Co to jest zapalenie cewki moczowej i pęcherza?
To jedne z rodzajów zakażeń, jakie spotyka się w układzie moczowym. Najczęściej zapalenie cewki i pęcherza to zapalenie niepowikłane. Najczęściej wywołują je bakterie. Pod względem częstości zakażeń układu moczowego kobiety padają częściej ofiarą zapalenia pęcherza i cewki moczowej. Tłumaczy się to różnicami w budowie układu moczowego. Chodzi konkretnie o długość cewki, która u Pań jest krótsza, więc bakterie łatwiej mogą wniknąć do pęcherza, bo mają zdecydowanie mniejszą do pokonania odległość.
Zapalenie pęcherza u kobiet dotyczy nawet 15% kobiet w ciągu roku. ok. 20-50% kobiet raz w życiu przynajmniej raz miało zapalenie pęcherza, a stan ten wystąpił ponownie u połowy z nich.
Co to jest nawracające zapalenie pęcherza?
Nawracające zapalenie pęcherza to 3 epizody w okresie 12 miesięcy lub 2 epizody w okresie 6 miesięcy. Samo w sobie to częsta przypadłość nawet przy braku czynników sprzyjających.
Zapalenie pęcherza moczowego i cewki — objawy
Zapalenie cewki i pęcherza cechuje dość rozbudowany zespół objawów. Większość z nich związana jest oczywiście związana z procesem mikcji (oddawania moczu) - określa się to nazwą dyzuria. Wśród objawów zapalenia cewki i pęcherza moczowego wymienia się: (nieustające i niekiedy bolesne) parcie na mocz, ból / pieczenie / swędzenie przy oddawaniu moczu, oddawanie niewielkich porcji moczu mimo dużego parcia (często to siusianie kropelkami) połączone z częstomoczem (czyli częste oddawanie moczu) nawet w porze nocnej. Niekiedy odnotowuje się również krwiomocz (to możliwy objawy również kamicy nerkowej) i ogólny dyskomfort u kobiet w okolicy nadłonowej.
Typowe objawy zapalenia pęcherza nie obejmują gorączki, bólu na poziomie nerek - w razie ich wystąpienia należy udać się do lekarza. Wiążą się z obecnością bakterii w drogach moczowych.
Czy w przypadku zapalenia cewki moczowej / pęcherza występują bóle brzucha lub gorączka?
Charakterystyczna jest bolesność związana z mikcją. Bóle brzucha, ból w części lędźwiowej może wskazywać za inne choroby układu moczowego jak kamica moczowa czy odmiedniczkowe zapalenie nerek (ostre / przewlekłe). Gorączka nie występuje przy zapaleniu cewki czy pęcherza i może świadczyć o zakażeniu w górnej części układu moczowego np. w obrębie nerek.
Zapalenie pęcherza moczowego i układu moczowego — przyczyny
Najczęściej zakażenia dróg moczowych powodują bakterie (głównie Escherichia coli ok 80% przypadków - z kolei u dzieci to 61-92%, a także Proteus i Staphylococcus, mykoplazma, chlamydia, rzeżączka), ale nie wyklucza się również wirusów, pasożytów jak rzęsistek. Zakażenia pęcherza w większości przypadków związane jest z przemieszczeniem się flory bakteryjnej z jelita grubego do ujścia cewki moczowej. Bakterie te wnikają do cewki z okolicy krocza, odbytu i wędrują w górę ku pęcherzowi.
W przypadku zapalenia pęcherza / cewki obserwuje się bakteriomocz niskiego stopnia. Co to oznacza? Posiew daje wynik negatywny, czyli ilość bakterii jest niższa niż 105 na mililitr moczu. Osoby te odczuwają jednak typowe objawy dla zapalenie pęcherza.
Oprócz tego zapalenie pęcherza może być związane ze stosowaniem leków (chemioterapii) lub zabiegów jak radioterapia, w przebiegu której odnotowuje się krwotoczne jałowe zapalenie pęcherza moczowego.
Co predysponuje do zakażeń pęcherza i cewki? Wcześniejsze zakażenia, obecność cukru w moczu np. przy niedostatecznie kontrolowanej cukrzycy.
Co to jest przeziębiony pęcherz?
To niemedyczne określenie na dolegliwości pęcherza związane z jego zapaleniem. Samo zimno nie ma potencjału infekcyjnego, może jednak sprzyjać działalności bakteryjnej.
Leczenie zapalenia pęcherza moczowego i cewki
Lekiem pierwszego rzutu w leczeniu zakażeń dróg moczowych u osób powyżej 15. roku życia, dorosłych jest furagina (furazydyna). To chemioterapeutyk, który wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Zależnie od rejestracji to lek dostępny bez recepty lub wydawany jedynie z przepisu lekarza (np. syrop z furaginą dla dzieci). W przypadku leku bez recepty jest on zarejestrowany najczęściej do stosowania u dorosłych i młodzieży od określonego wieku (zależnie czy dawka leku to 50 czy 100 mg).
Innymi środkami są zioła i leki roślinne wspierające wytwarzanie moczu (zobacz zioła i tabletki moczopędne, czyli diuretyki bez recepty). Pomocniczo do terapii ziołami jak żurawina, czy furaginą dorzuca się witaminę C tabletki, kapsułki, która zakwasza mocz. Wśród ziół na pęcherz i zakażenie dróg moczowych wymienia się brzozę, nawłoć, brusznicę, mącznicę lekarską.
Leki przeciwbakteryjne pomagają m.in. na pieczenie podczas oddawania moczu.
