Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Refluks (zgaga) u dzieci i dorosłych — objawy i przyczyny, leczenie, tabletki na refluks bez recepty
Co to jest refluks? To dolegliwość, która może pojawić się po jedzeniu. Towarzyszy jej zarzucanie kwaśnej treści w kierunku gardła. Może być to odczuwane jako uczucie kwaśnego i/lub gorzkiego posmaku w ustach. Problem zgagi (refluksu) dotyczy osób dorosłych, ale również dzieci (wiąże się to z rozwojem ich przewodu pokarmowego). Co zatem powinniśmy wiedzieć o refluksie? Pomocna może okazać się wiedza na temat objawów, leczenia, leków i przyczyn refluksu. Zgaga potrafi wywołać nieprzyjemne objawy, które w istotny sposób mogą utrudnić i uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie. Refluks może atakować również w nocy. Po czym poznamy, że cierpimy na refluks oraz jakie są skuteczne tabletki na refluks i/lub zgagę?
- Co to jest refluks (zgaga)? Budowa przełyku
- Refluks (zgaga) — przyczyny i objawy
- Zgaga u dzieci i niemowląt
- Leczenie i diagnostyka refluksu (zgagi) przełyku i żołądka
- Tabletki, mleczko, środki do ssania, syrop na refluks i zgagę bez recepty
- Leki na receptę na refluks i zgagę - dawkowanie
- Domowe sposoby, dieta i zioła na zgagę i refluks
- Jakich napojów powinny unikać osoby z refluksem?
Co to jest refluks (zgaga)? Budowa przełyku
Refluks (zgaga) to jedna z najczęściej występujących chorób przełyku. Inne choroby mogą obejmować np. dysfagię, odynofagię, wymioty czy ból zamostkowy. W medycynie zgaga określa się jako GERD (gastroesophageal reflux disease), czyli chorobę refluksową przełyku (refluks żołądkowo-przełykowy). Refluks jest dolegliwością dyspeptyczną, w której dochodzi do zarzucania kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Z czego wynika ruch kwaśnej treści pokarmowej w stronę gardła? Z nieprawidłowym funkcjonowaniem dolnego zwieracza przełyku. Co towarzyszy zgadze? Dokuczliwe objawy oraz niekiedy powikłania wynikające z długotrwałego kontaktu kwaśnej treści pokarmowej z nabłonkiem przełyku.
Przełykiem określa się 20-centymetrowy kanał mięśniowy, który łączy takie struktury jak żołądek i gardło. Na ścianę przełyku składają się 4 warstwy. Pod względem czynnościowym przełyk składa się z 3 części, wyróżnia się: zwieracz górny przełyku, trzon przełyku i zwieracz dolny przełyku.
Refluks (zgaga) — przyczyny i objawy
Wśród przyczyn zgagi (refluksu) wymienia się m.in. otyłość oraz obecność przepukliny rozworu przełykowego przepony. Rozważając przyczyny występowania zgagi należy wziąć pod uwagę, że jest to dolegliwość wieloczynnikowa, gdzie znaczenie oprócz nadwagi i otyłości mają również inne jednostki chorobowe jak cukrzyca, polineuropatia alkoholowa.
Wśród objawów refluksu u osób dorosłych i dzieci starszych wymienia się:
- pieczenie i ból w klatce piersiowej i za mostkiem,
- kwaśne odbijanie i wsteczne zarzucanie treści pokarmowej,
- zaburzenia przełykania,
- wymioty, ślinotok, śmierdzący oddech,
- gorzki i/lub kwaśny smak w ustach,
- przewlekła chrypka i/lub kaszel.
Zgaga u dzieci i niemowląt
U dzieci może wystąpić refluks fizjologiczny (związany z nie do końca rozwiniętym przewodem pokarmowym) i refluks patologiczny, który wymaga odpowiednich środków zaradczych. Ilu procent dzieci dotyczy refluks w okresie niemowlęcym? Jak podają dane medyczne ok. 85% niemowląt zwraca pokarm w 1. tygodniu życia, a u 60-70% objawy refluksu utrzymują się do 3-4 miesiąca życia. Refluks fizjologiczny słabnie i stopniowo zanika, który ustępuje w ok. 90% w wieku 8-10 miesięcy. Należy zwrócić uwagę na zespół objawowy niemowląt, gdzie wśród objawów refluksu wymienia się zaburzenia rozwoju, nadżerkowe zapalenie przełyku, przewlekłe zmiany zapalne dróg oddechowych i płuc. Wśród innych objawów refluksu u dzieci można wymienić:
- wymioty i ulewanie,
- zachłyśnięcia,
- bóle brzucha i w klatce piersiowej,
- spadek apetytu,
- przewlekły kaszel i chrypka,
- stany zapalne ucha.
