Pielęgnacja osoby leżącej i chorej to trudne zadanie. Wymaga wiele empatii, cierpliwości i dokładności. Opiekunowie nie zawsze wiedzą, jak sobie radzić. Tymczasem w aptekach i sklepach medycznych dostępnych jest coraz więcej produktów znacznie ułatwiających pielęgnację leżącego chorego – warto je poznać! Z poniższego artykułu dowiesz się, z jakimi problemami borykają się opiekunowie pacjentów pozostających w łóżku, z czego one wynikają oraz – przede wszystkim – jak powinna przebiegać codzienna rutyna pielęgnacyjna.
Problemy w utrzymaniu higieny ciała osób leżących
Pacjenci trwale unieruchomieni narażeni są na szereg trudno gojących się zmian skórnych, takich jak:
- odleżyny i trudno gojące się rany,
- odparzenia,
- maceracja naskórka,
- rany, otarcia i podrażnienia.
Odleżyny u osób leżących są wynikiem stałego nacisku (np. materaca, kołdry) na naczynia krwionośne. Dlatego tak ważne jest, by unieruchomionemu choremu co 1-2 h zmieniać pozycję, a obszary szczególnie narażone na odleżyny masować. Chodzi przede wszystkim o: potylicę, łopatki, okolice kręgosłupa przy kości ogonowej, pośladki, łokcie i pięty.
Z kolei odparzenia, otarcia i maceracje wierzchnich warstw skóry są najczęściej wynikiem nieprawidłowej pielęgnacji chorej osoby. Powstają m.in. przy zbyt rzadkiej zmianie pieluchomajtek, niedokładnym myciu i osuszaniu ciała czy stosowaniu niewłaściwych kosmetyków. Utrzymanie higieny w przypadku pacjenta leżącego dodatkowo utrudniają choroby takie jak np. cukrzyca, demencja, choroba Alzheimera czy choroby psychiczne. Część z nich wiąże się z nietrzymaniem moczu i stolca oraz brakiem kontaktu z chorym, co od opiekuna wymaga jeszcze większego zaangażowania w opiekę.
Regularne mycie ma ogromne znaczenie terapeutyczne dla chorych - chroni przed typowymi zmianami skórnymi osób, które przez wiele godzin pozostają w pozycji leżącej. Zabiegi pielęgnacyjne pozwalają utrzymać skórę we właściwej kondycji. Niekiedy towarzyszy im miły zapach, co pozwala czuć się godnie pacjentom "przykutym" do łóżka. Dzięki temu codzienna pielęgnacja osób leżących nie jest tylko obowiązkiem, ale przyjemną częścią dnia również dla pacjentów.
Mycie i pielęgnacja osoby leżącej
Mycie leżącego chorego warto zacząć od położenia jednorazowych, chłonnych podkładów higienicznych na łóżko, które zapobiegną zmoczeniu pościeli i konieczności jej codziennej wymiany. Należy przygotować miskę z ciepłą wodą, wodę w dzbanuszku do spłukiwania, miękką myjkę i kosmetyki do mycia dla osób leżących (są łagodniejsze dla skóry niż zwykłe mydło, zawierają dodatkowo substancje regenerujące, odżywcze i wspierające gojenie).
Bardzo istotne jest zapewnienie pacjentowi odpowiednich warunków, by nie czuł się skrępowany. Jeśli w domu nie ma możliwości umycia osoby leżącej w wydzielonym pomieszczeniu, warto zapewnić jej prywatność za pomocą parawanu.
Pacjenta należy myć dwa razy dziennie – rano i wieczorem. Rutyna pielęgnacyjna powinna obejmować głowę (w tym mycie włosów co drugi dzień), jamę ustną, szyję, klatkę piersiową, ręce, nogi i okolice intymne z uwzględnieniem wystawionej na podrażnienie skóry okolicy pośladków.
Po umyciu chorego należy pamiętać o zastosowaniu odpowiednich maści do pielęgnacji skóry chroniącej przed odparzeniami i odleżynami (nawilżających, pielęgnacyjnych, regenerujących itp.), talków i zasypek oraz innych środków zaleconych przez lekarza.
Odpowiednia pielęgnacja skóry u osoby leżącej to najlepsza metoda przeciwodleżynowa.
Jak myć ciało i skórę twarzy u chorego, leżącego pacjenta?
