Testy ciążowe - rodzaje
W obecnych czasach, kobieta może w dość łatwy i szybki sposób dowiedzieć się (z dużym prawdopodobieństwem) czy jest w ciąży, wykonując domowy test ciążowy. Dawniej, kiedy jeszcze nie istniały popularne dziś testy diagnostyczne, korzystano z innych sposobów, które miały pomóc określić czy kobieta zaszła w ciążę. Na ich podstawie określano nawet płeć dziecka. Jedną z takich metod było polewanie ziaren jęczmienia i pszenicy moczem kobiety, u której podejrzewano ciążę. Kiełkowanie ziaren uznawano za oznakę ciąży. Co więcej, na podstawie tego, które ziarno wcześniej zaczynało kiełkować, określano płeć dziecka - jeśli była to pszenica spodziewano się dziewczynki, jeśli jęczmień - chłopca.
Jak można się domyślić, takie badanie nie jest wiarygodnym sposobem rozpoznawania ciąży. Na szczęście, w dzisiejszych czasach mamy szeroki dostęp do znacznie bardziej skutecznych testów, których dodatni wynik uznawany jest za prawdopodobny objaw ciąży. Dostępne rodzaje testów ciążowych to:
- test ciążowy płytkowy,
- test ciążowy strumieniowy,
- test ciążowy paskowy,
- test ciążowy cyfrowy, który może posiadać wskaźnik tygodnia ciąży,
- test ciążowy z krwi.
Inne prawdopodobne objawy ciąży to brak miesiączki, podwyższenie temperatury ciała i rozpulchnienie macicy. O pozostałych, wczesnych objawach ciąży można przeczytać w artykule: Jakie są pierwsze i wczesne objawy ciąży? Jak rozpoznać, że jesteś w ciąży?
Jak działa test ciążowy?
Test ciążowy z krwi oraz z moczu wykrywa obecność hormonu hCG (gonadotropiny kosmówkowej). Co ważne, stężenie tego hormonu zaczyna gwałtownie wzrastać nie od momentu połączenia się plemnika z komórką jajową, ale dopiero od momentu zagnieżdżenia się zarodka w błonie śluzowej macicy. Oznacza to, że stężenie hCG rośnie mniej więcej od 6-7. dnia po zapłodnieniu. Wykonanie testu ciążowego we wcześniejszym okresie, z dużym prawdopodobieństwem zakończone zostanie uzyskaniem wyniku negatywnego, niezależnie od tego, czy doszło do zapłodnienia czy też nie.
Największą popularnością zdecydowanie cieszy się test ciążowy płytkowy, czasami określany też jako kasetkowy. Polega on na pobraniu niewielkiej ilości moczu do pojemniczka (zazwyczaj jest on dołączony do opakowania) i przeniesieniu kilku kropli na płytkę testową. Test strumieniowy różni się sposobem przeprowadzania badania. Korzystając z takiego testu ciążowego należy umieścić jego końcówkę w strumieniu moczu na kilka sekund. Mniej znany jest test ciążowy paskowy. W tym przypadku również trzeba zebrać próbkę moczu do odpowiedniego naczynia, a następnie zanurzyć w niej pasek testowy.
Test ciążowy z krwi można przeprowadzić w domu lub w laboratorium. Hormon hCG początkowo pojawia się we krwi, a w następnej kolejności w moczu. Z tego powodu, test ciążowy z krwi może nieco wcześniej wykryć ciążę. Domowe testy ciążowe z krwi wymagają samodzielnego nakłucia palca i pobrania kropli krwi. Wszystkie elementy, potrzebne do przeprowadzania takiego badania, znajdują się w opakowaniu. Test ciążowy laboratoryjny jest najbardziej czuły, a dodatkowo pozwala określić stężenie gonadotropiny kosmówkowej. Na podstawie tego wyniku można oszacować wiek ciąży.
Dostępne obecnie domowe testy ciążowe charakteryzują się wysoką czułością i wiarygodnością. Można je wykonać w komfortowych, domowych warunkach. Są też niedrogie, proste do przeprowadzenia i pozwalają uzyskać wynik w ciągu kilku minut od wykonania badania.
Kiedy zrobić test ciążowy?
Kiedy wykonać test ciążowy? Jak zostało już wcześniej wspomniane, test ciążowy może wykryć obecność hCG nie wcześniej niż w okolicach 7. dnia od zapłodnienia. Jeśli kobieta chce jak najszybciej przekonać się czy jest w ciąży, lepszym wyborem będzie test z krwi. We krwi szybciej pojawia się hormon hCG, dzięki czemu szybciej można go wykryć. Test ciążowy z krwi można więc przeprowadzić już tydzień po zapłodnieniu. Jest to wiarygodny test ciążowy, który najszybciej pozwoli uzyskać informację na temat tego, czy mogło dojść do zapłodnienia.
Test z moczu najczęściej zaleca się przeprowadzić nie wcześniej niż w dniu spodziewanej miesiączki. Czasami, na opakowaniach testów widnieje informacja o możliwości wykrycia nawet tygodniowej ciąży. Warto jednak mieć na uwadze, że stężenie hCG zaczyna wzrastać właśnie od tego okresu. Zbyt wczesne wykonanie badania może dać wynik fałszywie ujemny - doszło do zapłodnienia, ale stężenie hCG nie jest jeszcze na tyle wysokie, aby mogło zostać wykryte w teście.