Objawych refluksu u dzieci starszych są zbliżone do tych występujących u osób dorosłych. W aptece można kupić leki, które pomogą na refluks u niemowląt.
Leczenie i diagnostyka refluksu (zgagi) przełyku i żołądka
Podstawą w rozpoznaniu refluksu stanowi odpowiednio przeprowadzony wywiad. Uzupełniająco przeprowadza się badania diagnostyczne, które obejmują badania endoskopowe (tzw. gastroskopia), pH-metrię. Mniejsze znaczenie dla zgagi ma badanie RTG.
Leczenie refluksu przebiega zwykle w kilku etapach (poniżej).
1. faza leczenie refluksu |
|
2. faza leczenie refluksu | włącza się leki mające wpływ na motorykę przewodu pokarmowego tzw. prokinetyki |
3. faza leczenie refluksu | włączenie leków z grupy blokerów H2 (np. ranitydyna, famotydyna) lub IPP (inhibitory pompy protonowej jak omeprazol, esomeprazol, pantoprazol, |
4. faza leczenie refluksu | leczenie chirurgiczne (polega na odtworzeniu bariery antyrefluksowej) |
Zgadze (refluksowi) może towarzyszyć nadkwaśność w obrębie żołądka. Przyczyną nadkwasoty jest nadmierna produkcja soku żołądkowego bogatego w kwas solny. Czynnikami sprzyjającymi są niewłaściwa dieta czy spożywanie w większych ilościach alkoholu. Objawy nadkwasoty i zgagi są podobne. Obejmują m.in. zarzucanie kwaśnej treści, uczucie pieczenia przełyku, ból przełyku i/lub żołądka.
Tabletki, mleczko, środki do ssania, syrop na refluks i zgagę bez recepty
Leki bez recepty na zgagę obejmują 3 grupy środków. Wśród nich wymienia się wspomniane blokery receptora H2 (histaminowego), inhibitory pompy protonowej (często w postaci tabletki dojelitowej na zgagę) i sole/wodorotlenki minerałów o zdolnościach zobojętniających kwas solny. Wśród leków bez recepty na zgagę do grudnia 2019 roku można było znaleźć tabletki na refluks z ranitydyną. Od kilku miesięcy lek ten jest niedostępny w sprzedaży - wynika to z decyzji GIF. Innymi przedstawicielami wśród leków na zgagę są pantoprazol, omperazol. Kapsułki/tabletki dojelitowe z tymi substancjami przyjmuje się zwykle rano, pół godziny przed posiłkiem. Dawka dobowa zwykle stosowana to 10 lub 20 mg. Istotna informacja w przypadku IPP - nie należy tych tabletek dzielić ani otwierać! Leki te dostępne są w formie dojelitowej, co oznacza, że uwalniają się dopiero w jelicie. Ma to znaczenie dla ich działania.
Inne leki i tabletki na zgagę obejmują sole zobojętniające dostępne w postaci mleczka lub środki do ssania. Środki te zmniejszają uczucie pieczenia. Alternatywą są saszetki lub butelka z syropem antyrefluksowym. Są one często zarejestrowane jako wyroby medyczne. Przykładowe syropy na refluks i zgagę to np. Esoxx One, Gastrotuss baby czy Reflu-G w saszetkach. Ich działanie opiera się na stworzeniu ochronnej warstwy osłaniającej nabłonek przełyku przed działaniem kwaśnej treści.
Leki na receptę na refluks i zgagę - dawkowanie
Refluks wymaga niekiedy dokładniejszej diagnostyki oraz silniejszych leków czy dłuższego ich stosowania. Środków bez recepty nie stosuje się zwykle dłużej niż 1-2 tygodnie bez kontroli lekarza. Z leków na receptę na problemy zgagi lekarze przepisują takie leki jak famotydyna - bloker receptora H2 (podobnie jak ranitydyna), inhibitory pompy protonowej (w zależności od leku mogą być to dawki 20 lub 40 mg). Wśród przedstawicieli IPP wymienia się: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol, lanzoprazol. Jak stosuje się leki na refluks? W przypadku IPP leki te stosuje się zwykle raz na dobę, rano pół godziny przed śniadaniem. W niektórych przypadkach np. nadkwasoty żołądka, choroby wrzodowej żołądka i/lub dwunastnicy lekarz może zalecić dawkowanie tabletek z pantoprazolem czy omeprazolem 2 razy na dobę np. po 20 mg (łączna dawka dobowa wynosi 40 mg). Wszystko zależy jednak od obrazu klinicznego oraz czy występuje nocne zarzucanie kwaśnej treści do przełyku.