W powikłanych zakażeniach lekarz może zlecić przyjmowanie leków przeciwbakteryjnych dostępnych na receptę m.in. z grupy chinolonów (np. ciprofloksacyna), antybiotyki (amoksycylina, fosfomycyna, cefalosporyny).
Domowe sposoby na zapalenie pęcherza, układu moczowego, dróg moczowych
W ramach domowego leczenia zakażeń dróg moczowych najczęstszym wyborem są zioła, które łączą w sobie działają przeciwzapalnie, moczopędnie. Terapii tej sprzyja picie dużej ilości płynów - np. wody z cytryną w celu wypłukiwania bakterii wraz z moczem. Część osób może polecić ciepłe okłady np. z termoforu, nasiadówkę z ziołach czy ciepłą kąpiel.
W opinii niektórych pacjentek przy zapaleniu pęcherza sprawdza się np. sok żurawinowy.
Zapalenie pęcherza moczowego i cewki — pytania i odpowiedzi
Dlaczego u mężczyzn zapalenie pęcherza moczowego jest rzadsze?
Wynika to z budowy anatomicznej - długości cewki mężczyzn, która jest dłuższa i stanowi barierę przed wnikaniem bakterii do pęcherza moczowego. Większe ryzyko zachorowań u mężczyzn zbiega się z dolegliwościami przerostu prostaty (zobacz preparaty bez recepty na łagodny przerost gruczołu krokowego).
Czy zapalenie pęcherza może powracać?
Tak, w niektórych przypadkach zakażenie układu moczowego to dolegliwość nawrotowa. Sprzyjają im m.in. zmiany anatomiczne pozapalne, zbyt krótki okres leczenia lekiem przeciwbakteryjnym (odstawienie po 2-3 dniach, gdzie objawy zwykle mijają co nie gwarantuje eliminacje patogenu), obecność innych chorób - kamica moczowa, przerost prostaty wpływający na zaleganie moczu. Nawrót zapalenia pęcherza może być wywołany tym samym patogenem i mieć charakter "reinfekcji".
Jakie jest najczęstsze powikłanie nieleczonego zapalenia pęcherza?
Wymienia się zapalenie moczowodów lub nerek, które jest efektem wstąpienia bakterii z pęcherza moczowego do wyższych elementów układu moczowego. Powikłaniu temu mogą towarzyszyć ogólnoustrojowe objawy jak gorączka czy dreszcze.
Czy zapaleniu pęcherza towarzyszy stopniowe zaostrzenie objawów?
Zmiany te najczęściej mają charakter ostry. Stopniowe narastanie objawów może sugerować choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez Chlamydia trachomatis czy Neisseria gonorrhoeae. Objawy w ich przypadku są podobne jak w niepowikłanym zakażeniu, ale utrzymują się dłuższy czas i narastają stopniowo. Towarzyszyć może im również ropomocz.
Co nie sprzyja zakażeniom?
Odpowiednie nawodnienie i oddawanie moczu regularne (mówi się co 4 godziny z wykluczeniem pory nocnej), całkowite opróżnianie pęcherza, właściwa higiena. Jeśli aktywność seksualna jest przyczyną, to warto rozważyć inny rodzaj antykoncepcji. Poza tym delikatne mydła bezzapachowe. Właściwe mycie - od przodu do tyłu (ku odbytowi), dzięki temu nie przenosi się bakterii z okolic odbytu w okolice cewki. Bawełniana oddychająca bielizna. Oprócz tego utrzymywanie kwaśnego odczynu moczu np. przez jego zakwaszenie witaminą C.
Czy upławy to typowy objaw dla zapalenia pęcherza/cewki moczowej?
Upławy świadczą najczęściej o zapaleniu pochwy, ale zdarzają się również takie z cewki moczowej. Czasami obie przebiegają równocześnie i towarzyszyć mu zapalenie sromu. Jednoczesne zapalenie w obrębie układu moczowo-płciowego częściej trafia się kobietom. W czasie zakażenia należy powstrzymać się od kontaktów seksualnych.
Kto i kiedy powinien iść do lekarza?
Jeśli objawy trwają kilka dni, leczenie jest nieskuteczne, występuje gorączka, bóle w części lędźwiowej.
Niefarmakologiczne zalecenie przy chorym pęcherzu?
Większa podaż płynów, zwiększenie częstości mikcji - ćwiczenie podwójnej mikcji, tzw. próba oddania moczu po raz drugi natychmiast po skończeniu drugiej. Opróżnianie pęcherza przed snem i przed stosunkiem. Redukcja problemu suchości przy stosunku.
Zapalenie pęcherza u dziecka
Występuje u ok. 12 % dziewczynek i 4% chłopców. U 1/4-1/2 z nich obecne są nieprawidłowości anatomiczne. U dzieci robi się test paskowy z moczu, a niekiedy potrzeby jest posiew - zakłada się wtedy specjalne woreczki do badania moczu dla dzieci. W czasie nawracającego zakażenia może dochodzić do zmian w obrębie nerek - bliznowacenia i w konsekwencji do późniejszego rozwoju nadciśnienia. Dlatego w diagnostyce istotne jest wychwycenie zmian anatomicznych przy pomocy USG.
Układ moczowy to miejsce częstych infekcji bakteryjnych. Na liście jest na drugim miejscu, 1. zajmuje układ oddechowy.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Ulotki i CHPL leków Furagina Forte 100 mg Apteo MED, NeoFuragina MAX 100 mg, dostęp 02 październik 2021, https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
