Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Krwawienie z przewodu pokarmowego - objawy, rozpoznanie, diagnostyka, badania i leczenie
Czy obecność krwi w świetle przewodu pokarmowego (PP) jest normalna? NIE. Może stanowić konsekwencję nadmiernego stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych prowadzących do wrzodów żołądka lub dwunastnicy będących jedną z najczęstszych przyczyn krwawienia w układzie pokarmowym. Mimo, że krwawienia z przewodu pokarmowego zazwyczaj są niewielkie, to nie można ich bagatelizować. Z tego artykułu dowiesz się jakie są rodzaje krwawienia z PP, a także jego objawy, przyczyny, leczenie i jak wygląda proces diagnostyczny np. krwawienia z jelita.
- Co to jest krwawienie z przewodu pokarmowego?
- Rodzaje krwawienia z przewodu pokarmowego
- Objawy krwawienia z przewodu pokarmowego
- Krwawe lub fusowate wymioty
- Jasna lub ciemna krew w stolcu
- Czarny smolisty stolec
- Czy czarny stolec może być również efektem braku krwawienia?
- Krwotok z przewodu pokarmowego
- Inne objawy kliniczne przy krwawieniu z GOPP i DOPP
- PODSUMOWUJĄC GOPP + DOPP⤵️
- Przyczyny krwawienia z przewodu pokarmowego
- Przyczyny krwawienia w górnym odcinku przewodu pokarmowego
- Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego - przyczyny
- Leki jako przyczyna krwawienia
- Jakie są potencjalne źródła krwawienia?
- Czy choroby wątroby pogarszają krwawienie z PP?
- Rozpoznanie krwawienia z przewodu pokarmowego
- Jakie badania przy krwawieniu z PP?
- Leczenie krwawienia z przewodu pokarmowego
- Krwawienie z przewodu pokarmowego - FAQ
- Krwawienie z układu pokarmowego u dzieci i osób starszych - najczęstsze przyczyny
- Do jakiego lekarza, jeżeli podejrzewasz krwawienie z przewodu pokarmowego?
- Czy po alkoholu może wystąpić krwawienie? Czy leki mogą powodować krwawienie?
- Czym różni się krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego od krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego?
- Jakie są konsekwencje i powikłania nieleczonego krwawienia przewodu pokarmowego?
- Co mają żylaki do krwawienia z przewodu pokarmowego?
Co to jest krwawienie z przewodu pokarmowego?
Krwawienie z przewodu pokarmowego jest objawem klinicznym, w którym do światła przewodu pokarmowego (PP) przedostaje się porcja krwi. Może mieć ono różną lokalizację skupiona na górnym lub dolnym odcinku PP. Dlatego tak często mówi się o
- krwawieniu z górnego odcinka PP np. jamy ustnej, przełyku, żołądka.
- krwawieniu z dolnego odcinka PP np. jelita grubego.
WAŻNE!
W przewodzie pokarmowym nie powinna znajdować się żadna krew - jakakolwiek jej obecność jest patologią wynikającą np. z uszkodzenia błony śluzowej (śluzówki), co stwarza ryzyko dla powstania nadżerki, wrzodu trawiennego lub owrzodzenia.
Zależnie od nasilenia może przyjmować formę krwioplucia, krwotoku (hemoragia), jawnego (ostrego) lub utajonego (zwykle przewlekłego) krwawienia lub wydalania krwi wraz z kałem.
Rodzaje krwawienia z przewodu pokarmowego
Krwawienie w przewodzie pokarmowym może mieć różne źródła, być jawne lub utajone. Podstawowy podział obejmuje ogólną lokalizację pod kątem źródła na:
- krwawienie w GOPP (górnym odcinku przewodu pokarmowego)
- krwawienie w DOPP (dolnym odcinku PP).
Objawy krwawienia z przewodu pokarmowego
Krwawieniu może towarzyszyć jeden z podstawowych objawów jak:
- krwawe wymioty (hematemesis)
- krew w stolcu (hematochezja)
- smolisty stolec (melena)
- krwotok (haemorrhagia).
