Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Czyrak (ropień), czyrak mnogi i czyrak gromadny — objawy, leczenie, przyczyny
- Czym jest czyrak i objawy
- Przyczyny powstawania czyraków
- Gdzie i u kogo występuje oraz jak wygląda czyrak?
- Co to jest czyrak gromadny, mnogi i czyraczność?
- Co to jest czyrak przedsionka nosa (przegrody nosowej)?
- Leki, krem i maść na czyraki bez recepty
- Maść ichtiolowa na czyraki
- Maść z antybiotykiem na czyraka
- Jak i czym odkażać czyraki?
- Domowe sposoby na czyraka
- Leczenie czyraków - inne metody i kiedy do lekarza
- Profilaktyka - jak uchronić się przed czyrakami na skórze?
- Czyrak (ropień skóry) w pytaniach i odpowiedziach
- Czy czyrak a pryszcz to jest to samo?
- Czy wyciskanie czyraka jest bezpieczne?
- Czy leczenie czyraka gromadnego jest inne niż pojedynczego ropienia?
- Czy farmakoterapia może zwiększać ryzyko czyraków?
- Jak objawia się czyrak?
- Jak wygląda leczenie czyraka?
- Jakie są przyczyny wystąpienia czyraka?
- Jakie są objawy i pierwsze objawy czyraka?
- Jak przebiega diagnostyka czyraka?
- Jakie są możliwe powikłania związane z czyrakiem?
Czym jest czyrak i objawy
Czyrak (zwany niekiedy ropniem, dawniej furunkuł, łac. furunculus) to zapalna zmiana skórna skupiona wokół mieszka włosowego i gruczołów łojowych. To ostre i ropiejące zapalenie mieszka włosowego z objawami jak silny obrzęk, zaczerwienienie wywołane przez bakterie. Dlaczego guzek skórny jak czyrak boli? To efekt stanu zapalnego w skórze i wytwarzanych czynników zapalnych, to poważniejsza zmiana niż typowa krosta lub pryszcz. Na intensywność bólu wpływa również lokalizacja czyraka np. wrażliwa i unerwiona okolica pachwin. Czyrak bardzo często ma postać guza podskórnego, który wielkością może sięgać nawet kilku centymetrów. Co jest charakterystyczne dla czyraków? Gołym okiem widoczny jest tzw. ropny rdzeń. U niektórych osób obecność czyraka może wiązać się z powiększeniem węzłów chłonnych czy gorączki — objawy te wymagają konsultacji z lekarzem.
Przyczyny powstawania czyraków
Kiedy występują bolesne czyraki i jakie są ich przyczyny? Wśród czynników predysponujących wymienia się wyniszczenie organizmu, spadki odporności (układ immunologiczny działa zbyt słabo) w tym HIV, a także choroby przewlekłe jak cukrzyca, choroby nerek oraz niewłaściwa higiena osobista. Czyrak to zakażenie bakteryjne wywołane przez bakterie Gram-dodatnie, najczęściej gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) i prowadzi do wytworzenia czopa martwiczego.
Gdzie i u kogo występuje oraz jak wygląda czyrak?
Czyrak to zmiana, która może wystąpić w miejscach, gdzie dochodzi do tarcia skóry i ubrania lub 2óch spoconych powierzchni skóry (np. pod pachą, na szyi czy zewnętrznych powierzchniach ud). Jak wygląda czyrak? Ropień przybiera formę rosnącego guza, który po kilku dniach wypełnia się martwiczą, zapalną i rozpadającą się tkanką. Na powierzchni czyraka widoczne jest ropne okienko. Z czasem zmiana ta pęka samodzielnie (“dojrzewa”) i wydzielina zapalna wypływa z czyraka. Mimo, że jest to zmiana, która w dużej części przypadków znika samoistnie nie należy jej lekceważyć. Leki na czyraki łagodzą dokuczliwe objawy jak ból i obrzęk oraz ułatwiają szybszy drenaż ropnych zmian czy ograniczają rozprzestrzenianie się gronkowca w wyniku działania antyseptycznego. Gdzie na ciele występują czyraki? Wyżej wspomniane zostały okolice pachy, szyi czy ud. Szczególne znaczenie ma czyrak na twarzy i w przedsionku nosa. Umiejscowienie może sprzyjać wędrówce lub przeniesieniu bakterii do innych struktur organizmu, co może być groźne w skutkach.
