Czym jest mokry kaszel u dziecka?
Charakterystyczny mokry kaszel (wilgotny), znany również jako produktywny kaszel to dolegliwość zapalna obejmująca górne i dolne drogi oddechowe, w tym drzewo oskrzelowe, w którym dochodzi do produkcji i zalegania gęstej oraz jednocześnie lepkiej flegmy. Mokry kaszel towarzyszy infekcji dróg oddechowych zarówno górnych jak i dolnych np. zapalenie oskrzeli. Typowym odruchem dla mokrego kaszlu jest odkrztuszanie plwociny (wydzieliny). Największą trudność w tym tytule mają niemowlęta, które sporą część dnia śpią w łóżeczku, a niektóre mechanizmy jak efektywne wydmuchanie nosa lub odkasływanie nie działają, bo dopiero się kształtują. Zatem mokry kaszel u niemowlaka jest zawsze groźniejszy ze względu na większe ryzyko absorpcji ciała obcego do układu oddechowego dziecka.
Ile trwa mokry kaszel u dzieci?
W przypadku dzieci kaszel ostry trwa do 4 tygodni, a powyżej nich oznacza kaszel przewlekły. Warto rozróżnić mokry kaszel u dorosłych ze względu na czas trwania tj. ostry, jeśli do 3 tygodni, podostry 3-8 tygodni oraz przewlekły powyżej 8 tygodni.
Kolor flegmy w kaszlu mokrym u dzieci
Kluczową kwestią jest również kolor wydzieliny oskrzelowej, która może ułatwić rozpoznanie kaszlu mokrego i zastosowanie leczenia z zastosowaniem antybiotyków lub nie. Co powinno zwrócić uwagę przy mokrym kaszlu u niemowląt i dzieci?
-
ropna wydzielina w kolorach od zielonego do żółtego - może sugerować zapalenie płuc, oskrzeli lub zatok
-
duża ilość ropnej wydzieliny - rozstrzenie oskrzeli
-
nieprzyjemny zapach wydzieliny oskrzelowej - możliwość zakażenia bakteriami beztlenowymi
-
gęsta, śluzowa, lepka wydzielina najczęściej rano - przewlekłe zapalenie oskrzeli
-
obecność grudek i/lub czopów we flegmie - grzybica, mukowiscydoza.
Zobacz skuteczne leki na kaszel mokry dla starszych dzieci i dorosłych.
Mokry kaszel u dziecka – przyczyny i rodzaj kaszlu
Najczęstsze przyczyny mokrego kaszlu u dzieci to efekt infekcji dróg oddechowych. Jedną z najczęściej występujących zakażeń jest przeziębienie, które wiążę się z aktywnością wirusów mogących dać objawy za strony układu oddechowego, a wśród nich kaszel mokry (produktywny). Jaka jest inna przyczyna kaszlu u dzieci? Jednym z najczęstszych przyczyn są infekcje dróg oddechowych pochodzenia bakteryjnego lub wirusowego. Oprócz tego warto rozróżnić ostry i przewlekły mokry kaszel u dzieci, które ma nieco inne przyczyny.
-
Za ostry mokry kaszel u dzieci odpowiadają przede wszystkim wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych np. spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, któremu towarzyszy katar i/lub zapalenie zatok
-
Za przewlekły kaszel odpowiadają choroby jak np. mukowiscydoza i ciągłe wystawianie dziecka na czynniki drażniące jak dym papierosowy, smog.
Wspólną przyczyną dla ostrego i przewlekłego kaszlu u dziecka jest możliwość aspiracji ciała obcego na co należy zwrócić szczególną uwagę u dzieci w wieku 6 miesięcy - 4 rok życia.
Mokry kaszel u dziecka – charakterystyka
Mokry kaszel, infekcja i objawy mu towarzyszące
Produktywny kaszel oprócz zajęcia drzewa oskrzelowego może wiązać się z występowaniem zapalenia zatok. Bywa jednak tak, że mokry kaszel pojawia się bez dodatkowych objawów jak gorączka, ból gardła, chrypka czy katar z zawalonymi zatokami, a także powiększone węzły chłonne. Wielu pediatrycznym pacjentom przeszkadza bardzo często poranny mokry kaszel, co wiąże się z nocnym spoczynkiem i przyjmowaną leżącą pozycją ciała. Jakie są inne objawy mokrego kaszlu u niemowląt i dzieci? Może być to podwyższona temperatura ciała, nieprzyjemny zapach flegmy. Do poważnych objawów, które mogą towarzyszyć mokremu kaszlowi to spadek masy ciała, nocne poty, kaszel występujący w trakcie karmienia, krwioplucie (obecność krwi w plwocinie) - wymagają konsultacji z lekarzem. Brzmienie kaszlu mokrego jest charakterystyczne zarówno dla dzieci jak i dorosłych, co ma miejsce podczas badania osłuchowego za pomocą stetoskopu.
