Co to są żylaki i niewydolność żylna?
Niewydolność żylna to zespół objawów wynikający z upośledzonego przepływu krwi w żyłach, które należą do układu krążenia. Dzieje się tak ze względu na zaburzoną drożność naczyń jak i na skutek wstecznego przepływu krwi żylnej (refluks żylny). Zjawisko to dotyczy najczęściej nóg - kończyn dolnych.
Jak zmienia się przepływ krwi w niewydolności żylnej kończyn dolnych?
W (przewlekłej) niewydolności żylnej ściany i/lub zastawki żylne nie pracują prawidłowo - oznacza to gorszy przepływ i prawdopodobny zastój, który przekłada się na odczuwane i widoczne objawy. Dochodzi również do wzrostu ciśnienia w żyłach (tzw. nadciśnienie żylne), które przyczynia się do osłabienia żył.
Z wiekiem żyły słabną, podobnie jest w przypadku zastawek żylnych. Nie bez znaczenia jest zerowa aktywność fizyczna i przebywanie w 1 pozycji niesprzyjającej właściwemu krążeniu.
Przewlekła niewydolność żylna (PNŻ)
Stan PNŻ jest osiągany, gdy dochodzi do znacznego poszerzenia naczyń żylnych kończyn dolnych, w których rośnie ciśnienie. Nie bez znaczenia jest czas trwania i dalszy rozwój powyższych objawów, który w przypadku przewlekłej dolegliwości jest rozciągnięty w czasie (są to często lata czy miesiące).
Przewlekła niewydolność dotyka żył powierzchniowych jak i głębokich.
PNŻ ocenia się w oparciu o skalę CEAP, która ocenia objawy kliniczne, czynniki etiologiczne, ulokowanie zmian, procesy patologiczne. W skali CEAP wyróżnia się 7 stadium:
- C0 - nieobecność zmian skórnych, uczucie dyskomfortu, zmęczenie, ciężkość nóg, bóle podudzi
- C1 - teleangiektazje (tzw. pajączki) i żyły siatkowate
- C2 - żylaki
- C3 - obrzęk bez zmian skórnych kończyn dolnych
- C4 - wyprysk żylakowy, zanik biały, lipodermatoskleroza (stwardnienie podskórnej tkanki tłuszczowej), corona phlebectatica (tzw. wieniec żylny - to oznaka skórna w rozwoju niewydolności żylnej)
- C5 - zagojone owrzodzenie żylne i zmiany skórne z grup poprzednich
- C6 - wrzód żylny i objawy z C1-4.
W diagnostyce problemów żylnych podstawowym badaniem jest USG Doppler.
Statystycznie problem PNŻ dotyczy 40-60% kobiet i 15-30% mężczyzn krajów bardziej rozwiniętych. Dla przykładu w krajach mało rozwiniętych żylaki występują u 12%, z kolei w Europie to problem 39% mieszkańców. Inne statystyki mówią o tym, że na niewydolność żylną cierpi co druga kobieta, połowa emerytów i 1/3 osób czynnych zawodowo.
Niewydolność żylna, żylaki - potencjalne objawy
Objawy niewydolności żylnej
Na co skarżą się pacjenci z niewydolnością żylną? Są to m.in. obrzęki, żylaki, ciężkie nogi, ale również opuchlizna w okolicy kostek, bóle goleni, nocne kurcze nóg. Kolejne zmiany obejmują skórę i tkankę tłuszczową podskórną. Widoczne na powierzchni skóry są brunatne przebarwienia (na skutek powstania hemosyderyny wynikającej z rozpadu hemoglobiny) i stan zapalny. Nieleczenie niewydolności żylnej może prowadzić do wystąpienia patologicznej proporcji nogi, która pod względem wyglądu może przypominać nogę od pianina czy odwróconą butelkę szampana. Oprócz tego białe obszary skóry sugerują zanik naczyń.
Na co najczęściej skarżą się osoby z żylakami? Na opuchnięte kostki, puchnięcie i obrzęki nóg, uczucie ciężkich nóg czy puchnięcie nóg od kolan w dół - nic dziwnego, jeśli krążenie jest upośledzone, a wystąpienie zastoju krwi to właściwie formalność. Kobietom w kwestii żylaków i niewydolności mogą nie podobać się pajączki na skórze.
Na skutek gorszego krążenia skóra traci na atrakcyjnym wyglądzie - staje się sucha, swędząca, powstają zmiany pigmentacyjne i "skórzaste zmiany". To co w żylakach zwraca uwagę są znacząco poszerzone żyły, określane niekiedy jako workowate czy wrzecionowate z wyraźnymi cechami poskręcania.