Podsumowując — gdzie może wystąpić czyrak? Np.:
- na pupie (np. czyrak występujący między pośladkami), nodze, udzie i plecach,
- w uchu,
- pachwinie i w miejscu intymnym, a w przypadku kobiet czyrak na wardze sromowej,
- pod pachą, na plecach, na nodze i udzie,
- w obrębie głowy (np. w górnej części ust).
Czyraki to zmiany często pojawiające się w okresie dojrzewania (u nastolatków) i w wieku młodzieńczym. Problem czyraków dotyczy również dorosłych, w tym osób cierpiących na cukrzycę (hiperglikemia zwiększa ryzyko zakażeń bakteryjnych nie tylko układu moczowego). Stany obniżonej odporności i/lub długotrwałe stosowanie sterydów może przyczynić się do większej wrażliwości na gronkowca złocistego. Oczywiście potencjalne przyczyny powstawania to również niewystarczająca dbałość w aspekcie higienicznym.
Zobacz preparaty wzmacniające odporność
Co to jest czyrak gromadny, mnogi i czyraczność?
Pojedynczy czyrak jak się okazuje wcale nie jest aż takich problemem jak czyraczność lub czyrak mnogi. Co to jest? Czyrak gromadny zwany także jako karbunkuł to mnoga forma czyraka, która przypomina skupisko czyraków (guzków), które zlewają się ze sobą — są zlokalizowane blisko siebie. Takie skupiska obecne są np. na grzbiecie, plecach czy karku. Jest to masywniejsze zakażenie skóry, tkanki podskórnej i powięzi w porównaniu do pojedynczego czyraka. Leczenie takich dużych zmian najczęściej kończą się drenażem pod znieczuleniem dożylnym z resekcją (usunięciem) martwiczych tkanek. Wykorzystuje się również seton nasączony antyseptykiem dla lepszego odkażenia tkanek.
Czyraczność to liczne, nawracające i mnogie czyraki w różnym okresie rozwoju, których powstaniu towarzyszą m.in. choroby przemiany materii jak cukrzyca. Dlatego ważne jest wykluczenie niektórych chorób związanych z metabolizmem czy odpornością.
Ważne! W przypadku powtarzających się czyraków należy wykluczyć takie choroby jak cukrzyca, nowotwór czy zaburzenia odporności. Należy również pamiętać o wspieraniu odporności.
Co to jest czyrak przedsionka nosa (przegrody nosowej)?
Czyrak przedsionka nosa to rodzaj zakażenia bakteryjnego (gronkowcowego) mieszka włosowego lub ujścia gruczołu łojowego. Może być zlokalizowany tuż pod nozdrzami z widocznym naciekiem z centralną martwicą. Należy zwrócić na niego szczególną uwagę, ze względu na okolicę trójkąta śmierci. Jest to obszar twarzy o specyficznym przebiegu unaczynnienia żylnego (chodzi przede wszystkim o żyłę kątową i oczną, które prowadzą do zatoki jamistej mózgu). Pod względem powierzchni znajduje się w nim górna warga i większcza część nosa.
Jak wygląda czyrak przedsionka nosa? Występuje przekrwienie koniuszka nosa z obrzękiem, które może dochodzić do górnej wargi i skrzydełek nosa. Towarzyszy mu tętniący i silny ból.
