Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Owsiki — jak pozbyć się pasożytów? Domowe sposoby i leki na owsiki dla dzieci i dorosłych
Owsiki to pasożyty przede wszystkim przewodu pokarmowego. Częstymi ich ofiarami są dzieci, które czasem w ferworze zabawy zapominają o myciu rączek i niepotrzebnie aplikują brudne dłonie do buzi. Dla wielu rodziców jest to utrapienie, wielu z nich zastanawia się jak pozbyć się owsików na zawsze i co skutecznie niszczy jaja owsików? Obecnie z pomocą przychodzą leki przeciwrobacze, gdzie przykładowym jest tzw. pyrantel (łac. Pyrantelum). Jeśli owsiki to częsty gość nie tylko w Twoim domu — przeczytaj ten artykuł i dowiedz się jak walczyć z owsicą!
- Co to są owsiki, co powodują i jak się przenoszą?
- Owsiki — objawy u dzieci i dorosłych
- Lek na owsiki bez recepty
- Lek Pyrantelum, czyli krople i tabletki przeciwrobacze na owsiki — dawkowanie
- Ważna informacja o lekach przeciwpasożytniczych
- Co to jest pyrantel?
- Inne preparaty, zioła i leki na owsiki
- Dieta i domowe sposoby na owsiki
- Badanie na owsiki i diagnostyka owsicy
- Zapobieganie owsicy
Co to są owsiki, co powodują i jak się przenoszą?
Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) to pasożyt jelitowy zaliczany do nicieni. Zakażenie owsikami nie zachodzi za pośrednictwem wody (co wyróżnia je względem innych nicieni). Owsiki powodują nieprzyjemne objawy, które mogą okazać się zawstydzające! Owsica (enterobioza) występują zarówno w krajach rozwiniętych i nierozwiniętych. Jajeczka owsików są przenoszone na tzw. drodze oralno-fekalnej (często przybiera ona formę autoinfekcji), ale również zakażenie może nastąpić drogą wziewną lub na drodze retroinwazji (samozarażenie wewnętrzne) . Często jaja owsików są przenoszone na powierzchni skóry czy pod paznokciami wprost do ust. Jaja te niezwykle łatwo jest przenieść nie tylko na powierzchni ciała, ale dotyczy to również pościeli, zabawek, pluszaków, ręczników, prześcieradeł. Ze spożytych jajeczek owsika wykluwają się w dwunastnicy larwy, które wędrują do jelita grubego i cienkiego, gdzie dojrzewają w ciągu 2-4 tygodni. Kolejne jajeczka są produkowane przez dojrzałego owsika (samicę, która jest większa zdecydowanie od samca). Jajeczka są zostawiane w fałdach skóry okolicy odbytu (samica składa kilkatysięcy jaj na raz dlatego w tym miejscu obserwuje się twory barwy szarobiałej). Długość życia owsików to zwykle 2 miesiące. U kobiet może dojść nawet do zainfekowania okolic wejścia do pochwy i świądu sromu.
Owsiki — objawy u dzieci i dorosłych
Około 30% infekcji owsikami przebiega bezobjawowo. Główną grupą dla owsików i owsicy są dzieci (3-10 lat) w wieku szkolnym i przedszkolnym niż osoby dorosłe. Charakterystycznym objawem jest świąd okolic krocza i odbytu szczególnie w porze nocnej (wiąże się to z cyklem życiowym owsika). Inne objawy owsicy to:
- miejscowe łaskotanie okolic odbytu i ból,
- utrata apetytu, bóle brzucha, luźne stolce,
- pobudliwość, ogólne zmęczenie,
- wtórne zakażenie błony śluzowej okolic odbytu wywołane drapaniem,
- zapalenie dróg moczowych (rzadko).
Owsiki w pochwie i stany zapalne jakie wywołują mogą zdarzyć się u dziewczynek i kobiet. Przemawia za tym budowa anatomiczna — bliskość odbytu i wejścia do pochwy. Takiemu zakażeniu mogą sprzyjać niewłaściwe nawyki higieniczne. Nic więc dziwnego, że owsiki mogą powodować u kobiet świąd i zapalenie sromu oraz pochwy (o ile doszło do ulokowania i wyklucia z jaj owsików). Wśród objawów takiego zakażenia wymienia się mocny świąd, pieczenie i białe upławy.
Dzieciom i dorosłym towarzyszy mocne swędzenie w nocy (objawy charakterystyczny dla owsicy), które wpływa niekorzystnie na nocny odpoczynek i sen. Efektem tego może być rozdrażnienie, niewyspanie w ciągu dnia. Wtórnymi konsekwencjami są podrażnienia okolic krocza i odbytu na skutek drapania się. Takiej skórze może towarzyszyć wysięk, popękana skóra, zaczerwienienie, pieczenie. W wyniku tego może pojawić się zapalenie skóry o podłożu bakteryjnym.
