Czym jest stres?
Stres to nieodłączny element życia człowieka. Choć jest on zwykle kojarzony z czymś negatywnym, krótkotrwale występująca reakcja organizmu na stres jest paradoksalnie zjawiskiem korzystnym i pożądanym.
Warto więc najpierw zastanowić się co to jest stres oraz dlaczego i przez jakie mechanizmy jest on wywoływany? Reakcja stresowa jest mechanizmem, którego celem jest przygotowanie nas do radzenia sobie z różnorodnymi sytuacjami z otoczenia. W przeszłości, wyzwania te mogły obejmować ataki zwierząt czy trudności związane z polowaniem.
W chwili wystąpienia negatywnych emocji, organizm stara się do nich zaadaptować. W tym celu wywołuje reakcje, które mają na celu przywrócenie równowagi w organizmie. W pierwszej kolejności dochodzi do zwiększonego wydzielania adrenaliny oraz noradrenaliny, które są odpowiedzialne za odczuwalne przyspieszenie pracy serca, uczucie duszności i częstsze łapanie oddechu, a także zwiększony napływ krwi do mięśni oraz mózgu.
Kolejno organizm pobudza wydzielanie tzw. hormonu stresu, czyli kortyzolu. Ten odgrywa główną rolę w regulowaniu procesów metabolicznych organizmu. Jego podwyższone stężenie przyczynia się do zwiększenia poziomu cukru we krwi, poprzez nasilenie produkcji glukozy oraz zahamowanie wydzielania insuliny przez trzustkę. Ponadto, pobudza syntezę białek oraz rozkład tłuszczów.
Zmiany stężenia tych hormonów w ciągu dnia są procesem naturalnym i niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Przewlekły stres przyczynia się jednak do ich nadmiaru, co jest bezpośrednim powodem jego negatywnych skutków dla zdrowia.
Przyczyny stresu
W dzisiejszych czasach o sytuacje stresujące nie trudno. Czasem niewielki stres potrafi działać mobilizująco oraz popycha do działania. Problem pojawia się jednak, gdy stres towarzyszy nam na co dzień i znacznie odbija się na naszym samopoczuciu.
Jakie wyróżnia się przyczyny stresu? Mogą być one bardzo różne, w zależności od osoby i jej charakteru. W wieku szkolnym oraz studenckim stres najczęściej jest związany licznymi testami i egzaminami, a także oczekiwaniami, stawianymi przez nauczycieli oraz profesorów. W przypadku osób dorosłych, często dotkliwie odbierany przez kobiety jest stres w ciąży, a następnie przez rodziców ten, związany z późniejszym wychowaniem dziecka i każdą jego chorobą.
Ostatnimi czasy coraz częściej mówi się także o zjawisku wypalenia zawodowego, którego powodem jest przewlekły stres w pracy. Ze względu na prężnie rozwijający się przemysł, a także coraz większe oczekiwania wobec pracowników, stres związany z pracą oraz licznymi obciążającymi obowiązkami, a także odpowiedzialnością, którą za sobą niosą, staje się bardzo powszechnym zjawiskiem.
Co powoduje stres ? Objawy i negatywne skutki stresu
Czynników wpływających na rozdrażnienie i stres jest wiele, a każdy z nich może z różnym natężeniem wpływać na emocje oraz zachowanie. Objawy stresu można podzielić na fizyczne oraz psychiczne. Wśród charakterystycznych reakcji fizycznych organizmu można wyróżnić:
- mdłości, biegunkę
- bóle i zawroty głowy
- napięcie mięśni karku i barków
- wzmożone pocenie się
- suchość w gardle
- trzęsienie rąk
- skurcze żołądka i bóle brzucha
- uczucie naprzemiennego ciepła i zimna
- zaburzenia oddychania
- osłabienie
- zmiany w zachowaniu tj. nadmierne pobudzenie, wzmożona ruchliwość, zaburzenia apetytu, trudności w wysławianiu się.
Oprócz tego mogą pojawić się także zaburzenia na tle emocjonalnym, które bywają bardzo niebezpieczne i silnie oddziałują na codzienne samopoczucie. Częstym objawem jest nerwowość, rozdrażnienie oraz uczucie napięcia. Czasem stres może wywoływać także płaczliwość, zmienność nastrojów, lęk, bezsenność i koszmary senne oraz dekoncentrację. Przewlekły stres może nawet prowadzić do depresji.
Choć często uznaje się podane objawy za reakcję naturalną, wiele osób nie zdaje sobie sprawy jak stres wpływa na organizm oraz do jakich konsekwencji zdrowotnych może prowadzić.
Wiele przeprowadzonych badań potwierdza zależność pomiędzy długotrwale występującym stresem, a rozwojem nadciśnienia tętniczego. Ponadto, negatywne skutki stresu obejmują także owrzodzenia żołądka i dwunastnicy, znaczne obniżenie odporności oraz schorzenia układu ruchu. Częstym zjawiskiem jest także rozwój depresji i nerwicy, a także uzależnień od alkoholu i innego rodzaju używek. Nierzadko stres jest także powodem zaburzeń odżywiania i prowadzi do nadmiernego objadania się oraz otyłości. Dlatego tak ważne jest, aby już na wczesnym etapie rozpoznać objawy stresu i podjąć odpowiednie działania, aby sobie z nimi radzić.
