Co to jest blizna?
Blizna jest zmianą powstałą na skórze podczas gojenia rany (jest naturalnym procesem gojenia się ran). Jest to tkanka łączna, która tworzy się w miejsce uszkodzonej tkanki. Mogą mieć różny mechanizm powstawania, mogą tworzyć się w wyniku urazu mechanicznego (blizny pourazowe), termicznego czy też chemicznego. Mogą być też pozostałością po wygojonym stanie zapalnym. Dlaczego właściwie powstają blizny na skórze? W momencie kiedy dojdzie do uszkodzenia naszej skóry, zostają w niej uruchomione procesy naprawcze, które mają na celu ją odbudować. Ich celem jest zapewnienie integralności skóry, jest to przecież bariera ochronna, która chroni nasz organizm przed czynnikami zewnętrznymi.
Etapy powstawania blizn
Proces powstawania blizny jest złożony i można podzielić go na kilka etapów.
- Faza stanu zapalnego — w miejscu uszkodzenia skóry tworzy się stan zapalny, który stymuluje do działania czynniki wzrostowe, pozwalające na regenerację skóry. Tworzy się skrzep, który ma chronić przed wnikaniem zanieczyszczeń przez uszkodzoną skórę. Pielęgnacja blizny na tym etapie polega przede wszystkim na ochronie rany, prawidłowym jej nawilżaniu, aby mogły wytworzyć się nowe komórki skóry.
- Faza proliferacyjna — w miejscu uszkodzenia skóry powstają nowe komórki tkanki łącznej zbudowane z włókien kolagenowych. Na tym etapie również ważna jest odpowiednia pielęgnacja rany oraz dbanie o jej nawilżanie (np. poprzez stosowanie specjalistycznych opatrunków).
- Dojrzewanie blizny (przebudowa blizny) — ten etap jest najdłuższy i może trwać nawet kilka lat. Polega na odbudowie skóry w miejscu rany. Blizna jaśnieje i staje się bardziej elastyczna oraz gładka.
Rodzaje blizn
Widoczne blizny można podzielić ze względu na różne kryteria, takie jak czas ich powstania, wygląd, pochodzenie.
Rodzaje blizn ze względu na czas powstania
Wyróżniamy blizny niedojrzałe oraz blizny dojrzałe. Te pierwsze charakteryzują się przede wszystkim czerwonym zabarwieniem, swędzeniem lub bólem w miejscu gdzie powstały. Jeśli gojenie rany przebiega w sposób prawidłowy, to powstaje tzw. blizna dojrzała. Jest płaska i jaśniejsza od otaczającej ją skóry.
Rodzaje blizn ze względu na wygląd
- Blizny zanikowe (atroficzne)
Dno blizny położone jest poniżej poziomu skóry. Tworzą się w wyniku nieprawidłowej syntezy nowej tkanki. Do tego rodzaju blizn zaliczamy przede wszystkim blizny po trądziku (o charakterystycznym kształcie sopla lodu tzw. „ice peak"), a także blizny po ospie wietrznej.
Blizny przerostowe występują przede wszystkim u osób z genetycznymi skłonnościami do nieprawidłowego gojenia się ran. Do ich wystąpienia predysponują także niektóre miejsca na ciele (np. w okolicy obojczyka czy też uszu). Są to blizny wypukłe, które wystają ponad powierzchnię skóry i mają czerwone zabarwienie.
Są to blizny przerośnięte, twarde, przekraczające linię urazu. Mają zabarwienie sino-czerwone. Do powstania blizn przerostowych przyczyniają się w dużym stopniu predyspozycje osobnicze. Często są źródłem dyskomfortu ze względu na nieestetyczny wygląd, zwłaszcza jeśli występują w widocznych miejscach na ciele (jak np. blizny na twarzy). Mogą niekiedy powodować też inne problemy jak np. trudności w poruszaniu, jeśli bliznowiec o znacznej wielkości znajduje się w okolicy stawów.
Rodzaje blizn ze względu na pochodzenie
Trądzik to jedno z najczęściej występujących schorzeń skórnych okresu młodzieńczego. Jego występowanie jest związane z nieprawidłową i zbyt intensywną pracą gruczołów łojowych. Blizny po trądziku młodzieńczym można podzielić na różne rodzaje ze względu na ich wygląd, najczęściej są to wspomniane już wcześniej blizny atroficzne, Mogą wystąpić także blizny odbarwione, a także hipertroficzne (wyniesione nad powierzchnię skóry). Blizny potrądzikowe powstają w wyniku nieprawidłowej pielęgnacji skóry trądzikowej lub źle dobranych metod leczenia trądziku (czytaj także: Pielęgnacja cery trądzikowej.).
- Blizny pooperacyjne (np. blizna po cesarskim cięciu)
Powstają w wyniku różnych operacji. Często występującym rodzajem blizny po operacji jest blizna po cesarskim cięciu (blizna po cesarce). Zlokalizowana jest w dolnej części brzucha, nad spojeniem łonowym. Standardowa blizna po cc ma długość ok. 15 cm i jest szeroka na 2-3 mm, ma wygląd pionowej płaskiej kreski (jeśli proces gojenia przebiega w prawidłowy sposób).
Do oparzenia może dojść po wpływem różnych czynników takie jak ogień, promieniowanie słoneczne czy też prąd elektryczny. Wielkość i głębokość blizny po oparzeniu zależy przede wszystkim od stopnia oparzenia. Blizny po oparzeniu często przyjmują postać keloidów, które są widoczne na ciele.