Czyrak przegrody nosowej może prowadzić do zakrzepowego zapalenie żył zatok śródczaszkowych, innych gronkowcowych zakażeń twarzy. Gronkowiec może zawędrować do zatok (powodując zapalenie zatok) lub co gorsza do krwi (powodując posocznicę) czy opon mózgowych.
Leki, krem i maść na czyraki bez recepty
Skuteczna krem i maść na czyraki powinna zadziałać przeciwobrzękowo, odkażająco, przeciwbakteryjnie. Co zatem powinna i może zawierać?
Maść ichtiolowa na czyraki
W podstawowym leczeniu czyraków wykorzystuje się leki bez recepty, które niekiedy określa się jako “maści wyciągające”. Przykładem takiego leku jest Ammonii bituminosulfonatis unguentum FP 10% czyli maść ichtiolowa (z sulfobituminianem). Alternatywą dla maści z sulfobituminianem jest maść pięciornikowa. Często w aptece można spotkać maść pięciornikową złożoną, w skład której wchodzi dodatkowo: ichtiol i tlenek cynku (np. Tormentalum) czy tetraboran sodu (Tormentiol). Podstawą jest wyciąg z kłącza pięciornika (Tormentillae rhizomae extractum fluidum) o działaniu ściągającym i przeciwbakteryjnym.
Nie należy zapominać o etiologicznej przyczynie czyraka, czyli o bakteriach z rodzaju Staphyloccoci. Dlatego obok maści ichtiolowej stosuje się różne środki odkażające i przeciwbakteryjne np. maści z antybiotykiem.
Maść z antybiotykiem na czyraka
Maści z antybiotykami stosowane w leczeniu czyraka to leki z neomycyną lub jej mieszanką, czyli neomycyna+polimyksyna B+bacytracyna (np. Tribiotic maść). Maści tego typu stosuje się w przypadku otwartego czyraka jak również na drobne skaleczenia dla szybszego gojenia rany.
Co należy zastosować kiedy czyrak pęka? Przede wszystkim należy jak najdokładniej oczyścić go z ropy. Należy pamiętać o odkażeniu skóry wokół pękniętego czyraka. W ramach jego oczyszczania można zastosować środki odkażające na bazie wody np. oktenidynę czy alkoholu (może po nich szczypać skóra i nie nadają się na miejsca wrażliwe), pomocne są preparaty jodu np. jodopowidon.
Jak i czym odkażać czyraki?
Odkażanie niepękniętego czyraka i skóry wokół niego jest konieczne aby ograniczyć rozprzestrzenianie się gronkowca. Szczególną rolę odkażającą ma otwarty czyrak, z którego zaczyna sączyć się ropna wydzielina. Odkażanie powinno obejmować również fragment niezmienionej skóry wokół czyraka. W zależności od umiejscowienia ropnia stosuje się wodne i alkoholowe roztwory. Wśród nich wymienić można:
- jodopowidon (np. Betadine płyn) i jodyna,
- mleczan etakrydyny (np. Rywanol / Rivanolum w płynie),
- 3% nadtlenek wodoru (woda utleniona),
- nadmanganian potasu,
- roztwór alkoholu etylowego lub izopropylowego np. Tribactic 100 ml.
Należy jednak pamiętać, że osoby borykające się z chorobami tarczycy nie powinny stosować jodowych środków odkażających jak jodyna czy jodopowidon. Szczególnie, gdy doszło do naruszenia warstwy rogowej skóry. Jod może w takich przypadkach dostać się do krążenia ustrojowego i wpływać na czynność tarczycy i działanie leków.
Domowe sposoby na czyraka
Jakie zioła stosuje się na czyraki? Dobre działanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i odkażające ma napar z tymianku pospolitego czy rumianku (surowce te posiadają antyseptyczne właściwości ze względu na chamazulen). Pomocne mogą być również napary z szałwii, olejek z drzewa herbacianego. Niektóre osoby w ramach środka ściągającego stosują zaparzone torebki czarnej herbaty lub przykładają surowego ziemniaka - te metody mogą okazać się pomocne, jeśli czyrak jest mały i występowuje w mało kłopotliwej dla pacjenta części ciała. Alternatywnie można stosować również napar z nagietka o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym.