Sposoby na stres - jak walczyć z nim skutecznie?
Mimo licznych badań, dotyczących skutków stresu na organizm, niemożliwe jest odkrycie jednej uniwersalnej metody, która pomoże zniwelować stres i jego objawy. Istnieje jednak wiele sposobów, które mogą przyczynić się do lepszego samopoczucia i pozwolą oczyścić głowę z natłoku negatywnych myśli i emocji.
W pierwszej kolejności warto zastanowić się nad swoim stylem życia. Najważniejsza w tym przypadku jest odpowiednia ilość snu, wynosząca około 8 godzin. Pozwoli to organizmowi się zrelaksować i zyskać właściwą ilość energii na nowy dzień. Ważna jest także odpowiednia dieta, bogata w witaminy i minerały, zapewniająca wszelkie niezbędne składniki odżywcze dla pracy mózgu i innych układów, w tym układu krążenia oraz układu odpornościowego. Istotne będą wszelkie źródła witamin z grupy B, takie jak produkty pełnoziarniste, kasze, mięso, czy pestki słonecznika. Należy także włączyć do diety produkty z magnezem, w tym kakao, orzechy oraz nasiona roślin strączkowych.
Ponadto, warto wygospodarować pewną ilość czasu w ciągu dnia na aktywność fizyczną. Każda z ulubionych form ruchu przyczyni się do uwolnienia endorfin, czyli tzw. “hormonów szczęścia”, które skutecznie redukują negatywnie odczuwane skutki stresu. Nie musi być to trening na siłowni, bądź bieganie. Równie skuteczny będzie spacer z bliską osobą, czy joga.
Coraz częstszą i polecaną praktyką są także techniki relaksacyjne, w tym medytacja. Jej głównym celem jest wyciszenie się oraz znalezienie chwili na relaks i odpoczynek. Medytacja na stres jest pewnego rodzaju treningiem umysłu, który pozwala na osiągnięcie równowagi oraz rozważenie i pozbycie się negatywnych emocji. Wystarczy wygospodarować na nią kilka minut rano bądź wieczorem, by odczuć znaczącą różnicę w codziennym funkcjonowaniu.
Są to sposoby na stres, które długotrwale pozwolą nam lepiej tolerować natłok nerwów i emocji. Warto włączyć je do swojego życia, aby w jak największym stopniu poprawić komfort życia i uniknąć negatywnych skutków stresu na organizm.
Jakie tabletki na stres i nerwy z apteki?
Czasem uczucie napięcia oraz rozdrażnienie wywołane stresem jest na tyle silne, że wszelkie niefarmakologiczne sposoby na stres okazują się nieskuteczne. Warto w tym wypadku wspomóc się naturalnymi preparatami, dostępnymi w aptekach w sprzedaży odręcznej. Są to łagodne leki na uspokojenie, które bazują na składnikach ziołowych o udowodnionej skuteczności.
Co zawierają tabletki na stres i jak działają? W ich składzie możemy znaleźć zioła, takie jak:
- chmiel zwyczajny - szyszka chmielu wykazuje działanie uspokajające oraz hipotensyjne - obniża ciśnienie krwi,
- męczennica cielista - oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy, działa przeciwlękowo oraz wyciszająco, niwelując negatywne skutki stresu,
- lawenda lekarska - redukuje napięcie nerwowe, działa relaksująco oraz wspierająco w dolegliwościach ze strony układu pokarmowego,
- melisa lekarska - wykazuje działanie wyciszające, stabilizuje przyspieszony rytm serca oraz redukuje zaburzenia układu trawiennego; ułatwia zasypianie
- dziurawiec zwyczajny - posiada właściwości przeciwdepresyjne, poprzez wpływ na zwiększenie poziomu serotoniny w organizmie
- kozłek lekarski - skuteczny w walce z bezsennością, występującą na tle nerwowym; łagodzi napięcie i rozdrażnienie oraz działa kojąco na problemy trawienne.
Przed zastosowaniem preparatów na uspokojenie, należy zapoznać się z ich prawidłowym dawkowaniem oraz potencjalnymi interakcjami. Leki ziołowe mogą bowiem zaburzać działanie aktualnie stosowanych leków.
Przewlekły stres jest zjawiskiem powszechnym i dotyka coraz większej grupy ludzi. Należy być świadomym tego, że skutki stresu nie są obojętne dla organizmu i mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Warto pamiętać o formie odpoczynku w ciągu dnia i relaksu, aby nie doprowadzić do zaburzeń na tle fizycznym oraz psychicznym. Jeśli stres negatywnie wpływa na życie i uniemożliwia codzienne funkcjonowanie, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty, w celu znalezienia sposobu na zniwelowanie problemu.
Bibliografia:
- Zbroch E. i in., Wpływ stresu psychofizycznego na występowanie nadciśnienia tętniczego, 2019, Pielęgniarstwo Polskie 4(74), s. 407-413.
- Konczanin J., Sposoby na stres. Poradnik dla pracownika, 2016, s. 3-22.
- Gajda E. i in., Stres i jego skutki, 2020, s. 84-93.
- Kaczmarska A. i in., Problematyka stresu - przegląd koncepcji, Hygeia Public Health, 2016, 51(4), s. 317-321.