Urazy, w wyniku których powstają blizny, są szczególnie powszechne u dzieci. Rozcięte kolano czy też blizna na łuku brwiowym to zdecydowanie najczęstsze urazy charakterystyczne dla dzieci (jak również częsta jest blizna po strupie, który odpada po zagojeniu rany). Niekiedy pamiątka po urazach z dzieciństwa w postaci blizny pozostaje na całe życie.
Jak rozjaśnić widoczne blizny? Skuteczne preparaty na blizny!
Aktualnie dzięki dostępnym na rynku aptecznym preparatom można przyspieszyć i ułatwić tworzenia się prawidłowych blizn, a także znacznie je rozjaśnić zmniejszając tym samym ich widoczność. Z dostępnych preparatów powinny skorzystać między innymi osoby, dla których blizny stanowią problem estetyczny.
Żele silikonowe na blizny
Silikon nałożony na ranę tworzy na jej powierzchni warstwę okluzyjną, która chroni przed parowaniem z niej wody. Odpowiednie nawilżenie rany jest bowiem niezbędne do procesów produkcji włókien kolagenowych i gojenia się rany. Silikony nałożone na blizny poprawiają jej elastyczność, zmniejszają uczucie świądu oraz napięcia blizny, zmniejsza widoczność blizn. Umożliwiają także normalizację syntezy włókien kolagenowych, która jest zaburzona przede wszystkim w bliznach typu przerostowego i keloidach, Może być stosowany jako dodatkowa forma leczenie blizn, np. w połączeniu z masażem Po nałożeniu na bliznę żel zastyga i tworzy na skórze niewidzialną warstwę. Zapewnia odpowiednie nawilżenie blizny i chroni ją przez czynnikami zewnętrznymi. Wymaga stosowania kilka miesięcy, aby efekt zmniejszenia widoczności blizny był widoczny (dla świeżych blizn jest to okres ok. 3 miesięcy, natomiast dla blizn starych — nawet pół roku). Żel na blizny zalecany jest do stosowania przede wszystkim na ruchome miejsca na ciele, gdzie utrudnione jest zastosowanie innych metod (jak np. plastry na blizny).
Silikonowe plastry na blizny
Mechanizm ich działania jest podobny jak w przypadku żeli silikonowych. Zaletą plastrów w porównaniu do żeli silikonowych jest niewątpliwie fakt, że dłużej utrzymują się na ranie i nie wymagają tak częstej aplikacji jak żele. Dodatkowo dostępne są w różnych rozmiarach (a każdy plaster można także przyciąć w zależności od potrzeb), co daje możliwość indywidualnego dopasowania do rany. Można je stosować zarówno na blizny świeże jak i dojrzałe. Zastosowane odpowiednio wcześnie, mogą zapobiec nieprawidłowemu bliznowaceniu (powstawaniu blizn przerostowych i keloidów).
Krem na blizny/maść na blizny
W składzie kremów i maści na blizny mogą występować różne substancje o właściwości rozjaśniających blizny. Są to m.in:
- Wyciąg z cebuli (Allium cepa) zawiera liczne związki o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym. Kremy z wyciągiem z cebuli powodują rozjaśnienie blizny, przez co staje się ona mniej widoczna, a także zwiększają elastyczność blizn. Dowiedziono jego skuteczność przede wszystkim w leczeniu bliznowców (blizny przerostowe).
- Masa perłowa — pomaga wygładzić i uelastycznić blizny, dzięki obecności przede wszystkim mikroelementów i aminokwasów.
- Wąkrota azjatycka (Centella asiatica) — jej właściwości poprawiające wygląd skóry są cenione przede wszystkim w krajach azjatyckich. Dzięki zdolności do stymulacji produkcji włokiem kolagenowych przyspiesza proces gojenia ran i poprawia ostateczny wygląd blizny
Olejki na blizny
Wśród olejków stosowanych na blizny wato wymienić
- z nasion dzikiej róży,
- olejek rozmarynowy,
- nagietkowy oraz
- lawendowy.
Są cenione i znane ze swoich właściwości regenerujących skórę. Ich regularne stosowanie pomaga zminimalizować widoczność blizn, zmieniając ich pigmentację na mniej widoczną
Oprócz wspomnianych preparatów na blizny chętnie sięgamy także po domowe sposoby na blizny, takie jak żel aloesowy na blizny, samodzielnie przygotowane mikstury z cebuli czy też oleje na blizny (np. stosowanie oleju konopnego). Osoby, które zmagają się z rozległymi lub głębokimi bliznami niekiedy decydują się również na zabiegi z wykorzystaniem lasera frakcyjnego lub z wykorzystaniem zabiegów kosmetycznych jak mikrodermabrazja czy też złuszczanie za pomocą kwasów.
Ten artykuł również może Cię zainteresować: Przebarwienia na twarzy - rodzaje, przyczyny. Kiedy powstają i jak pozbyć się przebarwień?
Bibiliografia:
1. Rippa AL, Kalabusheva EP, Vorotelyak EA. Regeneration of Dermis: Scarring and Cells Involved, Cells, 2019 Jun 18;8(6):607.
2. Chanprapaph K., Tanrattanakorn S., Wattanakrai P., Wongkitisophon P., Vachiramon V., Effectiveness of onion extract gel on surgical scars in asians, Dermatol Res Pract, 2012;2012:212945. doi: 10.1155/2012/212945.
3. Sałagan K., Niemyska K., Blizny potrądzikowe – mechanizm powstawania i diagnostyka, 4 / 2018 / vol. 7, Kosmetologia Estetyczna.