Wśród ludowych metod część osób chwali sobie przykładanie rozgniecionej białej kapusty dla lepszego drenażu ropy z czyraka. Przepisy w przypadku przykładania kapusty są różne - niektórzy zalecają przykładanie sparzonych liści, a część ludowych znachorek ich niegotowaną i rozgniecioną postać (coś na kształt gęstej papki).
Pomocne może okazać się terapia ciepłem i wilgocią. Polega ona na przykładaniu gorących (ale nie parzących) okładów na czyraka w ciągu dnia — przyspiesza to "dojrzewanie czyraka". Skórę z czyrakiem można zmiękczać w roztworze stężonego mydła, który jest również środkiem nieco "odkażającym" - stwarza dla bakterii niekorzystne warunki, a także może pomóc w wyciągnięciu ropnej zawartości..
Leczenie czyraków - inne metody i kiedy do lekarza
Jak wygląda leczeniu czyraka z użyciem doustnych antybiotyków? W leczeniu czyraków wykorzystuje się doustne, ale również miejscowe antybiotyki w kremie, maści, aerozolu, które charakteryzuje szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego (zatem na przyczynę czyraków). Są to:
- doustne cefalosporyny II i III generacji,
- kwas fusydowy, mupirocyna w maści/kremie.
Lekarz może również zlecić przymoczki z alkoholu 70% lub zdecydować się na chirurgiczne usunięcie czyraka. Szczególnie gdy występuje czyrak, który nie pęka i nie ma ujścia dla ropnej wydzieliny. Resekcji chirurgicznej, wyciskania czy drenażu nie stosuje się dla czyraków na twarzy czy czyraka przedsionka nosa.
Istotnym elementem dla leczenia czyraków jest wymaz bakteriologiczny (szczególnie dla czyraku gromadnego) i niekiedy badania uzupełniające jak morfologia krwi.
Dostępne są również maści na receptę z antybiotykami, które mogą zawierać w swoim składzie takie składniki jak mupirocyna, kwas fusydowy.
Wiele osób może mieć wątpliwości czy zmiana na skórze to faktycznie czyrak. Osoby niedoświadczone mogą pomylić go chociażby z pryszczem, wrzodem czy większym wągrem. Jeśli masz zatem wątpliwości, a zmiana przekracza wielkość 1 cm — udaj się do lekarza i nie wyciskaj takiej zmiany! Konsultacja z lekarzem jest wskazana gdy dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych, gorączki i dreszczy oraz zaczerwienieniu skóry wokół czyraka (zmiana zapalane rozlana).
Profilaktyka - jak uchronić się przed czyrakami na skórze?
Podczas leczenia czyraków i po ich wyleczeniu należy pamiętać o kilku zasadach, które powinny zmniejszyć ryzyko takiej infekcji. Wśród tych zasad należy wymienić:
- w przypadku czyraka nie należy samodzielnie wyciskać ani go przekłuwać (szczególnie te we wrażliwej okolicy intymnej, a także twarzy)
- podczas zmiany opatrunku wskazane jest stosowanie rękawiczek jednorazowych (pomoże to ograniczyć ekspansję bakterii na zdrową skórę)
- warto często myć ręce - to na ich powierzchni obecnych jest wiele bakterii!
- podczas depilacji warto zadbać o odpowiednia dezynfekcje maszynki przed i po.
Jeśli wykazujesz tendencję do występowania czyraków zadbaj o odpowiedni ubiór (by był przewiewny), środki myjące, które nie będą przesuszać skóry i będą mieć odkażającą komponentę. Pomocne może okazać się stosowanie talku z wykluczeniem okolic krocza — zmniejszymy dzięki temu ryzyko podrażnień skóry.
