Dlaczego częste mycie rąk jest takie ważne?
Mycie rąk jest jedną z podstawowych i jednocześnie najważniejszych metod zapobiegania rozprzestrzeniania się zakażeń drobnoustrojami w społeczeństwie. Jest to tani i łatwo dostępny sposób, o którym jednak nie zawsze pamiętamy. Dwie kolejne metody, które również są uznane i zapobiegają przenoszeniu zakażeń za pośrednictwem dłoni to odkażanie skóry rąk oraz stosowanie rękawiczek ochronnych.
Na naszych dłoniach na każdym ich centymetrze kwadratowym może żyć nawet 5 mln bakterii! Dotykając przedmiotów z naszego otoczenia jak banknoty czy klamki na ich powierzchnię, może dostać się nawet 10 tys. komórek mikroorganizmów.
Szczególnie duże znaczenie ma prawidłowe mycie rąk wśród personelu medycznego. Nieprawidłowe oczyszczenie rąk (np. spowodowane zbyt krótkim myciem lub nałożeniem zbyt małej ilości środka myjącego na dłonie) powoduje nieprawidłowe odkażenie rąk. Jeśli personel medyczny nie oczyści prawidłowo dłoni po wykonaniu zabiegów u jednego pacjenta, to najprawdopodobniej przeniesie chorobotwórcze drobnoustroje na kolejnego pacjenta, którym będzie się zajmował. WHO wskazuje, że niejednokrotnie nieprawidłowo wykonane procedury związane z myciem rąk były przyczyną ognisk zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Skuteczne mycie rąk pozwala pozbyć się z ich powierzchni nawet 90% bakterii.
Co roku 15 października obchodzony jest Światowy Dzień Mycia Rąk. Został on ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ), po to, aby pokazać, jak duże znacznie dla społeczeństwa ma higiena rąk i przed jak wieloma chorobami może nas uchronić. Mycie rąk WHO uznało za najlepszą metodę zapobiegania rozprzestrzeniania się chorób w społeczeństwie.
Socjalne, higieniczne i chirurgiczne mycie dłoni, czym się różnią? Jak prawidłowo myć ręce?
Pojęcie mycie rąk, nie dla każdego oznacza to samo. Co innego bowiem będzie miał na myśli chirurg, myjąc ręce przed operacją, a co innego przeciętny człowiek myjący dłonie rutynowo np. po wydmuchaniu nosa. Wyróżniamy mycie rąk socjalne, higieniczne oraz chirurgiczne. Czy różnią się one od siebie i jak dokładnie myć ręce?
Socjalne mycie rąk
Inaczej zwykłe mycie rąk lub rutynowe mycie rąk. Jest to mycie rąk, którego uczymy się od najmłodszych lat i powinno być wykonywane przed jedzeniem, zawsze po wyjściu z toalety, kiedy nasze dłonie miały kontakt z brudnymi przedmiotami, zwierzętami, po pracach w ogrodzie itd. W celu socjalnego umycia dłoni należy zwilżyć dłonie oraz nadgarstki wodą, po czym namydlić je zwykłym mydłem tak, aby powstała piana. Kolejno pocierać dłońmi o siebie przez czas 10-15 sekund, po czym spłukać je pod bieżącą wodą) w kierunku od nadgarstków do palców. Po umyciu dłonie należy je starannie osuszyć. W tym celu zaleca się użycie ręczników papierowych.
9 kroków jak dobrze umyć ręce z użyciem wody i mydła
Higieniczne mycie rąk
Higieniczne mycie dłoni (mycie rąk metodą Ayliffe) ma za zadanie usunąć z nich większość drobnoustrojów tzw. przejściowych (są to drobnoustroje, które nie bytują na naszej skórze na stałe, ale pojawiają się na niej w wyniku kontaktu np. z zanieczyszczonymi powierzchniami). To metoda mycia i dezynfekcji dłoni, która w dobie pandemii (i nie tylko) powinna być znana i stosowana przez wszystkich. W przeciwieństwie do opisanego powyżej socjalnego mycia rąk opracowano konkretne procedury i kroki, które powinny być kolejno wykonane. Taki sposób mycia rąk jest zalecany m.in. w sytuacjach:
- ognisk epidemicznych
- u personelu medycznego: m.in. przed wejściem na blok operacyjny, do magazynu z produktami jałowymi, przed nałożeniem i po zdjęciu rękawiczek ochronnych, przed wykonaniem zabiegów aseptycznych
- po zdjęciu maseczki ochronnej.
