Co to jest colostrum - siara?
Siara, czyli colostrum to początkowe mleko, jakie wytwarza m.in. gruczoł mlekowy ssaków w okresie laktacji. Pod względem składu, właściwości, smaku colostrum bovinum (siara bydlęca) różni się od "tradycyjnego mleka", jakie znamy ze sklepowej półki. Składnikami siary krowiej jest wiele istotnych składników wspomagających odporność. Ma ogromne znaczenie do ochrony młodych ssaków w pierwszych dniach ich życia. Zawiera multum składników wspierających odporność i wykazujących przeciwinfekcyjne właściwości.
Dlaczego siara jest istotna w okresie pierwszych karmień?
Ze względu na obecność składników, które wspierają właściwy rozwój maleństwa, chronią przed patogenami jak wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty (rolę w tym odgrywają immunoglobuliny A). Swoje właściwości siara zapewnia m.in. obecnością innych związków aktywnych immunologicznie, jak chociażby laktoferyna. Na tym jednak nie koniec!
Rodzaje siary (colostrum)
W aptece najczęściej znajdziemy tzw. siarę bydlęcą (krowią), czyli colostrum bovinum. Nikogo jednak nie powinno dziwić, że pierwsze mleko u ludzi jest również nieco inne. Tzw. młodziwo, czyli colostrum to również pierwszy pokarm jaki otrzymuje noworodek. Charakteryzuje się również nieco innym składem, co związane jest z potrzebami dziecka jak niedojrzałość układu odpornościowego. W przypadku ludzi jest ono produkowane do kilku dni po porodzie.
Jak zostało wymieniono powyżej możemy zatem spotkać się z siarą ludzką, a w produktach oprócz wersji krowiej (bydlęcej) można spotkać kozie lub owcze colostrum. Różnią się one między sobą zawartością niektórych składników, dlatego często w przypadku siary określa się zawartość immunoglobulin.
Colostrum bovinum - skład siary bydlęcej
W składzie colostrum można wyróżnić zasadniczo 3 grupy składników, są to składniki odżywcze (niezbędne białka, tłuszcze etc.), czynniki wzrostowe i te o znaczeniu dla odporności, walki z patogenami oraz potencjalnymi infekcjami. Istotną rolę odgrywają immunoglobiny, czyli elementy związane z odpowiedzią humoralną na antygen. W porównaniu do mleka dojrzałego ich ilość jest 100-krotnie większa.
Co to jest immunoglobulina? To białko zbudowane z dwóch łańcuchów lekkich i ciężkich.
Inne składniki to także leukocyty, limfocyty. Siara zawiera 40 razy więcej składników o znaczeniu dla odporności niż "normalne" mleko. Dobroczynny skład jednak nie kończy się na tym! Mówiąc o składzie colostrum trudno nie wspomnieć o laktoferynie - to istotna dla działania glikoproteina, która wpływa nie tylko na układ odpornościowy, ale również na poziom żelaza. Oprócz tego wymienia się lizozym, alfa-lakoalbuminę, kazeinę, PRP - colistrinin, czyli białko bogate w prolinę.
Najwyższe stężenie składników występuje w ciągu pierwszych godzin po porodzie! Sumarycznie siara zawiera ok. 250 różnych składników.
Działanie i właściwości siary bydlęcej oraz jej składowych
Jak łatwo można się domyśleć colostrum i laktoferyna w istotny sposób wpływają na odporność, posiadają określone działanie wobec bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów. Skład jakościowy colostrum jest zatem dość rozbudowany, dlatego też nie powinno dziwić zróżnicowanie w mechanizmach działania poszczególnych substratów.
Tak prezentują się poszczególne składniki colostrum:
- lizozym wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne w połączeniu z laktoferyną,
- alfa-laktoalumina posiada właściwości przeciwwirusowe - hamuje istotne dla nich wirusy, indukuje apoptozę komórek nowotworowych,
- kazeina hamuje infekcje wirusowe, pobudza do produkcji IgA i cytokiny IL-5 i IL-6,
- polipeptyd bogaty w prolinę ma działanie przeciwwirusowe, pobudza dojrzewanie limfocytów, ogranicza produkcję autoprzeciwciał.