Uwaga na owsiki! Świąd okolic odbytu może zwiastować również inne infekcje pasożytnicze np. zakażenie obleńcami czy tasiemcem lub być związany z hemoroidami.
Lek na owsiki bez recepty
Jaka substancja działa na pasożyty i co skutecznie zabija owsika? Substancjami czynnymi o działaniu przeciwrobaczym i przeciwpasożytniczym są:
- pyrantel (pirantel, znany również jako embonian pyrantelu lub pyrantelum - jedyny przedstawiciel wśród leków na owsiki bez recepty),
- mebendazol,
- albendazol,
- zioła jak wrotycz, bylica piołun, orzech włoski.
Co jest istotne w leczeniu owsicy? Leczeniu zwykle powinna poddać się cała rodzina, nie tylko osoba, u której stwierdzono owsicę potwierdzoną badaniem. Całą kurację to zwykle 2 dawki rozdzielone w czasie (2 tygodnie różnicy względem 1. i 2. dawki). Wynika to z tego, że leki jak pyrantel nie działają na jajeczka! Dlatego stosuje się drugą dawkę uzupełniającą.
Co sprzyja leczeniu i ograniczeniu ryzyka owsicy? Zachowanie właściwej higieny osobistej — paznokcie powinny być krótkie by pod powierzchnią ograniczyć przenoszenie jaj owsików i gromadzenie zanieczyszczeń. Dokładna dezynfekcja rąk, ich częste mycie (m.in. szczoteczką pod paznokciami) są bardzo ważne. Szczególną uwagę należy poświęcić czystości okolic odbytu — wskazany jest poranny. Warto jak najczęściej zmieniać pościel, bieliznę osobistą i rzeczy potencjalnie, na których mogą znaleźć się jajeczka owsika.
Lek Pyrantelum, czyli krople i tabletki przeciwrobacze na owsiki — dawkowanie
Obecnie bez recepty dostępne są leki jak krople i tabletki z pyrantelem. Kto może stosować Pyrantelum — lek na owsika i preparaty na pasożyty? Krople przeznaczone są dla dzieci i dorosłych, tabletki jedynie dla dorosłych. Dawkowanie leku wygląda następująco:
- 10 mg/kg masy ciała dziecka (wiek powyżej 2 lat) w przypadku kropli lub 15 ml u dorosłych
- 750 mg jednorazowo czyli 3 tabletki po 250 mg.
Dawkę powtarza się po 14 dniach.
Lek ten nie jest bez wad i mogą w związku z nim wystąpić skutki uboczne, do których zaliczamy problemy przewodu pokarmowego jak ból brzucha, biegunka, a także wysypka, bóle głowy czy nudności. Lek ten nie jest wskazany do stosowania u kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią.
Ważna informacja o lekach przeciwpasożytniczych
Leków przeciwrobaczych jak pyrantel nie stosuje się w ramach profilaktycznego odrobaczania dzieci i dorosłych. Zastosowanie tego leku powinno być potwierdzone badaniem i diagnozą lekarską lub musi być spełniony warunek, że osoba z bliskiego otoczenia cierpi na owsiki.
Co to jest pyrantel?
Pyrantel pod względem chemicznym jest pochodną pirymidyny, w lekach występuje w postaci soli embonianu pyrantelu. Wykazuje skuteczność przeciw owsikom, ale również gliście ludzkiej, tęgoryjcom. Mechanizm działania polega na porażeniu pasożyta (robaka obłego) np. owsika w skutek bloku depolaryzacyjnego czyli zablokowaniu przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Pasożyty zostają wydalone z jelita wskutek perystaltyki jelit. Pyrantel działa na pasożyty dojrzałe i we wczesnym stadium rozwoju. Lek ten w małym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego i może być stosowany podczas lub po posiłku.
Inne preparaty, zioła i leki na owsiki
Dostępne są inne leki przeciwrobacze jak albendazol, mebendazol. Ich mechanizm jest nieco odmienny w porównaniu do pyrantelu. Leki te nie są środkami porażajacymi, ale hamują absorpcję glukozy z przewodu pokarmowego, więc owsiki są niejako skazane na śmierć głodową :). Stosowane są wyłącznie z przepisu lekarza na podstawie badań potwierdzających obecność jaj pasożytów, robaków obłych czy płaskich. W leczeniu owsicy zwykle wystarcza 1 dawka. Mimo wszystko zalecana jest dawka uzupełniająca dla osób, które stykają się z potencjalnie chorymi na owsicę. Dawkę powtarza się po miesiącu. Niekiedy po tych lekach występują nudności i bóle brzucha. Lek w nikłym procencie wchłania się w przewodu pokarmowego (mniej niż 1%). Mebendazol i albendazol są stosowane w leczeniu glistą ludzką, węgorkiem jelitowym.