Czyrak (ropień skóry) w pytaniach i odpowiedziach
Objawy i leczenie czyraka wydają się być oczywiste. Mimo to guzek związany z bakteryjnym zapaleniem mieszka włosowego jest problematyczny ze względu na swój wygląd, ale również lokalizację, która nie ułatwia codziennego funkcjonowania. Poniżej zebraliśmy najczęstsze wątpliwości pacjentów nt. czyraków.
Czy czyrak a pryszcz to jest to samo?
Czyrak jest znacznie bardziej poważną zmianą, która może objąć zakażenia skóry i tkanek miękkich sięgając głębszych warstw skóry. Oprócz tego czyrak lub ropień u pacjenta przyjmuje charakterystyczne ropne okienko. Pryszcz lub krosta to zmiana bardziej powierzchniowa, której wyciskanie nie grozi blizną.
Czy wyciskanie czyraka jest bezpieczne?
Istnieje spora ryzyko, że ropna zawartość zacznie przedostawać się do głębszych warstw skóry, co grozi rozprzestrzenieniem się zakażenia. Może zajść konieczność leczenia doustnymi antybiotykami. Zdecydowanie lepszą opcją leczenia jest pielęgnacja skóry z ropniem i czekanie na samoistne pęknięcie czyraka. Zmianę taką należy oczyścić z wymienionych w artykule metod.
Czy leczenie czyraka gromadnego jest inne niż pojedynczego ropienia?
W przypadku pojedynczego bolesnego guzka wystarczające mogą okazać się maści i kremy. Dla postaci mnogiej niezbędne mogą okazać się nie tylko maści z antybiotykiem, ale również doustna antybiotykoterapia o szerokim spektrum wykazująca aktywne działanie wobec gronkowca złocistego.
Czy farmakoterapia może zwiększać ryzyko czyraków?
Zwiększone ryzyko zakażeń skórnych może być związane z leczeniem glikokortykosteroidami lub leczeniem immunosupresyjnym.
Jak objawia się czyrak?
Czyrak objawia się pojawieniem się bolesnego guzka na skórze, który stopniowo przekształca się w krostę. Może pojawić się w każdym miejscu skóry.
Jak wygląda leczenie czyraka?
Leczenie czyraka zazwyczaj polega na miejscowym stosowaniu maści oraz ewentualnie konieczności chirurgicznego otwarcia czyraka w przypadku większych zmian. Pomocne w przypadku tendencji do występowania czyraków jest badanie w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego.
Jakie są przyczyny wystąpienia czyraka?
Czyrak może być spowodowany zakażeniem gronkowcem złocistym, a także mogą do niego prowadzić osłabienie odporności czy uszkodzenie mieszka włosowego.
Jakie są objawy i pierwsze objawy czyraka?
Objawem czyraka jest bolesny guzek, który może przekształcić się w ropną krostę. Pierwsze objawy to zaczerwienienie, obrzęk i bolesność skóry.
Jak przebiega diagnostyka czyraka?
Rozpoznanie czyraka opiera się na badaniu klinicznym zmiany skórnej. W przypadku wątpliwości możliwe jest pobranie materiału do badania mikrobiologicznego.
Jakie są możliwe powikłania związane z czyrakiem?
W przypadku wystąpienia czyraka mogą pojawić się powikłania takie jak zakażenie okolicznych tkanek, czy też zlewające się czyraki tworzące tzw. karbunkuł.
Bibliografia
- Narbutt, J. (2019). Najczęstsze dermatozy w praktyce lekarza rodzinnego. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.
- Nowicki, R., Sokołowska-Wojdyło, M., & Wilkowska, A. (2013). Zarys Dermatologii Dla Studentów. Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
- Martini, M., Placek, W., Bobrowska, M., & Romańska-Gocka, K. (2008). Kosmetologia i farmakologia skóry. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.