Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Flegma w gardle — przyczyny i leczenie flegmy w górnych i dolnych drogach oddechowych
Obecność gęstej wydzieliny w gardle tzw. flegmy w znaczący sposób ogranicza codzienne funkcjonowanie. Flegmie w gardle i drogach oddechowych towarzyszy ból, obrzęk i zaczerwienienie, czyli stanu zapalny. Flegma może mieć różny kolor, co sugeruje źródło problemu np. nieżyt dolnych dróg oddechowych, ostre zapalenie zatok lub katar. Jeśli dokucza Ci flegma w gardle i szukasz skutecznych leków na zalegającą zapalną wydzielinę w górnych drogach oddechowych - przeczytaj ten artykuł!
- Co to jest zalegająca flegma w gardle?
- Chrypka i ciągła flegma w gardle - typowe objawy i leczenie
- Flegma w gardle – przyczyny
- Flegma w gardle i chrząkanie - inne przyczyny
- Flegma w gardle – objawy
- Zielona, żółta, flegma z krwią, czyli co oznacza kolor plwociny?
- Leczenie flegmy i wydzieliny w gardle
- O czym warto pamiętać lecząc drogi oddechowe i gardło zajęte flegmą?
- Flegma z gardła - kiedy udać się do lekarza
- Flegma w gardle - często zadawane pytania
- Czy mogę mieć flegmę bez kataru i kaszlu?
- Jakie są domowe sposoby na flegmę w gardle?
- Czy flegma z gardła ma coś wspólnego z zapaleniem zatok?
- Flegma zalega w gardle po jedzeniu - co robić?
- Jak pozbyć się flegmy z gardła za pomocą ziół?
- Jakich leków nie należy stosować, jeśli flegmie z gardła towarzyszy wzmożone wydzielanie śluzu i np. produktywny kaszel?
Co to jest zalegająca flegma w gardle?
Flegma, inaczej plwocina to wytwór dróg oddechowych, która może być czynnikiem diagnostycznym dla chorób układu oddechowego. W jej skład wchodzą takie elementy jak ślina, niekiedy resztki pokarmowe, złuszczony nabłonek oddechowy. W zależności od jednostki chorobowej jej składnikiem są patogeny jak bakterie czy wirusy, ropa, krew i niektóre składniki układu odpornościowego. Flegma poddawana jest badaniom np. bakteriologicznym (na obecność Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae) i cytologicznym (na obecność zmian nowotworowych).
Chrypka i ciągła flegma w gardle - typowe objawy i leczenie
Na co dzień może dokuczać flegma z zatok (spływająca wydzielina po tylnej ścianie gardła), nosa, płuc, oskrzeli, którą trudno odkrztuszać. W zależności od jej ilości zmiana może ustąpić samodzielnie, mogą pomóc domowe sposoby, niekiedy niezbędna jest pomoc farmakologiczna, które pomogą pozbyć się śluzu i tworu jakim jest flegma z gardła. Warto zdać sobie sprawę, że jeśli kilkudniowe leczenie nie przynosi pożądanych efektów konsultacja z lekarzem jest niezbędna i nie należy jej odwlekać. Najprawdopodobniej wirusowe zakażenie będące jedną z pierwszych przyczyn przekształciło się w bakteryjną infekcję. W takim przypadku zasadna wydaje się leczenie antybiotykiem.
Flegma w gardle – przyczyny
Obecność flegmy w gardle w okresie jesienno-zimowym jest związany najczęściej z sezonem infekcyjnym. Wśród przyczyn wydzieliny w gardle wymienia się czynniki zapalne, infekcyjne czy środowiskowe, które mogą mieć wpływ na pojawienie się flegmy w drogach oddechowych. Większa produkcja flegmy może pojawić się na skutek mówienia i przeciążenia głosu, suchego powietrza czy klimatyzacji. Może wystąpić także po posiłku (efekt refluksu żołądkowo-przełykowego), który wymaga dalszej diagnostyki. Czynnikami infekcyjnymi są patogeny jak wirusy, bakterie i grzyby. Flegma w gardle może być konsekwencją nieżytu błony śluzowej nosa i/lub zapalenia zatok. Po tylnej ścianie gardła może spływać zapalna wydzielina bogata w czynnik chorobotwórczy. Gęsta flegma (znana jako lepka wydzielina) w gardle to także znak takich chorób jak zapalenie wirusowe nagłośni, zapalenie tchawicy i krtani. Flegma w gardle to częsty problem przy przeciążonym głosie, palaczy czy osób przebywających w zapylonych pomieszczeniach. Inne przyczyny to nadwyrężenie więzadeł głosowych, choroby wirusowe jak np. krup, zapalenie zatok.