Wiemy już jakie są przyczyny mokrego kaszlu i co może mu dodatkowo towarzyszyć. Trzeba zadać pytanie - jakie leki zwalczające mokry kaszel można podać małemu i starszemu dziecku?
Co na mokry kaszel u dziecka?
Leczenie mokrego kaszlu u dziecka to w głównej mierze leczenie objawowe, które prowadzi do ułatwionej ewakuacji flegmy z drzewa oskrzelowego, zatem oczyszczanie dróg oddechowych. Bardzo często podstawą leczenia są syropy na kaszel mokry dla dzieci, które opierają się zwykle na ambroksolu lub bromheksynie. Inną substancją, po która sięgają rodzice są leki rozpuszczające wydzielinę jak acetylocysteina lub karbocysteina. Są to tzw. leki mukolityczne, które rozrzedzają gęsty śluz. Na czym jeszcze polega leczenie kaszlu mokrego u dziecka?
Mokry kaszel u dzieci leczenie syropami
W przypadku produktywnego kaszlu mokrego u niemowląt i dzieci stosuje się leki zwalczające mokry kaszel o działaniu wykrztuśnym, mukolitycznym (leki rozpuszczające wydzielinę) i sekretolitycznym. Co oznacza każde z wymienionych działań?
Leki wykrztuśne na mokry kaszel u dziecka mają za zadanie ułatwić odkrztuszanie. Mogą działać na bazie różnego mechanizmu np.:
-
pobudzić nabłonek oddechowy, w szczególności aparat rzęskowy do transportu flegmy w kierunku gardła (są to zatem leki pobudzające transport wydzieliny oskrzelowej z dolnych dróg oddechowych) - to tzw. mukokinetyki wśród których wymienia się ambroksol (od 1. roku życia syrop) i bromheksynę (od 2. roku życia syrop lub krople)
-
rozrzedzić zalegający śluz (wydzieliny) poprzez cięcie wiązań dwusiarczkowych (np. acetylocysteina będąca klasycznym mukolitykiem jest odpowiednia dla dzieci od 3. roku życia) lub produkcję świeżej rzadszej wydzieliny (np. gwajafenezyna - syrop Guajazyl, który można stosować u dzieci od 6. roku życia).
Warto wskazać również na nieco inny profil preparatów jak syrop na mokry kaszel dla dzieci. Są to leki normalizujące wydzielanie śluzu, które zapobiegają tworzeniu się lepkiej i gęstej wydzieliny. Do nich zalicza się karbocysteinę, która przywraca fizjologiczne właściwości śluzu czyniąc go mniej lepkim i gęstym na korzyść bardziej płynnego o mniejszej ilości glikopeptydów. Syrop na kaszel mokry z karbocysteiną jest dedykowany dla starszych dzieci, bo od 6. roku życia.
Jakie substancje może zawierać syrop na kaszel mokry u dziecka i dla niemowląt?
-
acetylocysteinę lub karbocysteinę (ograniczają gęstość i lepkość wydzieliny)
-
gwajafenezynę
-
ambroksol, bromheksynę (pomaga oczyścić drogi oddechowe).
Najczęstszą formą leku na produktywne odkrztuszanie jest syrop na kaszel u dzieci, który zależnie od substancji czynnej może być zaliczony do produktów jak:
Kluczowe właściwości zarówno leków dla dzieci i dorosłych na mokry kaszel obejmują:
- ułatwione usuwanie wydzieliny oskrzelowej
- pobudzenie podstawowywch mechanizmów fizjologicznych, które pomagają oczyszczanie oskrzeli i płuc z zalegającej wydzieliny.
Ziołowy syrop na kaszel mokry dla dzieci
Inną opcją jest ziołowy syrop na kaszel mokry dla niemowlaka i dzieci zawiera mieszankę różnych składników. Jednym z nich jest lek bez recepty jak Lipomal na kaszel u dzieci. Podstawowe zioła na mokry kaszel dla dzieci to bluszcz (syrop od 2. roku życia) i tymianek (syrop tymiankowy złożony dla dzieci od 3-6 roku życia). Niekiedy dostępne są również syropy będące połączeniem tymianku, pierwiosnka i tymolu (np. syrop Bronchosol od 4. roku życia).
W ramach łagodzenia kaszlu suchego i mokrego u dzieci i niemowląt dostępne są również wyroby medyczne, które wspierają nawilżenie dróg oddechowych, tworzą ochronny film, co łagodzi objawy kaszlu suchego i mokrego jednocześnie. Przykładem takiego produktu jest Muconatural Complete syrop od 1. roku życia.
