Przyczyny chrapania
Wśród czynników "sprzyjających" chrapaniu wymienia się nadwagę lub otyłość, gdzie dochodzi do ucisku tkanki tłuszczowej na struktury oddechowego. Nie bez znaczenia jest również palenie papierosów, które powodują wysuszenie błon śluzowych jamy ustnej. Spanie w pomieszczeniu, gdzie występuje suche powietrze również może nasilić dźwięki u osoby chrapiącej. "Zbawiennego" wpływu na chrapanie nie ma również alkohol, który działając relaksacyjnie na mięśnie gardła i nasadę języka doprowadza do zapadania się tych struktur, co wpływa na gorszy przepływ powietrza w strukturach "dźwiękotwórczych". Gorsza drożność zarówno jamy nosowej jak i nosowogardłowej, która towarzyszy przeziębieniu, zapaleniu zatok, chorobom alergicznym może również przyczynić się do powstania odgłosów chrapania.
Ludzie chrapią w różnym stylu - można zaobserwować chrapanie z otwartymi lub zamkniętymi ustami. Niektóre osoby oprócz z chrapaniem mają również problem ze skrzypieniem zębami w trakcie snu (tzw. bruksizm).
Nie bez znaczenia jest również przerost migdałków, duży język, który może opadać w stronę gardła. Chrapanie może wystąpić w przypadku chorób infekcyjnych - chrapanie przez zapalenie zatok jest zatem możliwe. Nieleczenie tej dolegliwości może mieć pewne konsekwencje związane z bezdechem sennym, który prowadzi do chorób sercowo-naczyniowych.
Chrapanie w ciąży
Kobiety ciężarne również dotyka problem chrapania. Nie bez znaczenia jest stopniowy przyrost masy ciała związany z rozwojem dziecka. Rosnąca macica napiera na inne narządy i struktury, może dojść do obrzęku jamy nosowo-gardłowej, spadku objętości zapasowej płuc i wzrostu liczby wybudzeń, co sugeruje problemy związane z bezdechem sennych. Niechciane nocne odgłosy związane są z węższym gardłem w porównaniu do kobiet zdrowych i nieciężarnch.
Aż 75% kobiet ciężarnych doświadcza przynajmniej jednego z rodzajów zaburzeń snu. Liczba kobiet, które zgłaszają istotne zaburzenia snu w pierwszym trymestrze wynosi około 25%. W trzecim trymestrze ciąży występowanie tego typu problemów jest bardziej prawdopodobne.
W ciągu ostatnich lat zgromadzono wiele dowodów sugerujących, że u ciężarnych z nadciśnieniem indukowanym ciążą, częściej występują: chrapanie i obturacyjne zaburzenia oddychania podczas snu .
Chrapanie u dzieci i niemowląt
Występowanie w tej grupie wiekowej również jak w przypadku dorosłych może wynikać z chorób górnych dróg oddechowych, otyłości, przeroście migdałków, kataru siennego / infekcyjnego. Jednak problemy chrapania i bezdechu należy traktować osobno w tej grupie, ze względu na możliwe spowolnienie / zahamowanie rozwoju OUN. Czym się to objawia? Występują problemy z nauką, koncentracją, zmiany zachowania.
Potencjalną przyczyną chrapania jest krzywa przegroda nosowa, która może wystąpić u dzieci i dorosłych.
Chrapanie a bezdech senny
To jeden z objawów obturacyjnego bezdechu sennego, który jest groźny ze względu na niebezpieczeństwo rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, dolegliwości oddechowych, nadciśnienia płucnego. To istotne powikłania, które mają znaczenie dla zdrowia i jak pokazują badania - żywotności. U zdrowych osób obserwuje się krótkotrwałe przerwy w oddychaniu - są zjawiskiem normalnym. Ogromne znaczenie ma jednak ich długość i skutki spowolnionej wymiany tlenowej.