Podsumowując, wysoka wiarygodność testu ciążowego z krwi pozwala wykryć ciążę na wcześniejszym etapie, już około tygodnia po zapłodnieniu. Z testem ciążowym wykrywającym hCG w moczu warto jednak wstrzymać się do dnia planowanej miesiączki.
Jak wykonać test ciążowy? O czym warto pamiętać podczas przeprowadzania badania?
Test ciążowy płytkowy, strumieniowy, paskowy lub cyfrowy najlepiej się przeprowadzić rano, po przebudzeniu. Stężenie hormonu hCG w porannym, stężonym moczu jest bowiem największe. Teoretycznie, test ciążowy można przeprowadzić o dowolnej porze dnia. Spożywanie jednak sporej ilości wody przed wykonaniem badania, może zaburzać wynik. Im bardziej rozcieńczony mocz, tym stężenie gonadotropiny kosmówkowej jest niższe, przez co mniej czuły test ciążowy może go nie wykryć.
Drugą istotną kwestią jest prawidłowa technika wykonania testu. Przed rozpoczęciem badania należy dokładnie przeczytać dołączoną ulotkę, szczególnie jeśli kobieta pierwszy raz korzysta z danego rodzaju testu. Poszczególne produkty różnią się między sobą sposobem przeprowadzenia badania. Nieprzestrzeganie instrukcji może być przyczyną błędnych wyników.
Wynik testu ciążowego powinien być odczytany po upływie zalecanego przez producenta czasu. Zazwyczaj mieści się on w zakresie 2-5 minut. Wynik odczytany wcześniej lub później może być niewiarygodny. Pamiętajmy również o tym, że test ciążowy jest testem jednorazowego użytku.
Wynik testu ciążowego - jak go interpretować?
Czy pozytywny wynik testu ciążowego zawsze oznacza ciążę? I drugiej strony - czy negatywny wynik testu ciążowego jest równoznaczny z tym, że nie doszło do zapłodnienia? Jak prawidłowo odczytać wynik testu ciążowego? Przede wszystkim, pamiętajmy o tym, że dodatni wynik testu ciążowego jest tylko jednym z prawdopodobnych (ale nie - pewnych) objawów ciąży. Uzyskanie takiego wyniku zawsze powinno skłaniać kobietę do udania się do lekarza, który potwierdzi lub wykluczy ciążę.
Czasami (rzadko) wynik może być fałszywie dodatni - test wskazuje na ciążę, której w rzeczywistości nie ma. Może tak się zdarzyć np. po niedawno przebytym poronieniu lub w wyniku stosowania niektórych leków wykorzystywanych w leczeniu niepłodności. Również obecność torbieli jajników i zaburzenia hormonalne do których dochodzi w okresie okołomenopauzalnym mogą zaburzać wynik testu. U kobiet z ciążą pozamaciczną wynik testu też prawdopodobnie będzie pozytywny. Między innymi dlatego tak ważne jest udanie się do specjalisty kiedy pojawia się pozytywny wynik testu. Nie tylko będzie on w stanie potwierdzić lub wykluczyć ciążę, ale również sprawdzi, czy doszło do prawidłowej implantacji zarodka.
Pozytywny wynik testu ciążowego prawdopodobnie świadczy o zapłodnieniu. Aby kobieta mogła upewnić się że jest w ciąży i przebiega ona prawidłowo, konieczna jest wizyta u ginekologa.
Wynik fałszywie negatywny zdecydowanie najczęściej jest spowodowany zbyt wczesnym wykonaniem testu ciążowego. Doszło do zapłodnienia, ale poziom hCG nie jest jeszcze wykrywalny w moczu lub ma zbyt małe stężenie, aby wybrany test mógł go wykryć. Jeśli kobieta uzyska wynik negatywny ale podejrzewa ciążę, należy powtórzyć test po kilku dniach. Można też poczekać do dnia spodziewanej miesiączki i dopiero wówczas przeprowadzić badanie. Inne możliwe przyczyny uzyskania wyniku fałszywie negatywnego to nieprzestrzeganie instrukcji i pobranie zbyt małej ilości moczu. Korzystanie z testu po upływie daty jego ważności również może zaburzać wiarygodność wyniku.
Kobiety które podejrzewają lub potwierdziły ciążę, nie powinny zwlekać z rozpoczęciem suplementacji określonych witamin i składników mineralnych. O kluczowych dla rozwoju dziecka i przebiegu ciąży składnikach odżywczych można przeczytać w artykule: Jakie witaminy w ciąży - odpowiednia suplementacja dla ciężarnych kobiet.
Wykrywanie ciąży w dzisiejszych czasach jest na pewno znacznie łatwiejsze i bardziej wiarygodne niż w poprzednich stuleciach. Testy ciążowe są łatwo dostępne, proste w obsłudze i pozwalają w krótkim czasie uzyskać wynik. Na jego wiarygodność w dużej mierze wpływa odpowiedni czas przeprowadzenia badania oraz poprawna technika. Zbyt wczesne wykonanie testu i niestosowanie się do zaleceń z ulotki to najczęstsze przyczyny uzyskania wyniku fałszywie negatywnego.
Bibliografia:
- Olczyk M., Bułaś L., Konieczny A., Diagnostyczne testy medyczne w praktyce farmaceutycznej. Farm Pol, 2010, 66(5): 355-368.
- Głodek A., Testy ciążowe wczoraj i dziś. Nowiny Lekarskie 2008, 77, 5: 377-381.
- Kennedy C.E., Yeh P.T., Gholbzouri K., Narasimhan M., Self-testing for pregnancy: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open, 2022; 12(2): e054120, doi: 10.1136/bmjopen-2021-054120.
