Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Próchnica zębów u dzieci i dorosłych — objawy, leczenie, profilaktyka higieny jamy ustnej
Zdrowe zęby świadczą o zdrowiu jamy ustnej. Pojawienie się próchnicy zwykle nie wróży nic dobrego — najczęściej konieczność wizyty w gabinecie stomatologicznym. Niezależnie od wieku większość ludzi obawia się wizyty u dentysty i leczenia próchnicy. U kogo występuje próchnica? Dużo zależy jednak od higieny jamy ustnej, właściwego szczotkowania, stosowania dobrej pasty do zębów czy uzupełnieniu higieny nicią dentystyczną i płynem do płukania jamy ustny o właściwościach antybakteryjnych. Mniej patologicznej flory bakteryjnej w jamie ustnej, to mniejsza płytka nazębna i ryzyko próchnicy. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat próchnicy i boisz się borowania zębów — jakie są objawy próchnicy, jak wybrać pastę do zębów — przeczytaj ten artykuł! Nie zajmie Ci on więcej niż umycie zębów!
- Co to jest próchnica i jak powstaje?
- Objawy próchnicy
- Jak wygląda próchnica zębów w badaniu rentgenowskim?
- Próchnica u dzieci i dorosłych — rodzaje
- Przyczyny próchnicy
- Próchnica w jamie ustnej - leczenie u dentysty i domowe metody
- Stomatologiczne leczenie próchnicy
- Produkty wspomagające leczenie i profilaktykę występowania próchnicy
- Kilka zasad właściwej higieny jamy ustnej
- Produkty przeciwpróchnicze — rodzaje, właściwości, składniki
- Jakie mogą być właściwości pasty do zębów?
- Próchnica i zęby w pytaniach i odpowiedziach
- Co jeść aby mieć mniej zmian próchniczych zębów?
- Czy domowymi sposobami można pozbyć się próchnicy?
- Czy ząb objęty próchnicą zawsze boli?
- Jak zapobiegać próchnicy?
- Co może być konsekwencją nieleczonej próchnicy?
Co to jest próchnica i jak powstaje?
Zdrowy ząb posiada 3 warstwy jak szkliwo (zewnętrzna część ochronna), zębinę (tuż pod szkliwem) i miazgę zębową, gdzie umiejscowione są nerwy zęba. Próchnica to infekcyjna choroba zębów (tkanek zęba), w której dochodzi do zaburzenia struktury zęba m.in. odwapnienia tkanki zębowej. W pierwszej kolejności uszkodzeniu ulega szkliwo (najbardziej zewnętrzna część zęba), kolejno próchnica dochodzi do zębiny i niekiedy miazgi zęba. Próchnica powstaje m.in. przy demineralizacji szkliwa. Na powstanie zmian próchniczym ogromne znaczenie mają kwasy organiczne (zakwaszają ją) wytwarzane przez bakterie obecne w jamie ustnej (obecnie naliczono ok. 300 gatunków bakterii). Próchnica może wystąpić między zębami, na powierzchni wewnętrznej czy zewnętrznej zębów.
Warto pamiętać, że bakterie (np. Streptococcus mutans) biorą udział w tworzeniu płytki nazębnej. Co to dokładnie jest płytka nazębna? To warstwa powstająca na zębach w skład której wchodzą bakterie, resztki pokarmowe jak węglowodany. Ich długie bytowanie w jamie ustnej może wiązać się z chorobą dziąseł, czy powstaniem ubytków zęba. Przybiera ona postać nalotu o żółtawym kolorze. Bakterie w jamie ustnej mogą przyczynić się również do chorób dziąseł.
Zjawiskiem, który niekiedy może towarzyszyć próchnicy i złej kondycji jamy ustnej jest kamień nazębny, który jest efektem nagromadzenia wspomnianej płytki nazębnej i problem nieświeżego oddechu.
Objawy próchnicy
Próchnica może objawiać się na wiele sposobów. Nie chodzi tylko o pojawienie się czarnej zmianie na zębie. Wiele osób może ją odczuwać np. podczas picia czy jedzenia — ząb objęty próchnicą może reagować na temperaturę (ciepło / zimno), a także na słodki czy kwaśny smak. Oprócz tego występuje zwiększona tkliwość zęba — zarówno podczas szczotkowania lub dotykania zęba palcem czy lekkiego ostukiwania z pomocą lusterka dentystycznego. Niekiedy zmianom próchniczym towarzyszy zmiana oddechu na przykry zapach, nieświeży oddech określany jako halitoza. Na zębach mogą uwidocznić się przebarwienia. Warto zdać sobie sprawę, że początek rozwoju próchnicy przebiega zwykle bezobjawowo — bez bólu czy wzmożonej tkliwości zęba/zębów. Dotarcie próchnicy do miazgi zęba to silny ból, stan zapalny i możliwa infekcja np. z powstaniem ropnia zęba. Nic więc dziwnego, że w przypadku silnego bólu zęba może dodatkowo towarzyszyć gorączka, obrzęk twarzy czy węzłów chłonnych.
