Skąd się biorą zaparcia w ciąży?
Zaparcia w ciąży to powszechna dolegliwość, dotycząca ok. 11-38% kobiet ciężarnych. Problem z zaparciami na początku ciąży wynika głównie ze zmian hormonalnych. Wpływają one na perystaltykę jelit, wydłużając czas przemieszczania się przez nie masy kałowej. Zwiększa się również wchłanianie wody z jelit. To wszystko sprawia, że kobiety w tym okresie są bardzie narażone na pojawienie się zaparć. W II i III trymestrze ciąży, trudności z wypróżnianiem powodowane są głównie przez ucisk macicy na jelita.
Nie bez znaczenia jest też kwestia aktywności fizycznej kobiet ciężarnych. Im jest ona niższa, tym ryzyko zaparć wzrasta. Część kobiet w ciąży suplementuje żelazo, w celu zapobiegania lub leczenia niedokrwistości. Preparaty z żelazem mogą również nasilać problem zaparć. Podobnie jak obecność powiększających się hemoroidów, na które kobiety w ciąży są bardziej narażone.
Pojawienie się objawów takich jak uczucie blokady w odbytnicy, twardy stolec lub rzadka defekacja może świadczyć o zaparciach. Kobiety w ciąży znajdują się w grupie ryzyka ich wystąpienia. Wynika to głównie ze zmian hormonalnych, które wpływają na pracę przewodu pokarmowego oraz powiększającej się macicy, która wywiera coraz większy nacisk na jelita.
Zaparcia po porodzie - jakie są ich przyczyny?
Na zaparcia po porodzie narażone są wszystkie kobiety, niezależnie od sposobu zakończenia ciąży. Poród naturalny jest sporym wyzwaniem dla organizmu kobiety. Na początku połogu, mięśnie dna miednicy są mocno rozciągnięte i osłabione. Rana krocza nierzadko wywołuje ból i dyskomfort, będąc przyczyną odwlekania oddania pierwszego stolca po porodzie. Dodatkowo, coraz bardziej intensywna produkcja mleka wiąże się ze zwiększoną potrzebą pobierania płynów z organizmu. Jeśli kobieta podczas laktacji, nie będzie piła ok. 3 litrów wody dziennie, zachodzi większe prawdopodobieństwo, że będzie ona cierpiałam na zaparcia.
Zaparcia po cesarce zdarzają się rzadziej niż po porodzie naturalnym. Ich przyczyną może być znieczulenie, które niejako spowalnia pracę mięśni i osłabia perystaltykę jelit. Leki przeciwbólowe podawane kobiecie po cesarce również mogą powodować problemy z wypróżnianiem. Inne przyczyny to osłabione mięśnie dna miednicy, obawa o zerwanie szwów po ranie operacyjnej oraz niedostateczne spożycie płynów. Wszystkie te czynniki powodują, że pierwsze wypróżnienie po porodzie jest dla wielu kobiet bardzo stresujące. Odwlekanie pójścia do toalety może jednak nasilać problem.
Jak skutecznie radzić sobie z zaparciami w ciąży i po porodzie?
Oto sposoby na zaparcia w ciąży oraz po porodzie, które pomagają poradzić sobie z tym problemem, a także zapobiegają jego wystąpieniu:
- Zadbaj o aktywność fizyczną - jeśli ciąża przebiega prawidłowo i lekarz nie widzi przeciwwskazań do aktywności, warto ją praktykować. Zaleca się, aby kobiety ciężarne ćwiczyły przynajmniej 3 razy w tygodniu przez ok. 45 minut. Oczywiście jest to zależne od stanu zdrowia kobiety, jej możliwości oraz aktywności jeszcze przed zajściem w ciążę. Kobiety które wcześniej nie ćwiczyły, mogą zacząć od 15 minut, stopniowo wydłużając ten czas. Rodzaj aktywności również należy dobrać indywidualnie, zwracając uwagę na upodobania kobiety, czy chociażby stopnia zaawansowania ciąży. W wielu miejscach organizowane są też ćwiczenia, dedykowane kobietom ciężarnym. Aktywność fizyczna stymuluje przewód pokarmowy do pracy, wpływając korzystnie też na pracę jelit. Dodatkowo, niesie ze sobą też wiele innych korzyści dla kobiet w ciąży.
Zmagając się z problemem zaparć podczas połogu lub chcąc im zapobiegać, również warto zadbać o aktywność fizyczną. Zaraz po porodzie kobieta potrzebuje odpoczynku, ale jeśli ciało prawidłowo się regeneruje, już kilka dni po porodzie może zacząć wychodzić z dzieckiem na spacery. Można uczęszczać też na specjalne ćwiczenia organizowane dla mam po porodzie. Są one dostępne również online. Należy jednak zwracać uwagę na to, czy są prowadzone przez osobę do tego wykwalifikowaną.
- Zwiększ ilość płynów w diecie - wydaje się to dość oczywiste, ale wiele osób, w tym również kobiety ciężarne i kobiety karmiące, piją zbyt małą ilość wody. Jeśli do jelit dostaje się niewielka ilość płynów, masa kałowa jest bardziej twarda i rośnie jej tendencja do zalegania w jelitach. Konieczne jest przyjmowanie minimum 2 litrów wody. Jeśli zaparcia już się pojawiły lub u kobiety rozkręca się laktacja, może zachodzić potrzeba wypijania nawet 3 litrów płynów na dobę. Mamy karmiące mogą przygotować sobie butelkę z wodą i postawić w miejscu, w którym zazwyczaj karmią dziecko.