Dostępne są również mieszanki ziołowe na pasożyty, które w dużym stopniu opierają się na bylicy piołun, liściach orzecha włoskiego, wrotyczu, tymianku, macierzance piaskowej, czosnku, cebuli i pestkach dyni (kukurbitacyna uszkadza układ nerwowy owsików). Część z tych ziół to składniki preparatów wspierających funkcjonowanie układu pokarmowego w okresie owsicy. Właściwości przeciwrobacze przypisuje się również olejkowi z oregano. Dużej części z tych ziół nie mogą stosować kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią. Niektóre zioła mają właściwości poronne jak np. wrotycz pospolity.
Dieta i domowe sposoby na owsiki
Jak pozbyć się owsików? Najskuteczniejsza jest profilaktyka i odpowiednia farmakoterapia. Niektóre domowe sposoby to dobre uzupełnienie w leczeniu owsicy. Istotnym elementem walki z pasożytami i innymi patogenami jelitowymi jest dieta ograniczona w węglowodany (cukry) łatwo przyswajalne. Środowisko bogate w proste cukry sprzyja rozwojowi chorób pasożytniczych. Dieta przy owsikach powinna obfitować we błonnik (włóknik pokarmowy), białko. Uzupełniająco można stosować herbatki ziołowe na jelita np. rumianek, który łagodzi stany zapalne.
Dezynfekcja po owsikach z użyciem środków na bazie chloru czy alkoholu zwykle okazuje się nieskuteczna. Wynika to z budowy jajeczka owsika, które jest odporne na takie czynniki. Co na pewno niszczy jaja owsików? Jest to m.in. wysoka temperatura. Warto o tym pamiętać zmieniając pościel. Pomocne okaże się również prasowanie w wysokiej temperaturze. Dlatego odzież i nie tylko należy prać w 60°C lub 90°C i kolejno wyprasować gorącym żelazkiem. Istotna jest również profilaktyka jak częste mycie rąk, utrzymanie paznokci o odpowiedniej długości, pranie pościeli i prześcieradeł w odpowiedniej temperaturze. Warto pamiętać, że owsica bardzo łatwo przenosi się, więc 1 chora osoba w domu to często rygor dla całej rodziny, która również powinna przyłączyć się do wspólnego leczenia i zapobiegania owsicy.
Badanie na owsiki i diagnostyka owsicy
Owsica jest diagnozowana na podstawie obecności jaj owsików w kale. W ciężkich przypadkach w kale widoczne są dorosłe samice owsików. W celach diagnostycznych przeprowadza się test taśmy celofanowej. Próbkę kału pobiera się rano przed poranną kąpielą i skorzystaniem z toalety. Test uznaje się za ujemny gdy występują 3 ujemne wyniki na obecność jaj owsików.
Warto zauważyć, że jeśli owsiki nie występują licznie, to nie można ich zauważyć "gołym okiem". W przypadku ich licznego występowania mogą być widoczne zwykle 1-centymetrowe biało-blade pasożyty.
Zapobieganie owsicy
Najważniejsza zasada, która skutecznie chroni przed chorobami pasożytniczymi to utrzymywanie właściwej higieny osobistej oraz należyte mycie pokarmów jak owoce czy warzywa.
O czym należy pamiętać podczas leczenia owsicy oraz po jego zakończeniu?
- należy dokładnie myć ręce pod bieżącą wodą z mydłem (zarówno przed posiłkiem, w czasie jego przygotowania, po każdorazowym wejściu do toalety),
- należy właściwie czyścić owoce, warzywa i inne pokarmy aby jak najdokładniej oczyścić je z potencjalnych zanieczyszczeń,
- należy dbać o właściwą długość paznokci i czyścić je (również pod płytką paznokcia) z zanieczyszczeń,
- w czasie opieki na dziećmi należy zwracać uwagę by podczas zabawy nie wkładały rączek do ust; warto unikać brudnej piaskownicy.
Jeśli w rodzinie występuje problem owsicy najczęściej oznacza to, że wszyscy domownicy powinni prowadzić bardziej wzmożoną profilaktykę i higienę osobistą oraz stosować się do powyższych zasad.
Bibliografia
- Rutter, P., Pluta, J., & Błaszczyna, N. (2018). Opieka farmaceutyczna. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.
- Janiec, W. (2008). Farmakodynamika. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL. t. 2
- Mutschler, E., Geisslinger, G., Kroemer, H., Ruth, P., & Schäfer-Korting, M. (2020). Kompendium farmakologii i toksykologii Mutschlera. Wrocław: MedPharm Polska.