Dotarcie zmian próchniczych do miazgi zęba wiąże się z wystąpieniem silnego bólu.
Objawy próchnicy to nie tylko ból zęba
Jak wygląda próchnica zębów w badaniu rentgenowskim?
Próchnica zębów widoczne są jako ubytki, czyli braki w powierzchni zęba. Oprócz tego uwidacznia się ona na RTG, szczególnie gdy trudno jest zobaczyć próchnicę na powierzchniach stycznych zębów. Samo badanie jest pomocne w przypadku leczenia kanałowego, wykrycia pękniętego zęba, rosnących ósemek.
Próchnica u dzieci i dorosłych — rodzaje
Próchnicy zębów mlecznych nie należy bagatelizować, tym bardziej z. stałych. Próchnica mleczaków ma nieco dynamiczniejszy przebieg i dość szybko dochodzi do zajęcia miazgi zęba. U dzieci odnotowuje się następujące rodzaje próchnicy (p.) jak:
- p. butelkowa = próchnica wczesna (dotyczy dzieci, które często piją z butelki np. występuje u niemowląt; oprócz tego mogą jej towarzyszyć zmiany morfologiczne w obrębie zębów jak cieńsze szkliwo i warstwa zębiny),
- p. okrężna (wokół szyjek zębów mlecznych).
Zbagatelizowanie próchnicy u dzieci może prowadzić do wcześniejszej utraty zębów mlecznych i szybszej próchnicy zębów stałych.
Niezależnie czy mówimy o próchnicy u dziecka czy dorosłych mają one podobne etapy tworzenia. Wymienia się takie fazy jak próchnica początkowa (plama próchnicowa), próchnica powierzchowna, p. średnia i głęboka. Warto pamiętać, że próchnica zębów mlecznych może prowadzić do zmian w obrębie zębów stałych.
Można wyróżnić również:
- próchnicę nietypową, która występuje w martwych zębach lub poddanych leczeniu kanałowemu,
- próchnicę ukrytą, która dostrzec można na zdjęciu RTG — rozwija się ona pod szkliwem,
- p. kwitnącą — obejmuje ona kilka zębów jednocześnie.
Przyczyny próchnicy
Co przyczynia się do rozwoju próchnicy? Nie bez znaczenia jest prowadzona dieta, która jeśli jest bogata w słodzone napoje i pokarmy sprzyja powstawaniu kwasów wpływających na pH w jamie ustnej i powstanie próchnicy. Spożywanie cukru wiąże się z wytworzeniem płytki nazębnej , stanowi on też pożywkę dla bakterii próchnicotwórczych. Nie bez znaczenia jest pH w jamie ustnej, która wpływa na aktywność bakterii w obrębie płytki nazębnej, prowadzi do demineralizacji.
Istotna jest również dieta uboga w wapń i związki niezbędne do mineralizacji zębów, w tym witaminę D, fosfor, magnez. Poza tym znaczenie ma właściwa higiena jamy ustnej — szczotkowanie minimum 2 razy dziennie przez co najmniej 3 minuty. Dodatkowo rzadkie wizyty u dentysty nie sprzyjają dobrej ochronie przeciwpróchniczej, która osoba dorosła powinna wykonywać co pół roku, a u dzieci co 3 miesiące.
Próchnica w jamie ustnej - leczenie u dentysty i domowe metody
Najlepszym sposobem leczenia zębów jest właściwa profilaktyka. Niekiedy jednak pomoc stomatologa jest konieczna. Warto przejrzeć dietę w poszukiwaniu zbędnych źródeł cukrów.
Walka z próchnicą to z góry zaplanowane działania, które obejmują różne aspekty dbania o jamę ustną, dziąsła i zęby!
Stomatologiczne leczenie próchnicy
Najczęściej leczenie próchnicy wymaga wizyty u stomatologa, który decyduje o założeniu wypełnienia (plomby) na oczyszczoną powierzchnię zęba z próchnicy, która wymaga ona zwykle borowania. Niekiedy dojść może jednak do leczenia kanałowego. Niekiedy próchnicy może towarzyszyć powstanie ropnia, który jest efektem stanu zapalnego. Wtedy lekarz może zdecydować o wybraniu antybiotyku — najczęściej przepisywana jest klindamycyna (w dawce 300 lub 600 mg). Innym sposobem jest remineralizacja w przypadku białych lub ciemnych zabarwień szkliwa. Sposób ten polega na nałożeniu na powierzchni zęba specjalnego preparatu fluorkowego.