Krwawe lub fusowate wymioty
Hematemesis to forma krwawienia skupiona na występowaniu źródła w górnym odcinku układu pokarmowego. Może być związana z uszkodzeniem tętnicy lub żylakami przełyku. W związku z krwawymi wymiotami (mogą mieć kolor żywoczerwony) pada często określenie jak fusowate wymioty w kolorze ciemnobrązowym o nieco grudkowatej treści. Są one efektem przemiany hemoglobiny w brązową hematynę na skutek działania kwasu solnego w żołądku. Zatem krwawe wymioty mogą przybierać bardziej "krwisty" kolor lub odcienie brązu na skutek przemian hemoglobiny w kontakcie z niskim i kwasowym pH.
Jasna lub ciemna krew w stolcu
Hematochezja jest związana z makroskopowowym (widocznym gołym okiem) zabarwieniem stolca, co może być związane z krwawieniem w końcowym odcinku j. grubego jak odbytnica. Krew w stolcu oznacza krwawienie przede wszystkim w obrębie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Nie można wykluczyć jednak opcji masywnej i intensywnej utraty krwi w górnym odcinku, czemu towarzyszy szybki pasaż (przejście treści) przez jelita z minimalnym trawieniem krwi ze źródła krwawienia powyżej więzadła Teitza.
Jaka jest ilość krwi w stolcu? Może być niewielka np. pasmo krwi na kale lub nieco większe odpowiadające 1 łyżeczce lub łyżce krwi. Zależnie od uszkodzonego naczynia krew może być janoczerwona (naczynia tętnicze), ciemnoczerwona (naczynia żylne). Najłagodniejszą formą krwawienia jest ślad krwi na papierze toaletowym co może zdarzyć się w przypadku początkowego stadium choroby hemoroidalnej.
Niekiedy pacjenci mogą obserwować niewielkie ilości krwi zmieszane w kale ze śluzem i ropą. Innym rodzajem krwi w stolcu jest tzw. smolisty kał. ⤵️ CZYTAJ DALEJ
Czarny smolisty stolec
Melena, czyli smolisty stolec to charakterystyczny czarny stolec, który wskazuje na krwawienie w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego lub krwawienie w obrębie jelita cienkiego lub wstępnicy (początkowy odcinek jelita grubego). Czarne stolce (smoliste) mogą wystąpić, jeśli utrata krwi sięga 100-200 ml. Mogą utrzymać się kilka dni.
Czy czarny stolec może być również efektem braku krwawienia?
Tak, ciemny kał może wystąpić w przypadku przyjmowania dużej ilości preparatów węgla medycznego (aktywnego), a także preparatów żelaza, bizmutu (w leczeniu choroby wrzodowej). Ciemne lub czarne zabarwienie wiąże się z obecnością barwników nadającym masie kałowej określony kolor.
Krwotok z przewodu pokarmowego
To poważny i nagły stan wymagający natychmiastowej pomocy, interwencji lekarskiej i hospitalizacji. W trakcie mogą wystąpić opisane wyżej objawy jak krew w stolcu i/lub wymiotach o znacznym nasileniu, a także inne objawy stanowiące o zagrożeniu życia i/lub zdrowia np. istotna utrata krwi. Groźną konsekwencją masywnego krwotoku jest wstrząs wynikający z nagłej utraty krwi, który prowadzi do tzw. hipowolemii - stan, w którym występuje zbyt mało krwi w porównaniu do objętości łożyska naczyniowego (wszystkich naczyń krwionośnych w organizmie - żył, tętnic, drobnych naczyń), co zaburza funkcjonowanie krążenia. Stwarza ryzyko niedotlenienia organizmu, czyli hipoksji.
Inne objawy kliniczne przy krwawieniu z GOPP i DOPP
Pacjenci zmagający się z krwawieniem w układzie pokarmowym mogą skarżyć się na następujące objawy:
- dyskomfort z bólem (lub bez) jamy brzusznej
- utrata masy ciała i spadek apetytu (w przypadku chorób nowotworowych)
- zwiększona tendencja do siniaków, wybroczyn, wylewów podskórnych (przy zaburzeniach krzepnięcia)
- zmiany skórne (siniaki, wybroczyny, pajączki naczyniowe w chorobach wątroby)
- splenomegalia (powiększenie śledziony w nadciśnieniu wrotnym)
- przyspieszone bicie serca (tachykardia) np. powyżej 100 uderzeń na minutę
- przy większej utracie krwi - bladość skóry, nasilone pocenie się, oliguria (zmniejszona objętość wydalanego moczu), splątanie, przyspieszona częstość oddychania (tachypnoe) i hipotensja (obniżone ciśnienie tętnicze).
