N-acetylocysteina - wskazania do stosowania
Podstawowe wskazanie do stosowania leków z acetylocysteiną w formie tabletek musujących, syropów jest zalegająca w drogach oddechowych (ogólnie układzie oddechowym) flegma. Dlatego to leki na kaszel mokry związany z przeziębieniem i ostrym zapaleniem oskrzeli u dzieci i dorosłych.
Produkty lecznicze z acetylocysteiną znajdują zastosowanie w leczeniu zapalenia błony śluzowej nosa i zatok u dorosłych i dzieci, które przebiegają z obecnością gęstej flegmy.
Acetylocysteina wykazuje działanie mukolityczne i może być stosowana np. w przebiegu przeziębienia z objawami zakażenia w obrębie górnych dróg oddechowych, w tym zatok - zobacz inne leki na zatoki.
W przypadku osób z przewlekłą i produktywną chorobą układu oddechowego np. pacjenci z przewlekłym zapaleniem oskrzeli, pacjenci z mukowiscydozą długotrwałe i zapobiegawcze stosowanie acetylocysteiny ma pozytywny wpływ na złagodzenie przebiegu występujących zaostrzeń choroby, a także ograniczeniu ich powtarzalności.
Acetylocysteinę w warunkach szpitalnych stosuje się w przypadku zatrucia paracetamolem - pomaga podtrzymać poziom glutationu wykorzystywany w metabolizmie acetaminofenu, czyi paracetamolu. To składnik, który częściowo ma charakter odtrutki - pomaga utrzymać właściwy poziom glutationu w wątrobie.
Jak dawkować leki z acetylocysteiną - roztwór, saszetki?
Dawka, sposób dawkowania, w tym częstość podawania leku zależy m.in. od wieku. Dlatego leki z acetylocysteiną stosuje się zwykle w poniższych schematach:
- dzieci i młodzież powyżej 14 lat, dorośli - 600 mg acetylocysteiny raz na dobę (np. w postaci tabletki musującej po 600 mg)
- dzieci 7-14 lat - 200 mg dwa razy na dobę - dawka dobowa to 400 mg podana w osobnych dawkach
- dzieci 3-7 lat - 2-3 razy po 100 mg lub 2 razy po 150 mg. Dawka dobowa acetylocysteiny dla tej grupy wiekowej to 200-300 mg
Acetylocysteina może być stosowana przez zwykle 4-5 dni. W przypadku dalej trwającego kaszlu, jego zaostrzenia i/lub pojawienia się dodatkowych objawów jak np. gorączka należy zasięgnąć konsultacji z lekarzem.
Acetylocysteiny nie należy stosować bezpośrednio przed snem. Można ją podać najpóźniej 4 godziny przed snem.
Dawkowanie acetylocysteiny - o czym trzeba pamiętać?
Stosowanie acetylocysteiny może być skuteczniejsze i bezpieczniejsze - warto pamiętać o kilku poniższych zasadach:
- Dawka stosowanej acetylocysteiny zależy od wieku.
- W czasie stosowanie leków mukolitycznych, wykrztuśnych i serketomimetycznych warto zwiększyć podaż płynów - to ułatwia i usprawnia działanie leków na mokry kaszel, w tym acetylocysteiny.
- Ze względu na mechanizm działania i jego profil leki te nie powinny być stosowane przed snem - należy zachować 3-4 godzinny odstęp czasu między przyjęciem leku i pójściem spać. Późne przyjęcie leku np. pół godziny przed snem może zakłócić spanie.
- Leków mukolitycznych nie należy stosować na pusty żołądek - wskazane jest ich stosowanie po posiłku, co ogranicza ryzyko podrażnień żołądka.
Jaki jest mechanizm działania acetylocysteiny?