Flegma w gardle i chrząkanie - inne przyczyny
Flegma w gardle to również zwiastun niektórych chorób hormonalnych, nie tylko infekcji górnych dróg oddechowych. Chrypka może towarzyszyć chorej tarczycy, a konkretnie niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Może mieć również podłoże psychosomatyczne (tzw. flegma nerwicowa) jak w globulus histericus (kula gardłowa), czyli uczucie guli w gardle. Dolegliwość ta objawia się jako obecność ciała obcego w gardle wielkości orzecha włoskiego. Może występować u obu płci, w każdym wieku, to silny dyskomfort i zaburzenie konwersyjne, u podłoża, którego występuje nerwica.
Flegma w gardle – objawy
Wśród objawów wymienia się zmiana w brzmieniu (barwie) głosu, ograniczenie zdolności głosowych, które objawia się jako bezdźwięczność, ochrypły głos, bez głośność. Mogą pojawić się trudności w oddychaniu, uczucie przytkania, odgłosy charczenia, świsty w oskrzelach czy napady kaszlu (niekiedy duszącego). Niekiedy może dojść do zajęcia zatok przynosowych, co kończy się bólem przy lekkim ucisku tychże zatok lub zatok czołowych.
Flegmie w gardle i w drogach oddechowych może towarzyszyć gorączka, bóle uszu (gardło połączone jest z uchem tzw. trąbką Eustachiusza, dlatego chrypce z flegmą u dzieci może towarzyszyć infekcja ucha środkowego). Często towarzyszy również uczucie rozbicia jak przy przeziębieniu, uczucie drapania w gardle, bóle w klatce piersiowej, jeśli dojdzie do zajęcia drzewa oskrzelowego. Osoba, której dokucza chrypka czy zalegająca flegma w gardle często próbuje odchrząknąć wydzielinę, towarzyszy temu charakterystyczny dźwięk. Osoby zmagające się z chrypką mogą cierpieć dodatkowo na produktywny kaszel z flegmą, który świadczy o infekcji m.in. w obrębie oskrzeli.
Zielona, żółta, flegma z krwią, czyli co oznacza kolor plwociny?
W zależności od podłoża choroby kolor flegmy jest zróżnicowany. Bardzo często spotyka się zieloną (zielonkawą) czy żółtą (żółtawą) flegmę. Wiele osób może zastanawiać się co oznacza gęsta, zielona czy biaława wydzielina w gardle? Konsystencja, kolor czy zapach ma w pewnym stopniu znaczenie diagnostyczne. Nie jest to jednak kryterium bezwzględne dla rozpoznawalności czy mamy do czynienia z infekcją wirusową czy bakteryjną. W skład patologicznej flegmy wchodzić może jasna lub ciemna krew, ropa czy resztki pokarmu. Może mieć charakter śluzowy, ropny, śluzowo-ropny, gęsty, rzadki czy bardziej płynny.
Poniższa tabela przedstawia możliwe przyczyny w zależności od koloru flegmy.
kolor flegmy |
prawdopodobna przyczyna / choroba |
przeźroczysta plwocina |
zatorowość płucna lub zmiany alergiczne wywołane zwiększoną ilością histaminy, POChP |
żółta i żółtawa flegma |
obecność ropy, infekcja wirusowa i/lub bakteryjna; wynika z obecności białych komórek |
zielona i zielonkawa flegma |
długotrwała infekcja dróg oddechowych, infekcja wirusowa i/lub bakteryjna, zapalenie płuc, ropień płuc, mukowiscydoza |
żółto-zielona wydzielina z gardła, oskrzeli |
infekcja wirusowa/bakteryjna |
plwocina z krwią; czerwona, różowa flegma |
może sugerować: zapalenie gardła i/lub oskrzeli, rak płuc, nadżerki w obrębie dróg oddechowych |
rdzawy kolor |
wywołane przez pneumokoki w zapaleniu płuc, gruźlica płuc |
biała, mleczna, nieprzejrzysta plwocina |
prawdopodobnie infekcja wirusowa, możliwa astma, alergia |
pienista flegma (biała i różowa) |
obrzęk płuc (wczesna faza - biel; późniejsza róż) |
czarna flegma |
infekcja grzybicza, u palaczy czy górników |
Tabela. Kolor flegmy a choroby nie tylko układu oddechowego
Należy zdać sobie sprawę, że dla infekcji wirusowej spotkać można przezroczystą, białawą czy żółtawą flegmę - nie można wyznaczyć jednego typowego koloru. Na żółty kolor wpływa obecność ropy, ale również barwa ta pochodzi od enzymów wytwarzanych przez białe krwinki. Znaczenie ma również jak długo dany kolor utrzymuje się, przykładowo — jeśli żółty kolor towarzyszy dłużej niż tydzień może to świadczyć o przejściu infekcji wirusowej w bakteryjną.