Jak już zostało wspomniane, pielęgnację należy rozpocząć od twarzy chorego. Cieknąca po twarzy woda może powodować u niego dyskomfort – dlatego warto zainteresować się produktami aptecznymi, takimi jak kremy i pianki niewymagające spłukiwania. Wygodną alternatywą są nawilżane produkty do mycia pacjentów leżących, takie jak nawilżane chusteczki czy nawilżane rękawice. Zobacz również płyny micelarne do mycia twarzy.
Jak umyć włosy i skórę głowy u osoby leżącej?
Przed rozpoczęciem mycia głowy osobie chorej należy upewnić się, czy w domu nie ma przeciągu. Nie wolno otwierać okien i wietrzyć pomieszczenia, dopóki umyte włosy nie wyschną – w ten sposób uda się uniknąć przeziębienia chorego.
Mycie włosów osoby leżącej z użyciem zwykłej miski z wodą wymaga pomocy drugiego opiekuna, który będzie pomagał w unoszeniu głowy pacjenta. Jeśli nie ma szans na wsparcie, to jednej osobie łatwiej będzie to zrobić, używając specjalnej dmuchanej wanienki do mycia włosów osobom leżącym, wyposażonej w przenośny „prysznic” do spłukiwania szamponu. Włosy można umyć też wcześniej wspomnianymi produktami bez spłukiwania. Wygodną opcją są specjalne czepki do mycia włosów, już nasączone szamponem i odżywką.
Opiekun musi niestety liczyć się z tym, że również skóra głowy źle znosi jednostajne leżenie. Unieruchomieni chorobą pacjenci często mają tendencje do łupieżu, przetłuszczania się włosów, a nawet ich wypadania. Poza użyciem odpowiednich kosmetyków zwalczających dany problem, kluczowe znaczenie ma również właściwa dieta - nie powinno w niej zabraknąć witamin i minerałów istotnych dla prawidłowej kondycji skóry jak np. cynk i selen, a także witaminy z grupy B.
Zalety chusteczek nawilżanych do mycia
Opiekunowie osób leżących i chorych często decydują się na korzystanie z nawilżanych chusteczek podczas pielęgnacji bliskiego. O tym produkcie warto wiedzieć kilka rzeczy.
-
To niewątpliwie bardzo wygodny i skuteczny środek do mycia osoby leżącej i chorej. Nawilżane chusteczki dla dorosłych doskonale radzą sobie z większością bakterii. Są elastyczne, zapewniają więc dużą precyzję mycia.
-
Dostępne są chusteczki, które nie zawierają plastiku (wytwarzane w 100% z wiskozy), dzięki czemu są produktem ekologicznym i pomagają troszczyć się o środowisko.
Produkty oferowane są w wygodnym, dużym rozmiarze. Używa się ich zarówno do mycia twarzy, jak i do pozostałych części ciała dorosłego chorego.
O czym warto pamiętać, zajmując się higieną u pacjenta leżącego?
Pacjenci leżący szczególnie narażeni są odparzenia okolic intymnych. Skóra chorego powinna mieć jak najkrótszy kontakt z wydalinami, dlatego regularna wymiana pieluchomajtek odgrywa tu kluczową rolę. Okolice intymne przed założeniem nowych nowego produktu chłonnego należy dokładnie umyć i osuszyć, a w razie potrzeby – zabezpieczyć talkiem, zasypką lub specjalną maścią.
Pieluchomajtki powinny być dobrze dopasowane do pacjenta. To oznacza ich dobór pod względem płci, rozmiaru i chłonności. Pieluchomajtki powinny przylegać do ciała chorego (aby zachować szczelność), nie mogą jednak go uciskać, by nie stać się przyczyną odleżyn. U części chorych dodatkowo sprawdzą się podkłady higieniczne na łóżko (dostępne w mniejszym i większym rozmiarze – w zależności od potrzeb), które pochłaniają płyny i ochraniają pościel.
Kompletując środki do pielęgnacji leżącego chorego w aptece, warto zapytać o dostępność preparatów wysokoodżywczych, czyli o tzw. żywienie medyczne. Tego typu jogurty, mleka, proszki i dodatki do żywności są bogate w składniki odżywcze, których najczęściej brakuje obłożnie chorym. Wprowadzenie ich do jadłospisu osoby leżącej ma pozytywny wpływ na gojenie się zmian skórnych i poprawę stanu zdrowia. Inną opcją są witaminy dla seniora, która sprawdzi się u osób starszych wymagających wsparcia w prowadzeniu normalnej diety.