecie suplementów. Łódź: Galaktyka.
- Gehrmann, B., Palczewska, W., & Noculak-Palczewska, A. (2006). Profile działania leków roślinnych. Wrocław: MedPharm Polska.