WAŻNE!
Warto podkreślić, że kolor flegmy nie jest bezwzględnym kryterium diagnostycznym. Na barwę plwociny wpływają chociażby takie czynniki jak zanieczyszczenie środowiska i inne czynniki środowiskowe.
Leczenie flegmy i wydzieliny w gardle
W zależności od przyczyn leczenie obejmuje leczenie przyczynowe (podanie np. antybiotyku, leków przeciwwirusowych) i objawowe flegmy w gardle. Istotne jest również nawodnienie organizmu, co ma znaczenie dla działania leków wykrztuśnych i mukolitycznych, a także w podwyższonej temperaturze ciała i gorączce.
Leczenie objawowe obejmuje stosowanie preparatów i metod nawilżających gardło w celu rozbicia gęstej wydzieliny (flegmy) w drogach oddechowych. Do tego celu stosuje się środki lecznicze z mieszanką soli jak np. inhalacje parowe (nebulizacje) z solą fizjologiczną (np. Gilbert ampułki z chlorkiem sodu), pastylki do ssania (o działaniu przeciwzapalnym np. Hascosept) czy aerozole do gardła (np. Tymsal na bazie tymianku). W leczeniu chrypki, zalegającej wydzieliny czy kaszlu mokrego istotne jest zwiększone picie płynów, które pomoże upłynnić wydzielinę, szczególnie przy stosowaniu środków rozrzedzających jak środki wykrztuśne i/lub mukolityczne jak acetylocysteina, karbocysteina, ambroksol czy bromheksyna.
substancja czynna (API) |
przykładowe leki zawierające API |
acetylocysteina |
ACC tabletki musujące, ACC mini syrop, Fluimucil tabletki i saszetki, Nacecis |
karbocysteina |
Flegamax syrop |
ambroksol |
Mucosolvan tabletkii syrop, Deflegmin krople i kapsułki, Flavamed syrop i tabletki, Ambrosol |
bromheksyna |
Flegamina tabletki i syrop, Flegafortan, Flegatussin |
Przykładowe syropy na gęstą wydzielinę w gardle i kaszel mokry.
Powyższe środki mogą stosować np. dzieci powyżej 1 roku życia (syrop z ambroksolem), dzieci starsze (od 6. roku życia) syrop z karbocysteiną, większe dawki bromheksyny czy acetylocysteiny dla młodzieży (200 mg i więcej) i osób dorosłych (600 mg na dzień).
Jak inaczej można poradzić sobie z wydzieliną w gardle? Pomocne okażą się zioła i np. syrop na zalegającą flegmę w gardle może zawierać roślinne składniki z surowców śluzowych jak prawoślaz, pierwiosnek, babka lancetowata, tymianek, podbiał, lipa czy porost islandzki. Dla zwolenników ziół występuje wiele pastylek do ssania na gardło. Istotne podczas stosowania tych środków jest wstrzymanie się od picia i jedzenia przez okres co najmniej pół godziny. Ziołowe preparaty na chrypkę powinny mieć czas aby zadziałać. Przykładowe produkty do walki z flegmą w gardle to chociażby:
- Isla, syrop Bobolen, Syrop Islandzki na bazie porostu islandzkiego,
- Herbitussin Tymianek i Podbiał pastylki,
- Balsam Jerozolimski pastylki zawierający m.in. bez, lipę i inne zioła.
Dla zwolenników homeopatii znajdą się środki homeopatyczne na chrypkę, które obejmują np. tabletki Homeovox czy Homeogne 9.
O czym warto pamiętać lecząc drogi oddechowe i gardło zajęte flegmą?
Oprócz stosowania leków bez recepty na flegmę w gardle należy pamiętać o odpowiednim nawilżaniu śluzówki gardła czy piciu herbatek ziołowych, które skutecznie wpływają na łatwiejsze odkrztuszanie flegmy. Nie należy wychładzać szyi i gardła, pomocny okażę się zatem ciepły i ulubiony szalik. Warto omijać czynniki drażniące jak dym np. papierosowy, mroźne powietrze czy kurz. W domu należy pomyśleć o lepszym nawilżeniu powietrza pomieszczenia np. z użyciem nawilżacza. Pomocne do prostego nawilżacza powietrza na kaloryfer mogą okazać się olejki eteryczne np. miętowy czy sosnowy, które podnoszą komfort oddychania, szczególnie gdy występuje zapalenie błony śluzowej nosa, przeziębienie i inne infekcje z kaszlem mokrym.
Czego trzeba unikać w domu łagodząc dolegliwości związane z flegmą w gardle? Przesuszenia gardła i krtani, nosa i powietrza, w pomieszczeniu, w którym przebywamy walczyć z chrypką i zaburzeniem głosu na tle infekcyjnym.
