Wysypka alergiczna - przyczyny
Zmiany alergiczne na skórze pojawiają się w wyniku nieprawidłowej, nadmiernej reakcji układu immunologicznego na obcą substancję (alergen). U większości osób, kontakt z tą cząsteczką nie prowadzi do wystąpienia żadnych niepokojących objawów. Jedynie u osób uczulonych na dany związek dochodzi do reakcji alergicznej. Objawy alergii skórnej częściej rozwijają się u osób z atopią, czyli większą skłonnością do występowania alergii. Jeśli w rodzinie są przypadki alergii, istnieje wyższe ryzyko pojawienia się reakcji alergicznych w kolejnych pokoleniach. Najczęstsze przyczyny alergii skórnych to:
- roztocza kurzu domowego,
- pyłki traw,
- sierść zwierząt,
- metale, np. nikiel, chrom,
- tkaniny naturalne (np. wełna) lub syntetyczne,
- lateks,
- substancje znajdujące się w jadzie owadów (uczulają najczęściej dzieci),
- składniki zawarte w kosmetykach, substancje zapachowe w perfumach.
Wysypka uczuleniowa może być spowodowana również przez alergeny pokarmowe. Najczęściej są to związki zawarte w rybach, orzechach, owocach morza i cytrusach. Uczulenie na skórze może pojawić się również w wyniku stosowanych leków. Antybiotyki i niesteroidowe leki przeciwzapalne to główne grupy leków, mogących wywołać alergię skórną. Wysypka alergiczna może pojawić się lub ulec nasileniu także pod wpływem czynników psychicznych.
Alergiczne zapalenie skóry częściej występuje u osób spokrewnionych, ale również tych, które palą papierosy lub są w większym stopniu narażone na zanieczyszczenia środowiska. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry rozwija się u pracowników ochrony zdrowia, osób pracujących na budowie, sprzątających lub wykonujących inne zawody, które związane są z częstą stycznością z alergenami kontaktowymi.
Prowadzony obecnie tryb życia niestety sprzyja wystąpieniu alergii skórnych. Zmiany na skórze pojawiają się pod wpływem kontaktu z alergizującymi metalami, materiałami, składnikami pożywienia, a także lekami.
Alergia - objawy skórne
Alergiczne zmiany skórne mogą mieć różną postać. Najczęściej przybierają formę wyprysku, określanego również jako egzema. Pojawia się zaczerwienienie skóry i uporczywy świąd. Może wystąpić obrzęk lub zgrubienia na skórze. Czasami dochodzi też do złuszczania się komórek naskórka. Wyprysk kontaktowy obserwuje się w miejscu, w którym doszło do kontaktu z alergenem. Objawy alergii skórnej pojawiają się w tym przypadku w ciągu 24-72 godzin. Wyprysk alergiczny może mieć różny przebieg. Co więcej, alergia skórna na daną substancję u jednej osoby może powodować odmienne objawy niż u drugiego pacjenta uczulonego na ten sam związek.
Wyprysk kontaktowy objawia się wystąpieniem grudek i pęcherzyków wypełnionych najczęściej treścią surowiczą. W kolejnej fazie dochodzi do złuszczania się skóry i pojawiania się strupów. Alergiczny wyprysk kontaktowy może pojawić się np. u osób z alergia skórną na nikiel. Noszenie kolczyków z tym metalem spowoduje zaczerwienienie i swędzenie skóry. Z czasem może wywołać pojawianie się ropnych pęcherzy i złuszczania skóry z uszu.
Alergie skórne mogą przebiegać także pod postacią typowej pokrzywki. Na skórze obserwuje się wówczas wysypkę alergiczną, której towarzyszy silny świąd i pieczenie skóry. W przypadku pojawienia się pokrzywki, widoczne są pojedyncze lub zebrane w większe skupiska bąble o rożnej wielkości. Są one wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry. Pokrzywka alergiczna pojawia się szybko pod wpływem kontaktu z substancją uczulającą. Zazwyczaj też szybko ustępuje i znika nie pozostawiając po sobie żadnego śladu. Przy bąblach pokrzywkowych, zmiany skórne dotyczą tylko zewnętrznych warstw skóry. U 40% pacjentów, u których rozwinęła się pokrzywka, pojawia się obrzęk naczynioruchowy. Dotyczy on głębiej położonych warstwa skóry. Towarzyszą mu dolegliwości bólowe i uczucie rozpierania, a sam świąd nie jest tak częsty.
Alergia pokarmowa - objawy na skórze zazwyczaj występują w dość krótkim czasie po spożyciu alergizującej substancji z pożywieniem. Dolegliwości nie są specyficzne, ani charakterystyczne. Może wystąpić zaczerwienienie skóry, wysypka, swędzenie i obrzęk. Jednocześnie, u pacjentów z alergią pokarmową obserwuje się dodatkowe objawy uczulenia, takie jak skurczowe bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, łzawienie oczu lub nasilony wyciek z nosa.
Alergia skórna - leczenie
Leczenie alergii skórnej polega głównie na stosowaniu środków łagodzących pojawiające się objawy. Najczęściej przyjmuje się leki przeciwhistaminowe. Są to preparaty na alergię, które wykazują wysoką skuteczność w zmniejszaniu dolegliwości, występujących w przebiegu choroby. Obecnie, stosuje się przede wszystkim leki przeciwhistaminowe nowszych generacji. Nie powodują one nasilonej senności lub zaburzeń koncentracji, tak jak ma to miejsce w przypadku preparatów przeciwhistaminowych starszej generacji. Dużą zaletą jest też wygodne dawkowanie - zazwyczaj wystarczy 1 tabletka dziennie, aby zahamować reakcję alergiczną. Można sięgnąć po lek z cetyryzyną, np. np. Zyrtec UCB, Amertil Bio, Allertec WZF, desloratadyną, np. Hitaxa Fast, czy chociażby feksofenadyną, np. Allegra.
