Co to jest zapalenie krtani?
(Ostre) zapalenie krtani (laryngitis acuta) to choroba infekcyjna, która szczególnie często występuje u dzieci, w okresie rozwojowym. Jest to związane z budową krtani u dziecka i niedojrzałością wszystkich mechanizmów obronnych. Mówiąc o tej chorobie najczęściej wymienia się podgłośniowe zapalenie krtani i zapalenie nagłośni.
Największą grupę pacjentów cierpiących na zapalenie krtani (np. podgłośniowe zapalenie krtani) stanowią dzieci od 6. miesiąca do trzeciego / szóstego roku życia. Choroba ta może dotyczyć dzieci starszych np. dziesięciolatków. Zapalenie to jest mniej prawdopodobne ze względu na różnice anatomiczne rozwijającego się układu oddechowego. Oprócz tego częściej występuje ono u chłopców niż dziewczynek (1,4:1), szczególnie w okresie jesienno-zimowym, gdzie dochodzi do częstych infekcji wirusowych jak paragrypa.
Zapalenie krtani — jego rodzaje i przyczyny
W odniesieniu do budowy anatomicznej układu oddechowego, różnego podłoża chorób bardzo często zapalenie krtani i okolicznych struktur określa się jako "zespół krupu". Na tę definicję składają się różnego rodzaju zapalenie obejmujące np. tylko krtań, ale również zmiany chorobowe związane z okolicą nadgłośniową / podgłośniową, oskrzelami, tchawicą.
Od czego zaczyna się zapalenie krtani?
Najczęstsza przyczyna jest aktywność wirusowa, która swój początek bierze od nieżytu błony śluzowej gardła i/lub nosa - zgodnie z kierunkiem grawitacji może wstąpić w okolicę krtani i oskrzeli. Wśród winowajców należy szukać wirusów z grupy paragrypy. Jednak wśród przyczyn należy zwrócić również uwagę na bakterie, niegdyś budzącą postrach o bojowej nazwie maczugowiec błonicy. Warto jednak podkreślić, że w dużej mierze duża część zakażeń ma podłoże wirusowe, a wtórnie może przejść w bakteryjne.
Patogeny odpowiedzialne za zapalenia krtani u dziecka
Wirusy wywołujące krtaniowe zapalenie, zespół krupu to m.in.: wirus paragrypy, RSV, koronawirus NL63, wirus grypy (rzadko, w przypadku wirusa A - ciężki przebieg).
Bakteryjne podłoże choroby to m.in. Mycoplasma pneumoniae (zwykle łagodny przebieg), a za wtórne przyczyny uznaje się aktywność:
- Haemophilus influenzae,
- Staphylococcus aureus,
- Streptococcus pyogenes,
- Streptococcus pneumoniae.
Bakteryjne przyczyny krupu
Krup o bakteryjnym podłożu (zwany niekiedy jako krup prawdziwy) to ciężka choroba zakaźna, które definiuje się jako ostre błonicze zapalenie gardła i krtani. Związana z działalnością maczugowca błonicy Corynebacterium diphtheriae (dyfteryt = błonica). Zachorowalność na dyfteryt znacząco zmniejszyła się w połowie XX wieku dzięki szczepionce przeciwbłoniczej. Obecnie do dyspozycji pozostaje szczepionka DTP, która daje odporność na błonicę, krztusiec i tężec.
Oprócz tego może dochodzić również do innych zmian jak:
- zapalenie nagłośni (nadgłośniowe zapalenie krtani) - często o podłożu bakteryjnym, obejmuje fałdy głosowe i nagłośnię, występuje często u dzieci w wieku przedszkolnym,
- krupowe zapalenie krtani - o podłożu bakteryjnym, wywołane przez Corynebacterium diphtheriae, które obejmuje krtań.
Wirusowe zapalenie krtani
W przypadku postaci wirusowej bardzo często obejmuje ona 3 postaci tj. ostre zapalenie krtani obrzękowe, podgłośniowe (tzw. pseudokrup) i ropne. Wśród typowych objawów występuje chrypka, ból gardła i świsty oddechowego. Oprócz tego może wystąpić ostre zapalenie tchawicy. Obecnie zapalenia krtaniowe należące do "zespołu krupu" kojarzone są głównie z etiologią wirusową. Warto zwrócić uwagę również na zwiększoną zjadliwość sporej części wirusów.