Pamiętaj, że nasilenie objawów zależy od stopnia utraty krwi, chorób towarzyszących i innych czynników mogących zaostrzyć przebieg.
PODSUMOWUJĄC GOPP + DOPP⤵️
Ostre krwawienie z GOPP (górny odcinek)
- krwiste lub fusowate wymioty, smolisty stolec lub stolec zmieszany z krwią
- ból w nadbrzuszu, za mostkiem
- objawy hipowolemii (bladość, osłabienie, zawroty głowy, zlewne poty, hipotensja - spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie tętna na skutek utraty krwi krążącej w układzie sercowo-naczyniowym).
Ostre z DOPP (dolny odcinek)
- krwiste stolce lub smoliste, jeśli miejsce krwawienia jest położone wysoko, jasnoczerwona krwista treść (typowe dla krwawienia z odbytu, końcowego odcinka odbytnicy)
- objawy hipowolemii (jak wyżej; mogą być one silne jeśli ma miejsce masywne krwawienie).
W przypadku objawów związanych z krwawieniem przewlekłym wymienia się obecność domieszki krwi (zwykle niewielka porcja) w kale, objawy niedokrwistości, a także krew utajona w stolcu.
Zobacz leki na refluks i zgagę, a także poniższe propozycje:
Przyczyny krwawienia z przewodu pokarmowego
Rozpiętość przyczyn krwawienia do przewodu pokarmowego jest rozległa - zarówno mając na myśli formę aktywnego krwawienia, a także utajonego o charakterze przewlekłym. Analizując zatem przyczyny należy wziąć pod uwagę, że każde krwawienie może mieć źródło w górnym lub dolnym odcinku przewodu pokarmowego.
Przyczyny krwawienia w górnym odcinku przewodu pokarmowego
Najczęstsze z nich przedstawia tabela.
Inne dla GOPP to:
- owrzodzenia przełyku związane z chorobą refluksową
- rak przełyku lub żołądka
- urazy przełyku
- tętniaki (aorty, tętnicy śledzionowej lub trzustkowo-dwunastniczej)
- zaburzenia krzepnięcia (małopłytkowość).
Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego - przyczyny
Przyczyny krwawienia w dolnym odcinku (DOPP) to:
- szczelina odbytu
- dysplazja naczyniowa
- zapalenie okrężnicy (popromienne, niedokrwienne, zakaźne np. związane z zatruciem pokarmowym bakteriami Shigella, Salmonella, Campylobacter i związane z nim zakażenie)
- rak okrężnicy
- polipy okrężnicy
- uchyłki jelita
- choroby zapalne jelit m.in. nadżerkowe zapalenie odbytnicy lub okrężnicy, choroba Leśniowskiego-Crohna, WZJG - wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- wewnętrze żylaki odbytu
- endometrioza.
Leki jako przyczyna krwawienia
Produkty lecznicze wydawane na receptę i OTC mogą znajdować się w grupie podejrzenia krwawienia z PP. Szczególne znaczenie mają:
- leki przeciwzakrzepowe jak antykoagulanty (heparyna, warfaryna, acenokumarol)
- preparaty przeciwpłytkowe (kwas acetylosalicylowy w dawkach "kardioprotekcyjnych" 75-150 mg)
- niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane w zbyt dużych dawkach przez długi okres czasu bez tzw. leku osłonowego (zwykle to IPP jak pantoprazol lub omeprazol)
- SSRI - leki przeciwdepresyjne będące inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny.
Jakie są potencjalne źródła krwawienia?
Krwawienie może być zlokalizowane na całej długości przewodu pokarmowego, zatem dotyczy górnego odcinka przewodu pokarmowego i dolnego (włącznie z końcowym odcinkiem jelita grubego).
Hospitalizacja z powodu krwawienia w ok. 80% przypada na źródło krwawienia znajdujące się powyżej więzadła Teitza.