Zmagając się z wysypką alergiczną, można zastosować również miejscowe preparaty przeciwhistaminowe (żele lub maści na uczulenie). Leki z dimetyndenem (np. żel Fenistil) zmniejszają zaczerwienienie, obrzęk i łagodzą swędzenie. Leczenie objawowe można prowadzić wykorzystując też preparat, w którym poza substancją przeciwhistaminową znajduje się związek o działaniu znieczulającym (np. żel Allefin). Może być on szczególnie pomocny u pacjentów, u których świąd jest mocno nasilony i trudny do opanowania.
Alergie skórne najczęściej nie wymagają stosowania glikokortykosteroidów. Nie zaleca się aplikowania ich bez konsultacji z lekarzem. Leki przeciwhistaminowe stanowią bezpieczniejszą metodę leczenia i okazują się wystarczające u zdecydowanej większości pacjentów. Jedynie przy ich niewystarczającej skuteczności lub dużym nasileniu objawów lekarz może zalecić wdrożenie do terapii glikokortykosteroidów.
Leczenie - wysypka alergiczna u większości pacjentów łatwo ustępuje pod wpływem leków przeciwhistaminowych. Można stosować je w formie tabletek doustnych lub żelu aplikowanego bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsce.
Alergia skórna u dziecka
Alergia skórna może pojawić się w każdym wieku. Najczęściej jednak dotyczy młodych dorosłych i właśnie dzieci. U najmłodszych pacjentów, pokrzywka alergiczna ma zazwyczaj charakter ostry, a jej objawy utrzymują się kilka dni lub tygodni (nie dłużej niż 6 tygodni). Najbardziej narażone na wystąpienie alergii są dzieci z atopią. Występowanie chorób alergicznych wśród członków bliskiej rodziny znacząco zwiększa ryzyko pojawienia się alergii skórnych.
Wśród najczęstszych alergenów pokarmowych, które wywołują zmiany na skórze znajdziemy białka mleka krowiego i substancje znajdujące się w jajach. Trudno jest określić, jak będzie rozwijała się alergia u dzieci w kolejnych latach życia. Część maluchów zupełnie z niej "wyrasta". U innych, objawy alergiczne mogą pojawiać się po każdym kontakcie z daną substancją w ciągu reszty życia. Czasami, zmiany skórne zapoczątkowują tzw. marsz alergiczny i stanowią istotny czynnik ryzyka rozwoju astmy alergicznej.
Do leczenia zmian skórnych u dzieci można wykorzystać Fenistil w kroplach lub żelu, a także preparat Allefin, który może być stosowany powyżej 2. roku życia. Pomocne w przypadku nasilonego swędzenia mogą być również chłodne okłady. W łagodzeniu objawów alergii skórnej nieskuteczne okazało się natomiast wapno.
Jak zapobiegać reakcji alergicznej?
Osobom z alergią skórną zaleca się przede wszystkim unikanie kontaktu z alergenami. Nie zawsze jednak jest to możliwe, a w wielu przypadkach nie wiadomo co dokładnie powoduje uczulenie skórne. Przy nawracającej alergii widocznej na skórze warto obserwować i notować, z czym mieliśmy kontakt (jakie materiały, metale, itp.) na krótko przed pojawieniem się objawów. Silne swędzenie, zaczerwienienie i wysypka alergiczna może wystąpić pod wpływem zastosowania nowego proszku do prania lub nowego kosmetyku do pielęgnacji skóry. Warto uważnie obserwować skórę i starać się odnaleźć przyczynę alergii. U pacjentów, u których udało się wskazać substancje uczulające, istnieje szansa na złagodzenie objawów, poprzez ograniczenie kontaktu z danym alergenem. Reakcja uczuleniowa może pojawić się w różnym okresie życia również na substancje, które wcześniej nie wywoływały żadnych dolegliwości.
Wysypka alergiczna pokarmowa wymaga wyeliminowania składnika pożywienia, który przyczynia się do wystąpienia alergii skórnej. Istotnym elementem profilaktyki pokrzywki alergicznej jest również korzystanie z dermokosmetyków, które zawierają filtry przeciwsłoneczne. Niezależnie od postaci wysypki, jeśli już się ona pojawi, również należy zabezpieczyć ten obszar skóry przed bezpośrednim padaniem na niego promieni słonecznych.
Alergie skórne występują powszechnie zarówno wśród dzieci, jak i osób dorosłych. Znając przyczyny, objawy i leczenie alergii można skuteczniej dobrać odpowiedni preparat, który złagodzi zaczerwienienie, obrzęk, pieczenie i swędzenie skóry. Zawsze warto starać się też unikać czynników, które prowadzą do pojawienia się zmian alergicznych na skórze.
Bibliografia:
- Kayiran M.A., Akdeniz N., Diagnosis ad treatment of urticaria in primary care, North Clin Istanb, 2019, 6(1), 93-99, doi: 10.14744/nci.2018.75010
- Lee P.W., Elsaie M.L., Jacob S.E., Wyprysk alergiczny u dzieci: najczęstsze alergeny i postępowanie - przegląd, Dermatologia po Dyplomie, tom ), nr 1, 2009, 54-62
- Charakterystyki Produktów Leczniczych Zyrtec, Fenistil, Allefin