Jak widać składniki te w sposób pośredni / bezpośredni wpływają na układ odpornościowy i walkę z potencjalnymi patogenami.
Siara posiada działanie immunostymulujące i immunomodulujące. Pomagają zachować homeostazę, aktywność odpornościową, a także przeciwdziałają autoimmunizacji.
Właściwości związane z regulacją układu immunologicznego przypisuje się powyższym składnikom, a także laktoperoksydazie i laktoferynie. Oprócz tego składniki colostrum jak IgA chronią błony śluzowe dziecka, które znajdują się m.in. w układzie pokarmowym, oddechowym, moczowo-płciowym. Immunoglobuliny te ograniczają przyleganie (adhezję) bakterii do nabłonka, neutralizują toksyny. Dlatego colostrum jest pomocne w zaburzeniach odporności, infekcjach, zmniejsza ryzyko niektórych dolegliwości przewodu pokarmowego.
Ze względu na skład pierwszego mleka bardzo istotne jest jak najszybsze karmienie dziecka piersią. Przez pierwsze 2-3 miesiące odporność dziecka pochodzi wyłącznie z mleka. Jak dowodzą badania dzieci karmione piersią dłużej wykazują mniejszy odsetek zachorowań na bakteryjne biegunki. Wpływa korzystnie na rozwój układu pokarmowego.
Colostrum znalazło zastosowanie w pomocniczym leczeniu infekcji np. tych dotyczących przewodu pokarmowego, ale także pewnych zaburzeń odpornościowych. Colostrum to również jedna z alternatyw na odporność dla dzieci, ale również dla dorosłych.
Siara krowia posiada szerokie spektrum działania wobec układu immunologicznego, dlatego to warty zainteresowania składnik dla pacjentów w każdym wieku.
Laktoferyna - istotny składnik colostrum
Laktoferyna (LF) należy do tzw. grupy transferyn - białka te posiadają zdolność wiązania żelaza np. na drodze wiązania chelatowego. Wiązanie żelaza i jego obniżenie w miejscu infekcji to korzystny czynnik - żelazo jest potrzebne bakteriom do rozwoju.
Siara zawiera 10-krotnie więcej laktoferyny. Ludzkie mleko ma jej najwięcej, jednak wykazuje mniejszą aktywność niż to białko pochodzące od innych gatunków ssaków.
Laktoferyna (LF) wykazuje aktywność wobec patogenów - działa na bakterie Gram dodatnie i Gram ujemne (np. Escherichia coli, z rodzaju Enterobacteriaceae), wirusy otoczkowe i bezotoczkowe, a także na niektóre gatunki grzybów (np. z rodzaju Candida) i pasożytów (np. świdrowca, toksoplazmozy). W przypadku bakterii niszczy osłony bakteryjne, wpływa na bakteryjny metabolizm, ogranicza ich adhezję do błony śluzowej. Oprócz tego w sposób pośredni walczy z infekcją - stymuluje układ immunologiczny - reguluje wydzielanie cytokin, dojrzewanie limfocytów B i T.
Działanie antybakteryjne wynika z synergizmu laktoferyny z takimi składnikami jak lizozum i laktoperoksydaza.
Laktoferyna a flora bakteryjna
LF jest składnikiem siary i swego rodzaju prebiotykiem - niszczy i ogranicza rozwój patogennej flory, a jednocześnie wspiera rozwój mikroflory jelit - konkretnie to bakterie Bifidobacterium. Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że dzieci karmione mlekiem matki, które zawiera laktoferynę mogą mieć nieco lepszą florę bakteryjną (mając na uwadze właściwie 1 czynnik). Jednak LF to obecnie szeroko stosowany składnik w odżywkach dla dzieci, zatem bez karmienia piersią nie jest problemem znaleźć jej źródło.