- Wprowadź więcej błonnika do diety - błonnik "ściąga" wodę do jelita, dzięki czemu rozmiękcza masę kałową. Źródłem błonnika mogą być suszone śliwki, suszone jabłka, płatki owsiane, siemię lniane, a także migdały.
- Zadbaj o prawidłowe nawyki - nie zwlekaj z wizytą w toalecie, udaj się do niej zaraz jak tylko odczuwasz parcie na stolec. Najlepszy czas na defekację obejmuje 2 pierwsze godziny po przebudzeniu, a także okresy po posiłkach. Wówczas aktywność jelit jest największa.
Co na zaparcia w ciąży i po porodzie? Przede wszystkim należy zadbać o aktywność fizyczną, przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów i błonnika. Dopiero jeśli te sposoby zawiodą, warto sięgnąć po bezpieczne preparaty, które regulują pracę jelit i ułatwiają wypróżnienie.
Leczenie zaparć u kobiet w ciąży i po porodzie - po jakie leki warto sięgnąć?
Jeśli zalecane w ciąży sposoby na zaparcia nie przynoszą wystarczających efektów, można sięgnąć po preparaty, które ułatwią wypróżnienie. W pierwszej kolejności, przy łagodnych zaparciach, można sięgnąć po środki pęczniejące. Zawarty w nim błonnik wiąże wodę, dzięki czemu rozluźnia stolec i ułatwia jego wydalenie. Preparaty zawierające środki pęczniejące to np. Colon C, Ispagul S i Len mielony. Istotną kwestią podczas stosowania błonnika jest zwiększona podaż wody. Każda porcja błonnika powinna być przyjmowana z ok. szklanką wody lub innego płynu. Jeśli błonnik dodawany jest do posiłku stałego, należy po jedzeniu wypić dodatkową porcję płynów. Stosowanie środków pęczniejących bez przyjmowania wystarczającej ilości wody, może nasilać problemy z wypróżnianiem. Trzeba również mieć na uwadze fakt, że takie preparaty nie wykazują szybkiego efektu. Regulują pracę jelit, ale efekt ten może być zauważalny dopiero po kilku, a nawet kilkunastu dniach.
Inną grupą leków, które mogę być stosowane przez kobiety ciężarne i kobiety mające trudność z wypróżnianiem po porodzie są środki osmotyczne, takie jak laktuloza i makrogole. Nie wchłaniają się one w istotnym stopniu z przewodu pokarmowego. Laktuloza po dotarciu do okrężnicy ulega rozkładowi do związków o działaniu osmotycznym. Konsystencja stolca ulega rozluźnieniu i nasilone zostają ruchy perystaltyczne jelit. Laktoluza w syropie może powodować u części osób wzdęcia, bóle brzucha i biegunkę. W takim przypadku lepiej sięgnąć po makrogole (np. Forlax), które rzadziej wywołują te działania niepożądane. Efekt działania laktulozy pojawia się z reguły po kilku dniach, a makrogoli - w ciągu 24-48 godzin od przyjęcia leku.
Jeśli potrzebny jest środek przeczyszczający, który wywoła szybszy efekt, można sięgnąć po czopki glicerolowe. Wykazują one łagodne działanie przeczyszczające, pobudzając perystaltykę jelit i ułatwiając oddanie stolca. Efekt pojawia się najczęściej w ciągu godziny od aplikacji czopka.
Wymienione preparaty są bezpieczne dla kobiet w ciąży i po porodzie. Jednak jak w przypadku każdego leku, który ma być stosowany przez kobietę ciężarną, zalecana jest wcześniejsza konsultacja z lekarzem. Warto się do niego udać również wtedy, gdy powyższe sposoby na zaparcia w ciąży nie przynoszą oczekiwanych efektów i potrzeba czegoś silniejszego, aby mogło dojść do defekacji. Lekarz może wówczas zadecydować o konieczności podania innego niż wymienione leku, który szybko przyniesie pacjentce ulgę. Wszystkie preparaty i leki na zaparcia (zatwardzenie) w ciąży i laktacji znajdziesz w dedykowanej kategorii.
Zwiększona aktywność fizyczna, picie przynajmniej 2 litrów płynów oraz wzbogacenie spożywanych posiłków o produkty bogate w błonnik to skuteczne sposoby zapobiegania i leczenia zaparcia w ciąży oraz po ciąży. W przypadku ostrych zaparć, konieczne może być podanie środka przeczyszczającego o szybkim początku działania. O jego zastosowaniu powinien jednak zadecydować lekarz.
Bibliografia:
- Daniluk J., Przewlekle zaparcia - niedoceniany problem kliniczny. Gastroenterologia Kliniczna 2018; 10 (1): 1-13
- Trottier M., Erebara A., Bozzo P., Treating constipation during pregnancy. Can Fam Physician. 2012; 58 (8): 836-8. PMID: 22893333; PMCID: PMC3418980
- Shi W., Xu X., Zhang Y., Guo S., Wang J., Wang J., Epidemiology and Risk Factors of Functional Constipation in Pregnant Women. PLoS One. 2015; 10 (7): e0133521, doi: 10.1371/journal.pone.0133521