Domowe sposoby, dieta i zioła na zgagę i refluks
Jakie zioła można zastosować na zgagę? W przypadku refluksu pomocne okaże się siemię lniane (mielone lub w ziarnach), tabletki do ssania z lnem i inne surowce śluzowe jak korzeń prawoślazu lub lipa. W niektórych dolegliwościach trawiennych pomocny może okazać się imbir, mięta. Niektóre źródła podają jednak, że ostre przyprawy czy mocne olejkowe surowce nie powinny być stosowane u osób wrażliwych lub mających tendencję do zgagi i refluksu. Jakie są inne naturalne produkty i środki na zgagę? Niektórzy są zwolennikami aloesu, który dodatkowo wspiera perystaltykę jelit. Niekiedy w aptece spotkamy mieszanki ziołowe na zgagę (np. zioła Bonifratrów), które zawierają również inne zioła wspierające pracę żołądka, wątroby i jelit. Część osób chwali sobie stosowanie miodu lub octu jabłkowego w przypadku zgagi (refluksu).
Dużo osób może zadawać sobie pytanie: jakie owoce i warzywa można jeść przy refluksie? Wiadomo, że niektóre pokarmy mogą wzmagać problem zgagi, nasilać objawy refluksu. Warto wiedzieć, które pokarmy są sprzymierzeńcami w walce ze zgagą, a których powinniśmy omijać. Istotna jest również dieta przy chorobie refluksowej - niektóre produkty mogą nasilać częstotliwość zgagi. Ważny jest również sposób obróbki jedzenia - dozwolone są potrawy gotowane w wodzie i/lub na parze; unikać należy produktów smażonych w dużej ilości tłuszczu oraz o np. o ostrym smaku.
Poniższa tabela stanowi zestawienie niektórych produktów dozwolonych i przeciwwskazanych przy zgadze, refluksie i nadkwasocie.
produkty dozwolone przy zgadze |
produkty przeciwwskazane przy refluksie |
pieczywo razowe, pieczywo typu graham, kasza pęczak, ryż, makarony |
kasza gryczana |
mleko niskotłuszczowe, jogurty naturalne, jogurty owocowe, chuda śmietana, kefir, chudy twaróg |
mleko wysokotłuszczowe (powyżej 3%), tłusty twaróg, serki topione, sery pleśniowe, tłusta śmietana |
jaja gotowane |
jajecznica |
chude mięso, ryby, wędliny o małej zawartości tłuszczu |
tłuste mięso, pasztety, tłuste wędliny |
masło i oleje roślinne w małych ilościach |
masło w dużych ilościach, smalec, słonina, boczek |
gotowane ziemniaki, warzywa na parze, warzywa gotowane |
smażone warzywa, smażone ziemniaki, frytki |
większość warzyw (w tym niewymienione obok) |
szparagi, warzywa strączkowe, cebula, por, czosnek, pomidory i jego przetwory |
owoce niewymienione obok |
cytrusy, grejpfruty, pomarańcze, banany, soki cytrusowe |
cukier, miód |
czekolada i wyroby czekoladowe |
przyprawy niewymienione obok |
ostra papryka, pieprz czarny, pieprz cayene, chrzan, inne ostre przyprawy |
zupy bez śmietany, bez zasmażki, chude zupy bez mięsa |
tłustsze zupy na kościach i/lub mięsie, zupy z tłustą śmietaną, zupy zabielane |
mięso gotowane, pieczone w folii aluminiowej |
smażone (m.in. na głębokim tłuszczu), duszone z obsmażaniem |
kompoty, kisiele, galaretki, budynie |
ciasta z kremem, torty z kremem |
Tabela. Produkty wskazane (dozwolone) i przeciwwskazane (niedozwolone) przy zgadze i refluksie.
Należy podkreślić, że reakcja na poszczególne produkty jest indywidualna, zależy od częstości i ilości spożywanych produktów.
Jakich napojów powinny unikać osoby z refluksem?
Należą do nich m.in.: mocna kawa, mocna herbata, mocne napoje gazowane, alkohole jak piwo, wino, soki cytrusowe czy sok pomidorowy. Co mogą pić osoby ze skłonnością do zgagi? Wodę mineralną niegazowaną, słabą herbatę, herbatki owocowe, małe ilości alkoholu.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Leach, O., & Van Boxel, G. (2019). Choroby wewnętrzne Crash Course. Wrocław: Edra Urban & Partner.