Higieniczne mycie rąk można podzielić 2 etapy, pierwszy z nich to tzw. etap brudny — czyli mycie rąk, a drugi to tzw. etap czysty, czyli dezynfekcja dłoni
Etap I tzw. brudny
Przed przystąpieniem do mycia należy usunąć z rąk i palców biżuterię. Na zwilżone wodą dłonie należy nanieść 2-3 ml środka myjącego, tak, aby możliwe było całkowite i dokładne pokrycie całych dłonie preparatem myjącym. Następnie wykonujemy kroki przedstawione na schemacie poniżej. Co ważne, każdy z pokazanych etapów, powinien być wykonany 5 razy "tam i z powrotem". Cała procedura mycia rąk (higienicznego) powinna zająć nam 40-60 s.
- Pocieranie wewnętrznych części dłoni jedna o drugą.
- Pocieranie grzbietowych części dłoni (prawa dłoń pociera grzbietową część lewej dłoni i odwrotnie).
- Pocieranie dłoni o dłoń, dokładnie aż do zagłębień pomiędzy palcami.
- Pocieranie górnej części palców prawej dłoni o wewnętrzną część lewej dłoni i odwrotnie.
- Obrotowe pocieranie lewego kciuka zaciśniętego w prawej dłoni i kolejno odwrotnie kciuka drugiej dłoni.
- Obrotowe pocieranie opuszkami palców lewej dłoni wewnętrznego zagłębienia dłoni prawej i odwrotnie.
Po umyciu rąk należy je starannie opłukać pod bieżącą wodą tak, aby woda spływała w kierunku palców (min 15 sekund), a następnie osuszyć papierowym ręcznikiem.
Etap II tzw. czysty, czyli dezynfekcja
Procedura dezynfekcji powinna trwać 30-60 s, na każdą dłoń należy nanieść środek dezynfekujący na bazie alkoholu min. 60% w ilości ok. 3 ml, po czym zdezynfekować zgodnie ze wspomnianym wcześniej schematem wg. Ayliffe.
Chirurgiczne mycie rąk
Chirurgiczne mycie rąk ma na celu usunięcie z nich drobnoustrojów przejściowych, a także zmniejszenie ilości drobnoustrojów, które bytują na naszej skórze (tzw. flory stałej skóry rąk). Jest to procedura dedykowana dla personelu medycznego, którą wykonuje się np. przed przystąpieniem do operacji chirurgicznej.
W porównaniu do higienicznego mycia rąk, w przypadku chirurgicznego mycia ręce myje się aż do łokcia. Mycie chirurgiczne trwa 3-5 minut. Wykonuje się te same kroki, które w przypadku mycia higienicznego (metoda Ayliffe) z tym, że powtarza się je dwukrotnie. Dodatkowo wymagane jest usunięcie zanieczyszczeń z przestrzeni podpaznokciowych z użyciem jałowej szczotki.
Dezynfekcja rąk. Jak skutecznie dezynfekować ręce?
Proces dezynfekcji rąk ma na celu usunięcie z nich chorobotwórczych drobnoustrojów przez zastosowanie preparatów na bazie alkoholu w różnej formie (np. płynu, żelu czy też pianki). Środki przeznaczone do dezynfekcji rąk mogą zawierać w składzie różne rodzaje alkoholu (np. alkohol etylowy lub alkohol izopropylowy). Skuteczny środek do dezynfekcji rąk powinien zawierać w składzie minimum 60% alkoholu. Kroki jakie należy wykonać podczas procesu dezynfekcji rąk są analogiczne do tych opisanych powyżej dotyczące higienicznego mycia rąk.