Flegma z gardła - kiedy udać się do lekarza
Długość utrzymania wydzieliny w gardle i drogach oddechowych zależy od przyczyny. W przypadku infekcji bakteryjnych może trwać do 2 tygodni - nie dłużej (jeśli nie jest stosowany antybiotyk), w przypadku wirusowych - do 3 tygodni. Może to być zmiana ostra lub przewlekłe zapalenie trwające 3-4 tygodnie lub dłużej.
Należy zdać sobie sprawę, że flegma jest nieodłączną częścią układu oddechowego. Zmianą pożądaną nie jest jej nadprodukcja, która utrzymuje się dłużej niż kilka dni. Jeśli plwocina wymaga od nas odkrztuszania i nieskuteczne okazują się środki bez recepty na chrypę, powinniśmy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który może zapisać przeciwbakteryjne leki, ponieważ gardło mogło ulec nadkażeniu bakteryjnemu. Inny możliwy scenariusz to skierowanie do laryngologa lub endokrynologa (w przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy).
Flegma w gardle - często zadawane pytania
Czy mogę mieć flegmę bez kataru i kaszlu?
Taka sytuacja może mieć miejsce, obecność wydzieliny w gardle może pojawiać się jako efekt toczącego się stanu zapalnego w jego obrębie. Dlatego warto stosować wykrztuśne pastylki, które jednocześnie złagodzą uczucie tzw. kluchy w gardle.
Jakie są domowe sposoby na flegmę w gardle?
Gwarantowane metody dostępne bez recepty to domowe sposoby, które mogą sprawdzić się i wręcz uzupełnić klasyczne leczenie farmakologiczne. Na uwagę zasługuje tutaj syrop z cebuli, miód z czosnkiem i cytryną, płukanie gardła ziołami, inhalacje parowe z olejkami, a także inhalacje solne z wykorzystaniem soli Zabłockiej, Iwonickiej lub Bocheńskiej - zadbają one również o odpowiednie nawilżenie śluzówki i pomogą rozbić, rozdrobnić lepką wydzielinę w gardle, zatokach, nosie i oskrzelach. Jednym z domowych sposobów jest płukanie gardła roztworem soli leczniczych, które zawierają kationy i aniony różnych pierwiastków, co sprawia, że wywierane przez nie ciśnienie osmotyczne powoduje rozrzedzenie śluzu tworzącego chrypkę.
Czy flegma z gardła ma coś wspólnego z zapaleniem zatok?
Niejednokrotnie zdarza się, że zapalanie zatok i zakaźna wydzielina z nich spływająca po tylnej ścianie gardła może wywołać miejscowe nadkażenie gardła. Jednym z pierwszych objawów jest wspomniana flegma. Niejednokrotnie wydzielina z gardła może mieć związek ze współobecnym kaszlem mokrym lub katarem związanym z przeziębieniem.
Flegma zalega w gardle po jedzeniu - co robić?
Uczucie określane przez pacjentów jako flegma w gardle może być spowodowana innymi czynnikami niż patogeny. Niekiedy zdarza się, że lekka chrypka występuje po jedzeniu. Może być to zjawisko związane z refluksem żołądkowym (zarzucany z żołądka kwas drażni gardło, które chroni się produkując ochronny śluz). Inną opcją jest alergia pokarmowa np. związana z nabiałem.
Jak pozbyć się flegmy z gardła za pomocą ziół?
Pomocne okażą się ziołowe leki wykrztuśne do ssania na bazie podbiału i tymianku. Pomocny może okazać się również bluszcz, jeśli flegmie towarzyszy mokry kaszel - składniki bluszczu stymulują odruch odkrztuszania.
Jakich leków nie należy stosować, jeśli flegmie z gardła towarzyszy wzmożone wydzielanie śluzu i np. produktywny kaszel?
Choroby układu oddechowego, w której ilość flegmy wzrasta, staje się ona gęsta, lepka i trudna do usunięcia nie stosuje się leków przeciwkaszlowych. Preparaty te hamują podstawowy mechanizm obronny organizmu jakim jest odruch odkrztuszania. Lekami z wyboru, szczególnie gdy flegma w gardle to gęsty śluz stosuje się leki umożliwiające rozrzedzenie wydzieliny i stymulujące oczyszczanie śluzowo-rzęskowe.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Khot, A., Polmear, A., Steciwko, A., Stricker, A., Szetela, B., & Wencka, B. (2019). Standardy medyczne w praktyce lekarza rodzinnego. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Clark, M., Kumar, P., Lukas, W., Szetela, B., & Szymczak, A. (2018). Kumar & Clark diagnostyka i terapia w praktyce lekarskiej. Wrocław: Edra Urban & Partner.