Laktoferyna a bakterie patogenne
Jak pokazują badania LF pomaga zaburzyć ścianę komórkową bakterii, ogranicza jej przyleganie i w efekcie kolonizację błony śluzowej. Laktoferyna pozyskana z mleka krowiego może pomóc w walce z takimi bakteriami jak pałeczka ropy błękitnej czy Helicobacter pylori.
Laktoferyna a leki na infekcje i zakażenia
Obecne badania pokazują, że LF może zwiększać wrażliwość niektórych patogenów na określone antybiotyki, leki przeciwwirusowe czy przeciwgrzybicze. Co się z tym wiąże? Większa wrażliwość patogenu na lek to konieczność stosowania mniejszych dawek! LF hamuje jedynie florę patogenną, a łączona z antybiotykami może zwiększyć 4-krotnie aktywność bakteriobójczą. W przypadku leków przeciwgrzybiczych może zmniejszyć konieczną dawkę o 25%, z leków na wirusy nawet 7-krotnie.
Laktoferyna a wirusy
LF posiada przeciwwirusowe właściwości skierowane m.in. przeciw wirusowi opryszczki, zapaleniu wątroby typu B, brodawczaka, cytomegalii, wirusa grypy/paragrypy. Oprócz tego działa syngergistycznie z lekami na wirusy, co pozwala na ograniczenie dawki wirusostatyków. Ogranicza przenikanie wirusów do komórek gospodarza, tym samym hamuje jego namnażanie, wpływa na enzymy związane z procesem replikacji, zwiększa aktywność limfocytów T wobec nich.
Inne właściwości laktoferyny
Oprócz tego składnik ten wykazuje działanie przeciwutleniające, chroni organizm przed wolnymi rodnikami tlenowymi, reguluje wytwarzane niektórych cytokin powiązanych ze stanem zapalnym. Poza tym jest odporna na działanie wysokiej temperatury i enzymy rozkładające białka/glikoproteiny. Część źródeł podaje, że związek ten jest wolny od skutków ubocznych!
PODSUMOWUJĄC: LF jest składnikiem multifunkcyjnym - działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwpasożytniczo. Zależnie od patogenu może zwalczać infekcje bezpośrednio (działając na patogen) i pośrednio (stymuluje właściwą odpowiedź na patogen). Oprócz tego wykazuje działanie przeciwnowotworowe (działanie lityczne na komórki nowotworowe, hamowanie proliferacji komórek, ułatwia identyfikację nowotworu i odsłonięcie go na układ odpornościowy. Poza tym wykazuje działanie p/zapalne, zmniejsza wytwarzanie autoprzeciwciał.
Colostrum bovinum - suplement diety z apteki internetowej
Siara bydlęca (mleka krowiego) dostępna jest w postaci kapsułek, proszku czy doustnej zawiesiny. Oprócz, że jest to produkt powstający w gruczołach mlekowych ssaków (w ostatnim okresie ciąży), to dzięki możliwości obróbki można cieszyć się właściwościami tego składnika nieco dłużej niż pierwsze dni od narodzin.
Produkty zawierające te składniki, czyli colostrum i laktoferynę można znaleźć w naszej aptece.
Bibliografia
- Król, J., & Brodziak, A. (2015). Białka mleka o właściwościach antybakteryjnych. Probl Hig Epidemiol, 96(2), s. 399-405.
- Lauterbach, R., Kamińska, E., Michalski, P., & Lauterbach, J. (2016). Laktoferyna – glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym. Developmental Period Medicine, 20(2), s. 118-125.
- Rak, K.A., Bronkowska, M., (2014) Immunologiczne znaczenie siary, Hygeia Public Health, 49(2), s. 249–254.
- Zimecki M, Artym J., (2005) Właściwości terapeutyczne białek i peptydów z siary i mleka, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 59, s. 309-323