Preparaty na mokry kaszel z acetylocysteiną pomagają upłynnić wydzielinę dzięki rozszczepianiu wiązań cząsteczkowych we flegmie - są to wiązania disiarczkowe (dwusiarczkowe) obecne w łańcuchach mukopolisacharydowych budujących wydzielinę. Ich przerwanie wpływa bezpośrednio na spadek lepkości śluzu, jego gęstości i obecności mniejszych fragmentów, które łatwej usunąć np. z oskrzeli na drodze odkrztuszania. Oprócz tego acetylocysteina ze względu na budowę chemiczną ma działanie, właściwości przeciwutleniające i wiąże wolne rodniki - jeden z czynników zaostrzających stan zapalny. Do tego chroni komórki układu oddechowego przed rodnikami tlenowymi.
Tabletki i syrop z acetylocysteiną - skutki uboczne
Acetylocysteina nie jest składnikiem obojętnym dla organizmu, u niektórych osób mogą wystąpić działania niepożądane jak:
- ból głowy
- szumy uszne
- tachykardia
- nasilone krwawienie
- uczucie duszności
- niestrawność
- gorączka
- objawy skórne jak wysypka
- wymioty i nudności, biegunka, bóle brzucha
- niedociśnienie tętnicze.
Przeciwwskazania do stosowania acetylocysteiny
Preparaty z acetylocysteiną nie są dozwolone w przypadku nadwrażliwości na te substancję czynną. Inne choroby wykluczające stosowanie tego leku to choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy oraz faza ostra asty i ostry stan astmatyczny.
Dodatkowe środki ostrożności
Ze względu na działanie acetylocysteiny i wynikające z tej substancji ograniczenia, należy zachować ostrożność u pacjentów:
- z astmą oskrzelową w wywiadzie - ryzyko wystąpienia skurczu oskrzeli
- z chorobami żołądka i dwunastnicy, którzy równolegle przyjmują leki drażniące żołądek
- wykazujący nietolerancję histaminy - acetylocysteina może zaburzać jej metabolizm, co może prowadzić do objawów jak ból głowy, katar, świąd.
Zależnie od rodzaju leku, jego formy niektóre preparaty z acetylocysteiną mogą zawierać w swoim składzie laktozę, która nie jest wskazana dla osób nietolerujących niektórych cukrów, a także osób z wysokim ciśnienie - niektóre leki z acetylocysteiną mogą zawierać istotną zawartość sodu.
Substancja czynna acetylocysteina a inne leki
Acetylocysteina to lek mogący wpływać na działanie innych leków. Poniżej podano jej istotne interakcje z innymi lekami.
- To lek wykrztuśny, którego nie należy łączyć bezpośrednio z lekami przeciwkaszlowymi hamującymi odruch kaszlowy - może to prowadzić do znaczącego zalegania śluzu w drogach oddechowych.
- Acetylocysteinę należy stosować w 2-3 godzinnym odstępie czasu od niektórych antybiotyków. Wyjątkami mogącymi być łączony z acetylocysteiną są amoksycylina, doksycyklina, cefuroksym i cefiksym.
- Lek ten może nasilać działanie leków rozkurczających naczynia i przeciwzakrzepowych, co może prowadzić do istotnego spadku ciśnienia z objawami niedociśnienia np. ból głowy i zawroty.
Preparaty zawierające acetylocysteinę - rodzaje i przykłady
Jedną z najczęstszych postaci są tabletki musujące lub proszek w saszetkach do rozpuszczania np. ACC po 100, 200 i 600 mg, podobnie Fluimucil Forte i Muko. Inne leki na mokry kaszel dla dzieci znajdziesz w tej kategorii.
Nieco inną postacią są ampułki z acetylocysteiną do inhalacji, które pomagają w mokrym kaszlu i schorzeniach układu oddechowego z gęstą flegmą.
Acetylocysteina z racji, że jest pochodną jednego z aminokwasów można ją spotkać w formie suplementu diety, który wspiera poziom glutationu w wątrobie, a także ze względu na potencjał przeciwutleniający - to antyoksydant.