O tym pamiętaj stosując leki na mokry kaszel u dzieci
O czym warto pamiętać przy stosowaniu leków na mokry kaszel? Preparaty te nie hamują odruchu kaszlu - takie działanie wykazują leki przeciwkaszlowe działające zarówno ośrodkowo (na ośrodek kaszlu) lub obwodowo. W przypadku kaszlu mokrego należy unikać stosowania leków hamujących odruch kaszlu, ponieważ może to prowadzić do nadmiernej produkcji lepkiego śluzu i jego zalegania w drzewie oskrzelowym. Zdecydowana większość syropów jest słodka, posiada składniki korygujące smak. Zdarzają się jednak mniej smaczne syropy, a ich smak można ukryć np. w miodzie. Wiele syropów na mokry kaszel działa lepiej, jeśli w ciągu dnia będzie zapewniona podaż płynów, co pomaga w oczyszczaniu oskrzeli.
Inhalacja na mokry kaszel u dziecka
Nebulizacja to jeden ze sposobów na oczyszczanie dróg oddechowych, która wykazuje działanie miejscowe w porównaniu do doustnych leków na mokry kaszel. Zatem z czego inhalacje na mokry kaszel? Czy wystarczy sól fizjologiczna? Z pewnością sól fizjologiczna jest jednym z podstawowych roztworów do nebulizacji. Pomocne mogą być również ampułki z ektoiną (szczególnie przy alergicznym kaszlu). Ciekawą opcją wziewną bez recepty są ampułki na mokry kaszel zawierające N-acetylocysteinę dla dzieci już od 2. roku życia. Zdecydowana większość leków wziewnych do stosowania do inhalatora jest dostępna na receptę.
Więcej preparatów do nebulizacji znajdziesz tutaj ➡️ ampułki do inhalacji.
Domowe sposoby na mokry kaszel
Jakie są domowe sposoby na mokry kaszel u dziecka? Jedną z opcji jest czysty miód, który bywa dodatkiem w preparatach na kaszel mokry. W szczególności znaczenie ma lipowy lub spadziowy miód na kaszel. Pomocne może być również delikatne oklepywanie pleców w celu ułatwienia odkrywania się flegmy w drzewie oskrzelowym. Część osób może rozważyć również stawianie baniek lekarskich.
Mokry kaszel u starszego dziecka - kiedy do lekarza?
Niekiedy domowe sposoby na mokry kaszel i ich łączenie z lekami bez recepty okazują się niewystarczające. Dlatego jednym z powodów dlaczego dziecko trafia do lekarza jest nieskuteczność dotychczasowego leczenia mokrego kaszlu polegające na długim utrzymywaniu się objawów lub ich zaostrzeniu, a także objawów towarzyszących jako gorączka. Inne niepokojące i alarmujące objawy mokrego kaszlu u niemowląt i dzieci to bladość powłok skórnych sugerująca niedotlenienie mogące występować równolegle z utrudnionym oddychaniem, słyszalne świsty (w tym świst krtaniowy).
Rozpoznanie kaszlu mokrego u dziecka
Na czym lekarz opiera rozpoznanie kaszlu mokrego? Są to przede wszystkim badania podmiotowe (wywiad lekarski) i przedmiotowe (tj. fizykalne) jak opukiwanie i osłuchiwanie. Badania uzupełniające mogą obejmować badanie RTG (jeśli wykluczono typowe przyczyny mokrego kaszlu u dziecka), oznaczenie saturacji (nasycenia krwi tlenem) i gazometria krwi, a także mikrobiologiczne badanie plwociny. W przypadku diagnozowania kaszlu przewlekłego lekarz może zlecić dodatkowe badania czynnościowe układu oddechowego np. spirometria, badanie laryngologiczne, testy alergiczne.
Zobacz sprzęt medyczny jak inhalatory dla dzieci i niemowląt, które pomogą w przypadku mokrego kaszlu.
Leczenie mokrego kaszlu u dziecka lekami na receptę
Leki zwalczające mokry kaszel na receptę to przede wszystkim produkty wziewne, które składają się ze sterydów lub substancji rozszerzających oskrzela. Bardzo często dostępne są również mieszanki tych leków dostępne w ampułkach lub zawiesinie do inhalacji na mokry kaszel. W swoim składzie mogą zawierać sterydy wziewne np. budezonid, leki rozszerzające oskrzela np. ipratropium lub fenoterol.
Mokry kaszel u niemowlaka i dzieci - często zadawane pytania
Czy możliwy jest mokry kaszel u dziecka bez gorączki i innych objawów?