Czy choroby wątroby pogarszają krwawienie z PP?
Krwawienie w przewodu pokarmowego ma cięższy przebieg u pacjentów zmagających się z przewlekłymi chorobami wątroby będące skutkiem nadużywania alkoholu lub jej przewlekłego zapalenia.
Chcesz wesprzeć pracę wątroby? Zobacz preparaty na wątrobę, a także poniższe propozycje:
Rozpoznanie krwawienia z przewodu pokarmowego
Wystąpienie takiego krwawienia zwykle zmusza większość pacjentów do wizyty u lekarza rodzinnego. Warto się do tego przygotować. Niżej prezentujemy listę pytań, które w ramach zbierania wywiadu zada lekarz.
- czy w przeszłości występowały podobne krwawienia?
- czy występują choroby wątroby, zapalne jelit, skazy krwotoczne, zapalenie żołądka?
- jakie leki są stosowane? zarówno te na stałe i doraźnie
- czy pije pani/pan alkohol, jeśli tak, to w jakich ilościach, jak często, od jak dawna?
- czy w ostatnich miesiącach odbyła się podróż w rejony endemiczne? pytanie to określa ryzyko chorób tropikalnych
- czy w ostatnim roku, miesiącach pacjent odbył badania endoskopowe, operacje i inne zabiegi?
Jakie badania przy krwawieniu z PP?
Lekarz może zlecić wykonanie badań z krwi i obrazowych jak:
- morfologia - szczególnie u pacjentów z podejrzeniem krwawienia utajonego z uwzględnieniem koagulogramu (płytki PT - czas protrombinowy i PTT - czas tromboplastynowy), badania oceniające wątrobę (Aspat, Alat, bilirubina, fosfataza alkaliczna, albuminy), grupa krwi, rozmaz krwi, mocznik, kreatynina, elektrolity, d-dimery i fibrynogen w przypadku wewnątrznaczyniowego wykrzepiania
- badanie na krew utajoną w kale
- badania kału pod kątem pasożytów np. w kierunku pełzakowicy (czerwonki amebowej)
- test na Helicobacter pylori (z krwi, kału lub test ureazowy przy gastroskopii)
- testy obrazowe jak badania radiologiczne, scyntrygrafię za znakowaniem
- endoskopia (badanie endoskopowe jest istotne znaczenie diagnostyczne i terapeutyczne - umożliwia natychmiastowe tamowanie wycieku) jak gastroskopia (ezofagogastroduodenoskopia) - ocenia przełyk, żołądek i dwunastnicę LUB kolonoskopia - ocenia m.in. okrężnicę i dalszą część j. grubego.
Jednym z badań, na jakie musi nastawić się pacjent nie tylko w przypadku hemoroidów jest badanie per rectum w celu sprawdzenia obecności szczeliny odbytu. Innym badaniem jest tzw. anoskopia, szczególnie, jeśli żylakom odbytu towarzyszy podejrzenie raka jelita grubego.
Zobacz domowe testy na krew utajoną w kale, w tym poniższe propozycje:
Leczenie krwawienia z przewodu pokarmowego
Leczenie zależy od stanu pacjenta. W przypadku znacznej utraty krwi priorytetem jest wyrównanie elektrolitów, podanie koncentratu czerwonych krwinek, a także inne specjalistyczne zabiegi w obrębie OIOM, czyli oddziału intensywnej terapii. Zależnie od rodzaju krwawienia wykonuje się "tamowanie" za pomocą koagulacji, która przeprowadza się w przebiegu endoskopii np. elektrokoagulację bipolarną, skleroterapię iniekcyjną, sondą cieplną lub laserem, a w przypadku kolonoskopii to kauteryzacja (przyżeganie). Niezbędne może okazać się przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, jeśli metoda termiczna hamowania krwawienia okaże się niewystarczająca.
Metody farmakologiczne obejmują podawanie:
- inhibitorów pompy protonowej - ograniczają one produkcję kwasu solnego w żołądku
- telipresyny, somatostatyny lub okreotydu w celu obniżenia ciśnienia wrotnego w przypadku krwawienia z żylaków przełyku lub żołądka.