Jak wyglądają żylaki kończyn dolnych i inne możliwe objawy niewydolności żylnej? Na nogach widoczne są zmiany jak nieregularne, obrzękłe błękitnawe poszerzone naczynia krwionośne (zwykle nie niosą za sobą zachwytów estetycznych). Oprócz tego zmianom tym towarzyszy ból i swędzenie.
Przyczyny żylaków kończyn dolnych
Dla powstania żylaków kończyn dolnych nie bez znaczenia jest genetyka, wady wrodzone naczyń (np. osłabione ściany żył i zastawki). Typuje się pierwotne przyczyny (często wrodzone jak wrodzony brak zastawek żylnych, niewydolność zastawek), ale również wtórne - to konsekwencja np. przebytej zakrzepicy żył głębokich. Dla postaci wtórnej istnieje następujący patomechanizm - krążenie żylne w obrębie naczyń powierzchniowych jest wzmożone na skutek niedrożności żył głębokich.
Czynnikiem wywołującym objawową niewydolność żylną kończyn dolnych jest nadciśnienie panujące w łożysku naczyń żylnych.
Czym różni się przepływ krwi w naczyniach zdrowych a żylakach
Czynniki ryzyka niewydolności żylnej
Żylaki dotyczą zwykle określonej populacji, w której występuje tzw. wiek dojrzały. Większe predyspozycje do zmian opisywanych mają kobiety (płeć żeńska), m.in. w okresie ciąży (ryzyko choroby rośnie wraz z ilością porodów). Nie bez znaczenia jest rodzaj wykonywanej pracy - typowo stojąca/siedząca, gdzie krążenie jest nieco osłabione. Oczywiście nadprogramowe kilogramy nie są pomocne dla żył. Wysoki wzrost sprzyja również wystąpieniu niewydolności.
Leczenie niewydolności żylnej
Czy można pozbyć się żylaków kończyn dolnych? Dużej części zmian nie można cofnąć. Można w istotny sposób złagodzić objawy i spowolnić rozwój choroby. Metod leczenia jest wiele - obejmują one kompresjoterapię, rajstopy przeciwżylakowe o właściwym ucisku zależnym od zespołu objawów. Istotne jest leczenie zachowawcze, które powinno zmienić kilka zwyczajów dnia codziennego. Warto zadbać również o całokształt zdrowego serca i układu krążenia.
Istnieje kilka zabiegów chirurgicznych, które pomagają uwolnić się od problemu żylaków. Jednym z nich jest skleroterapia.
Preparaty z apteki na żylaki
Znaczenie mają środki farmakologiczne w postaci doustnych i miejscowych leków jak maści, kremy czy żele. Wiele roślinnych składników potrafi uszczelnić naczynia, co można odczytać jako przeciwobrzękowe działanie. Warto zaznaczyć, że żadna maść, tabletki czy inny specyfik nie cofną dotychczas powstałych zmian. Istotne znaczenie dla prewencji może mieć suplementacja, która wspiera krążenie żylne. Co zawierają leki na żylaki i obrzęki nóg bez recepty? O tym szerzej w osobnych artykule. Poniżej skrót informacji o składnikach.
Wiele z produktów na niewydolność krążeniową nóg stosuje się w chorobie hemoroidalnej.
Preparaty z diosminą
Co znajdziemy na aptecznej półce z leków na żylaki? Spory asortyment stanowią leki z diosminą (dawka jest zróżnicowana - 300, 500 i 1000 mg). Zależnie od objawów pomocne może okazać się dawkowanie 2 x 500 mg lub 1 x 1000 mg. Niekiedy pomocna może okazać się dawka 300 mg raz lub 2 razy dziennie. Diosmina wykazuje działanie ochronne na naczynia, wspiera krążenie i mikrokrążenie, wzmacnia naczynia i poprawia przez nie przepływ (np. przy obecności kruchych naczyń). Doustne leki z diosminą stosuje się również w leczeniu uzupełniającym choroby hemoroidalnej.
Kasztanowiec i escyna do doustnego stosowania
Inne leki to produkty na bazie wyciągu z kasztanowca, gdzie często występuje przeciwzakrzepowy związek jak escyna. Początkowo stosuje się je w ilości np. 3 x 2 tabletki (łącznie 40 mg), po kilku tygodniach 2 x dziennie po 20 mg jako dawka podtrzymująca. Wśród działań wymienia się właściwości przeciwwysiękowe, przeciwobrzękowe.