Występowanie mokrego kaszlu u dzieci może kojarzyć się niektórym rodzicom z zapaleniem oskrzeli. Jednak kaszlowi produktywnemu i mokremu nie musi towarzyszyć gorączka i typowe dla niej dreszcze.
Co stosować na mokry kaszel u dziecka w nocy i podczas dnia?
Niekiedy mogą wystąpić ataki mokrego kaszlu w nocy u dziecka, którymi należy zająć się przede wszystkim w ciągu dnia i łagodzić je za pomocą inhalacji. W przypadku produktywnego kaszlu z dusznością stosuje się z przepisu lekarza leki rozszerzające oskrzela i sterydy przeciwzapalne. Zdecydowanie nie zaleca się stosowania syropów przeciwkaszlowych niezależnie czy ataki mokrego kaszlu występują w nocy lub za dnia.
Jak długo może utrzymywać się mokry kaszel u dziecka?
Czas trwania kaszlu zależy od kilku czynników np. przyczyny i sposobu leczenia. Może sięgać do 4 tygodni lub przekraczać wymienione kryterium czasowe, gdzie należy szukać przyczyny przewlekłego kaszlu.
Czy przyczyny przewlekłego kaszlu mokrego u dzieci są takie same jak dla kaszlu ostrego?
Przyczyny kaszlu mokrego są zróżnicowane. Za ostry i mokry kaszel u dziecka odpowiada najczęściej infekcja wirusowa lub bakteryjna. Jednak męczący mokry kaszel może wiązać się z dysfunkcją nabłonka migawkowego wyścielającego układ oddechowy. Wspólną przyczyną mokrego kaszlu u dzieci zarówno ostrego i przewlekłego jest aspiracja ciała obcego.
Czy katar i mokry kaszel u starszego dziecka to częste połączenie?
Dość często zdarza się, że zapalenie dolnych dróg oddechowych może być efektem infekcji górnych dróg, które zaczęły się katarem, zapaleniem zatok czy niewinną chrypką i mało naznaczonym zapaleniem gardła.
Czy kaszel mokry zmienia się w suchy u dziecka? Jak odróżnić kaszel suchy od mokrego?
Suchy i mokry kaszel u dziecka mogą występować naprzemiennie. Mokremu, czyli produktywnemu kaszlowi towarzyszy odrywająca się flegma/wydzielina oskrzelowa, a także niekiedy chrypka w gardle. W czasie kaszlenia słychać charakterystyczne rzężenie w oskrzelach. Suchy kaszel jest często napadowy i może prowadzić u dzieci i dorosłych do chwilowej duszności. Oprócz tego dziecko odkrztusza wydzielinę, która zależnie od etapu infekcji może przybierać żółtawy odcień, a w miarę podawanie leków staje się ona coraz bardziej bledsza dążąc do przezroczystości. Warto zwrócić również uwagę na fakt, że duszący kaszel u dziecka w nocy jest najczęściej wywołany nieproduktywnym i suchym kaszlem, gdzie zasadne jest stosowanie leków przeciwkaszlowych.
Co pomaga na mokry kaszel u dziecka oprócz syropów?
Można pomóc dziecku wykorzystując inne metody leczenia jak inhalacje z wykorzystaniem nebulizatora i inhalatora lub tradycyjne inhalacje parowe z olejkami eterycznymi. Mając na uwadze wiek pacjenta, w przypadku dzieci sprawdzą się łagodniejsze olejki np. eukaliptusowy. Metoda ta może okazać się skuteczna na mokry kaszel związany z katarem.
Co na przewlekły mokry kaszel u dzieci?
W przypadku produktywnego i przewlekłego kaszlu stosuje się leki na bazie ambroksolu, który jest wskazany do ostrych i przewlekłych chorób drzewa oskrzelowego, któremu towarzyszy obecność lepkiej flegmy - ambroksol wspiera usuwanie wydzieliny i produkcję śluzu o właściwej konsystencji i lepkości.
Czy stosowanie leków na kaszel mokry na pusty żołądek jest poprawne?
Stosowanie leków na kaszel mokry u dziecka należy rozróżnić nie tylko na porę dnie i unikać podawania ich na 3-4 godziny przed planowanym spaniem, ale również zależnie od posiłku. Nie należy stosować wielu z nich na pusty żołądek. Bezpieczniej jest je zastosować w czasie lub po posiłku, co ograniczy ryzyko bólu brzucha.
Bibliografia:
- Rutter, P., Pluta, J., & Błaszczyna, N. (2018). Opieka farmaceutyczna. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Schilcher, H., & Dorsch, W. (2010). Ziołolecznictwo w pediatrii Podręcznik dla lekarzy i farmaceutów. Wrocław: MedPharm Polska.