Krwawienie z przewodu pokarmowego - FAQ
Krwawienie z układu pokarmowego u dzieci i osób starszych - najczęstsze przyczyny
W przypadku dzieci wymienia się
- noworodki - ch. Hirschsprunga, niedokonany zwrot jelita z zawęźleniem
- niemowlęta do 1. roku życia - wgłobienie jelita, zdwojenie jelit, alergiczne zapalenie j. grubego
- dzieci 1-5 - polipy młodzieńcze, uchyłek Meckela, zespół hemolityczno-mocznicowy
- dzieci od 5. r.ż. i młodzież - nieswoiste zapalenie jelit, infekcyjne zapalenie j. grubego, polipy młodzieńcze.
Najczęstsza przyczyna krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego u osób starszych są żylaki odbytu (zobacz leki na hemoroidy), a także rak okrężnicy i odbytnicy. W przypadku górnego odcinka PP to wrzody trawienne, uchyłki i angiodysplazje.
Do jakiego lekarza, jeżeli podejrzewasz krwawienie z przewodu pokarmowego?
To zależy. W przypadku silnego krwawienia, któremu towarzyszy znaczne osłabienie należy udać się na SOR lub wezwać karetkę. W przypadku niewielkiego krwawienia należy skonsultować się z lekarzem gastrologiem, który przeprowadzi dokładną diagnostykę z uwzględnieniem badań endoskopowych.
Czy po alkoholu może wystąpić krwawienie? Czy leki mogą powodować krwawienie?
W obu pytaniach można odpowiedzieć twierdząco. Nadużywanie alkoholu może prowadzić do żylaków przełyku, które towarzyszą np. alkoholikom. Stosowanie niektórych leków może wywołać krwawienie, szczególnie, jeśli są stosowane w zbyt dużych dawkach bez zważania na koagulogram w przypadku antagonistów witaminy K jak acenokumarol i warfaryna, a pacjentowi np. towarzyszy niezdiagnozowana choroba wrzodowa żołądka.
Ryzyko krwawienia z naczyń żylnych przełyku jest wysokie u osób nadużywających alkohol.
Czym różni się krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego od krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego?
W przypadku krwawienia z dolnego odcinka PP nie występują krwawe wymioty, są one rzadszym powodem hospitalizacji (ok 20%), a przede wszystkim różnią się one źródłem (miejscem) krwawienia zlokalizowanym poniżej więzadła Teitza.
Jakie są konsekwencje i powikłania nieleczonego krwawienia przewodu pokarmowego?
Brak leczenia to wysokie ryzyko nawrotu krwawienia, które może prowadzić do:
- hipowolemii - duża utrata krwi
- wstrząsu - niedostateczne ukrwienie tkanek i narządów, a także niedotlenienie prowadzące do hipoksji
- niedokrwistość
- zakażenie
- zgon.
Co mają żylaki do krwawienia z przewodu pokarmowego?
Jak się okazuje mogą być one jego źródłem - żylaki nie są jedynie problemem nóg. Warto doprecyzować, że źródłem krwawienia są żylaki różnych struktur układu pokarmowego jak przełyk, żołądek, a także naczyń okołoodbytniczych (hemoroidy vel żylaki odbytu).
Bibliografia
- Cichoż-lach H., Celiński K., Słomka M., Krwawienia z przewodu pokarmowego – przyczyny i zasady leczenia, „Medycyna Rodzinna” 2003, nr 2, s. 62–65.
- Collins, R.D., Jędrusik, P. and Bidiuk, J. (2010) Algorytmy Interpretacji objawów Klinicznych. Warszawa: MediPage.
- Gajewski, P. and Szczeklik, A. (2021) Interna Szczeklika: Mały Podręcznik 2021/22. Kraków: Medycyna Praktyczna.
- Hahn, J.-M., Skoczyńska, A. and Starczewska, A. (2015) Checklist Choroby Wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Johnston, H.L. et al. (2014) Harriet Lane Pediatria: Podręcznik Dla praktykujących pediatrów. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.
- Porter, R.S. et al. (2015) The merck manual: Objawy Kliniczne: Praktyczny Przewodnik Diagnostyki I terapii. Wrocław: Edra Urban & Partner.