Chrapanie i (obturacyjny) bezdech senny
Część osób dorosłych boryka się z problemem bezdechu sennego. Wynika on z obturacji dróg oddechowych na skutek obniżenia się napięcia krtani i zwężenia dróg oddechowych częściowo (tzw. chrapanie obturacyjne) lub całkowicie (obturacyjny bezdech senny). Wśród potencjalnych przyczyn wymienia się zmiany w jamie nosowej jak polipy, ale również przerost migdałków. Niekiedy jednak bezdech nie jest związany z obturacją dróg oddechowych, a z ośrodkiem oddechowym ulokowanym w OUN lub hipowentylacji przy chorobach serca, płuc czy dolegliwości nerwowo-mięśniowych.
Zachorowalność na bezdech senny to zwykle mężczyźni 1-2% wśród grupy wiekowej 40-60 lat.
Objawy bezdechu sennego
Bezdech senny wpływa zarówno na porę nocną jak i dzienną. Dlatego w zespole objawów bezdechu sennego wymienia się odpowiednie objawy dzienne i nocne.
Wśród nocnych symptomów bezdechu sennego występuje uciążliwe i głośne chrapanie, które może występować z bezdechami. Oprócz tego dochodzą częste wybudzenia się, które mogą prowadzić do bezsenności. Osoby doświadczające bezdechu sennego mogą skarżyć się na nocne oddawanie moczu, dławienie się z napadową dusznością. Dodatkowo może im towarzyszyć niespokojny sen, przerwy w oddychaniu. Z kolei w ciągu dnia osobom chrapiącym z bezdechem często towarzyszy uczucie niewyspania, zmęczenia, braku energii. Często taka osoba ma wrażenie, że jest bardziej zmęczona niż przed pójściem spać. W ciągu dnia osoby takie odczuwają senność, poranne bóle głowy, zmęczenie, pogorszenie pamięci i koncentracji, spadek libido.
Jakie są konsekwencja bezdechu? Nocne zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność oddechowa / serca, ryzyko nadciśnienia płucnego, oprócz tego częste bóle głowy rano.
Chrapanie bez bezdechu sennego
Nie stwierdza się w trakcie jego trwania zaburzeń oddychania w okresie snu ani wymiany gazowej. Nie obserwuje się hipoksji, wybudzeń i zmiany struktury snu.
Taki rodzaj chrapania najczęściej występuje, w związku z tym wizyta u lekarza może skończyć się kilkoma zaleceniami jak:
- redukcja wagi u osób z otyłością (szczególnie, gdy obwód szyi wynosi więcej niż 43 cm),
- rezygnacja z palenia papierosów, picia alkoholu (szczególnie tuż przed snem),
- możliwe ograniczenie lub rezygnacja ze środków nasennych, które mogą przyczynić się do rozluźnienia mięśniówki odpowiedzialnej "za chrapanie",
- zalecenie spania na boku, rezygnacja ze spania na plecach czy brzuchu.
W przypadku, gdy niedawno doskwierał katar lekarz może zadecydować o próbie czasowego leczenia sterydu donosowego. Niewykluczone są badania w kierunku niedoczynności tarczycy (np. rosnącego i uciskającego wola tarczycowego).
Chrapanie — leczenie
Zależnie od zaawansowania, rodzaju bezdechu konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne (jeśli przyczyną chrapania są wady anatomiczne) np. radiochirurgia małżowin nosowych / podniebienia miękkiego, plastyka języczka i podniebienia miękkiego lub usunięciu migdałków podniebiennych. Jeśli dochodzi do hipoksji w trakcie snu niezbędne może okazać się podawanie tlenu za pomocą maski CPAP w bezdechu sennym.
Nieleczony bezdech może prowadzić do wzrostu śmiertelności - bezdech 10-letni to ryzyko zgonu na poziomie 40-50%.
Niekiedy pomocne może okazać się leków przeciwhistaminowych, udrożniających drogi nosowe. Środki te są zasadne, jeśli podłoże chrapania wynika z obrzęku błon śluzowych nosa.
Z typowych środków na chrapanie wymienić można:
- spray / aerozol do nosa np. Desnoran,
- spray do gardła np. Nie Chrap!!!,
- tabletki / listki doustne np. Snoreeze,
- paski / plastry Snoreeze - poprzez odpowiednie powiększenie nozdrzy swobodniejsze staje się oddychanie przez nos.