Podgłośniowe zapalenie krtani u dzieci
Pseudokrup to podgłośniowe zapalenie krtani (ASL) wywołane przez wirusy. Objawy podgłośniowego zapalenia to chrypka, duszność, szczekający kaszel, świszczące odgłosy przy oddychaniu (co wiąże się ze zwężeniem szpary głośni, a także obrzmieniem strun głosowych).
Objawy zapalenia krtani u dzieci i dorosłych
Początek może przypominać przeziębienie z katarem, bólem gardła i chrypką. Jednak dość szybko dochodzi do rozwoju choroby w ostre zapalenie tchawicy i/lub krtani. Na samym początku w wyniku wirusowej aktywności dochodzi do obrzęku niektórych części dróg oddechowych i ich zwężenie, czemu towarzyszy duszność - szczególnie podczas wdechu.
Charakterystyczne objawy to chrypka, szczekający / foczy kaszel, stridor, duszność przechodząca (w rzadkich przypadkach w niewydolność oddechową), gorączka 37,8–40,5°C (choć może też wcale nie występować). Często w oddychaniu w zespole krupu angażowane są dodatkowe mięśnie oddechowe. Zależnie od efektów leczenia może dochodzić do niedrożności górnych dróg oddechowych, duszności krtaniowej i zwiększa się częstość oddechów z wydłużeniem fazy wdechu (co określa się jako tachypnoe). Najdotkliwsze objawy u dzieci występują w godzinach nocnych i porannych (22 a 4 rano).
Co to jest stridor? To inaczej szmer krtaniowy, świst krtaniowy związany z silnym obrzękiem krtani.
Objawy zapalenia krtani, które warto zapamiętać to ryzyko duszności (szczególnie groźne u małych dzieci), szczekający kaszel, chrypka, ból gardła.
Zapalenie krtani u dziecka a dorosłego
Niektóre choroby szczególnie u dzieci powinny zwrócić uwagę rodziców. Nie bez przyczyny podkreślamy fakt o zespole krupu i zwiększonej częstości zapalenia krtani u dzieci. Dzieci statystycznie częściej dotyczą objawy niedrożności w obrębie dróg oddechowych. Jest to częściowo związane ze zmianami w budowie anatomicznej i fizjologią.
Jakie są zatem czynniki sprzyjające wystąpieniu duszności u dzieci?
- węższe drogi oddechowe,
- mniej sztywne ściany dróg oddechowych,
- przewężenie w okolicy nadgłośniowej i podgłośniowej,
- szersza i dłuższa nagłośnia
- ułożenie krtani (wyżej i bardziej do przodu),
- słabsza przepona, niedojrzałe mięśnie dodatkowe klatki piersiowej,
- większa produkcja śluzu (śluzówka obfituje w gruczoły śluzowe).
Powyższe czynniki sprzyjają wystąpieniu podgłośniowego zapalenia krtani. Oprócz tego czynniki ryzyka zespołu krupu to m.in. częstość zachorowań w rodzinie (u rodziców i rodzeństwa), ale również znaczenie ma występowanie alergii IgE-zależnej, która może przełożyć się na szybkość wystąpienia objawów.
Warto wziąć pod uwagę, że nie każdemu zapaleniu krtani będzie towarzyszyć duszność, ale to co ma miejsce to czasowa utrata głosu (jeśli niecałkowita, to często przypominać może to skrzypienie starej szafy).
Leczenie (np. podgłośniowego) zapalenia krtani
W ramach farmakoterapii zapalenia krtani najczęściej stosuje się miejscowe sterydy w podaniu wziewnym jako nebulizacja. Lekiem z wyboru jest budezonid, który zmniejsza stan zapalny w obrębie dróg oddechowych. Zależnie od podłoża podaje się antybiotyki, jeśli występuje podłoże bakteryjne. Leczenie to zleca lekarz na podstawie badań i wywiadu.
Wśród leków i preparatów bez recepty pozostaje zmniejszanie występującej gorączki, stosowanie środków łagodzących ból gardła i chrypę, prowadzenie inhalacji np. z solą fizjologiczną dla nawilżenia dróg oddechowych.
Zobacz również inhalatory i akcesoria, preparaty na zapalenie gardła u dzieci.
Bibliografia
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Gilman, A., Brunton, L., Parker, K., Blumenthal, D., Buczko, W., & Kramkowska, M. et al. (2010). Podręcznik farmakologii i terapii Goodmana i Gilmana. Lublin: Wydawnictwo Czelej.