Domowe sposoby na chrapanie
Wśród domowych sposobów wymienia się m.in. modyfikację piżamy. Na czym ona polega? do piżamy na plecach przymocowuje się piłkę tenisową, która uniemożliwia spanie na plecach. Niektóre osoby zamiast piłki zalecają noszenie plecaka, który ma spełniać podobną rolę co piłka przy chrapaniu. Spanie w kołnierzu ortopednycznym nie można zaliczyć do najwygodniejszych, ale czego nie robi się dla cierpiącej rodziny z powodu chrapania! W obrocie dostępne są sztywne i miękkie kołnierze ortopedyczne. Zwykle przy problemach z chrapaniem w zupełności wystarczają te miększe. Wiele osób poleca domowe płukanki z mięty czy olejku miętowego.
Chrapanie w pytaniach i odpowiedziach - najczęstsze wątpliwości związane z chrapaniem.
Chrapanie w pytaniach i odpowiedziach
Dźwięki chrapania mogą znacząco utrudnić nocny wypoczynek. Dlatego zebraliśmy jedne z częstszych pytań i wątpliwości związanych z chrapaniem.
Czy chrapanie ma coś wspólnego z infekcjami górnych dróg oddechowych?
Infekcje te jak obrzęk błony śluzowej nosa, zapalenie zatok może być jedną z przyczyn chrapania. W przypadku ich wyleczenia problem chrapania może ustąpić całkowicie.
Jakie są czynniki sprzyjające chrapaniu?
Wśród czynników sprzyjających chrapaniu wymienia się: palenie papierosów, picie alkoholu, otyłość / nadwagę. Oprócz tego znaczenie ma suche powietrze w miejscu spania, a także stosowanie leków nasennych i/lub uspokajających.
Jak pozbyć się chrapania?
Niekiedy to prosta droga, która polega na wyleczeniu kataru. Niekiedy pomocne jest stracenie kilku kilogramów, ograniczenie picia alkoholu tuż przed snem, rzucenie palenia. W najgorszym wypadku pomocne mogą okazać się zatyczki do uszu (stoppery).
Kto może chrapać?
Chrapać mogą wszyscy, ale najczęściej w grupie tej są dorośli mężczyźni po 40. roku życia. Chrapanie u dziecka czy kobiety w ciąży budzi również istotny niepokój i wymaga konsultacji z lekarzem.
Czy chrapanie jest normalne?
Jest szczególnie groźne u osób zmagających się z chorobami układu oddechowego (POChP, niewydolność oddechowa). Może być objawem dolegliwości jak bezdech senny, który może prowadzić do rozwoju istotnych chorób ze strony układu krążenia, serca i oddechowego.
Jakie są sposoby na chrapanie?
Walkę z chrapaniem można zacząć od domowych sposobów (piłka tenisowa na plecach, plecak). Zalecane jest spanie w pozycji, gdzie głowa znajduje się wyżej niż reszta ciała (pomocne okażą się tutaj dodatkowe poduszki), alternatywnie podnieś jedną część łóżka wyżej i tam połóż głowę. Pomocne może okazać się inhalowanie dobrze nawilżonym powietrzem np. z nawilżacza lub środki na chrapanie bez recepty.
Jak wygląda diagnostyka chrapania?
Istotne informacje pochodzą od partnera, który niejednokrotnie jest świadkiem chrapania. Dodatkowo przeprowadza się ambulatoryjny monitoring snu, pomocne są również badania laryngologiczne. Oprócz tego badania się również narządy mogące ulec "uszkodzeniu" w przypadku chrapania i bezdechu (badania EEG, EMG, holter EKG).
Jak walczyć z osobą, która chrapie?
Można wykorzystać zatyczki do uszu, położyć się wcześniej niż chrapiący partner(ka). Niektórzy sięgają po urządzenia emitujące biały szum, który zagłusza nieco osoby chrapiące.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Karpińska, B., Halbersztat, J., & Panufnik-Mędrzycka, D. (2008). 1001 rad dla zdrowia. Warszawa: Reader's Digest Przegląd.
- https://www.mp.pl/otolaryngologia/aktualnosci/182998,chrapanie-to-problem-spoleczny