Produkty wspomagające leczenie i profilaktykę występowania próchnicy
Istotne są produkty na bazie jonów wapnia, fosforu, magnezu, a także witamina D, która wspiera mineralizację nie tylko kości. Oprócz tego istotne są pasty do zębów (dla małych dzieci bez fluoru, ale z przeciwpróchniczym ksylitolem), szczoteczka do zębów (manualna, elektryczna, soniczna). Nie bez znaczenia jest nić dentystyczna (np. wzbogacona fluorem) czy płyny do jamy ustnej, a nawet gumy do żucia po posiłku.
Szukasz produktów do higienizacji zębów mlecznych dla niemowląt, małych dzieci? Zobacz produkty marki Jack N'Jill - szczoteczki do zębów, pasty bez fluoru.
Kilka zasad właściwej higieny jamy ustnej
Jak powinna wyglądać zdrowa jama ustna i zęby? Oddech powinien być świeży, dziąsła delikatnie różowe, a zęby bez widocznych ubytków czy przebarwień lub uszkodzeń szkliwa. Na te cechy składa się brak pokarmu w jamie ustnej, szczotkowanie i nitkowanie zębów.
Zdrowe zęby bardzo korzystnie wpływają na samopoczucie.
Istotna jest dieta (z ograniczoną ilością cukru, odpowiednimi ilościami wapnia, witaminy D), która powinna być odpowiednio zrównoważona i dostarczać niezbędnych składników dla zębów.
Jak zatem dbać o jamę ustną i nie martwić się o powstanie próchnicy? Ważna jest właściwa technika szczotkowania, która uwzględnia ruchy wymiatające lub obrotowe rozpoczynając od linii dziąseł. Należy odpowiednio czyścić wewnętrzną i zewnętrzną powierzchnię zębów nie zapominając o czyszczeniu języka.
Jak często zmienia się szczoteczkę do zębów? Jej stan również wpływa na stan zębów. Przyjęło się, że szczoteczkę lub końcówkę szczoteczki elektrycznej / sonicznej należy zmieniać do 3 miesiące lub częściej w przypadku zużycia włókien.
Produkty przeciwpróchnicze — rodzaje, właściwości, składniki
Pasta do zębów przeciw próchnicy może posiadać kilka dodatkowych właściwości np. wpływa częściowo na stan szkliwa. Przykładowo pasta na próchnicę pomaga w remineralizacji uszkodzonego szkliwa. Jak wybrać pastę do zębów? Szczególnie, gdy nie tylko zdrowe zęby mają ogromne znaczenie, ale przede wszystkim biały i nieskazitelny uśmiech?
Jakie mogą być właściwości pasty do zębów?
Może remineralizować szkliwo, ograniczać rozwój patogennej flory bakteryjnej w jamie ustnej, wybielać zęby np. po rzucaniu palenia czy u osób pijący kawę. Dobra pasta potrafi zabezpieczyć zęby przed próchnicą.
Znaczenie dla skuteczności past ma źródło fluoru np. czy jest to aminofluorek (postać organiczna) jak w paście Elmex czy soli nieorganicznej jak w Duraphat pasta do zębów. Oprócz tego w paście mogą być obecne takie związki jak cynk, który wspiera funkcjonowanie dziąseł i jest pomocny w łagodzeniu niektórych dolegliwości dziąseł. Mogą również zmniejszać objawy nadwrażliwości zębów na słodkie, ciepłe czy zimne napoje/pokarmy.
Warto zdiagnozować problem nadwrażliwości zębów — czy jest to związane z odsłonięciem szyjek zębowych czy występowaniem próchnicy zębów. W składzie past do zębów nie znajdziemy cukrów!
Innym pomocnym produktem w walce o zdrowe zęby są płyny do płukania jamy ustnej, ale co mogą zawierać i jak działają? Pewne jest to, że nie zawierają cukrów u znaczeniu dla rozwoju próchnicy. Jeśli są słodkawe w smaku to za sprawę substancji słodzący, które nie wpływają negatywnie na stan szkliwa czy zębów (nie mają potencjału próchnicotwórczego). Składnikami aktywnymi może być chlorheksydyna (np. Corsodyl lub Eludril Classic), olejki eteryczne (np. miętowy, tymiankowy, eukaliptusowy i szałwiowy — płyn Dentosept Complex), związki fluoru (sole organiczne i nieorganiczne — Meridol Pewność Oddechu).
Znaczenie dla higieny jamy ustnej, stanu zębów i dziąseł ma szczoteczka do zębów. Część badań pokazuje lepszą skuteczność szczoteczek elektrycznych / sonicznych nad manualnymi. Niezależnie od rodzaju należy pamiętać o regularnej zmianie włosia szczoteczki (lub całej) — zwykle po ok. 3 miesiącach stosowania lub gdy włosie uległo uszkodzeniu.
Szczoteczka do zębów to istotny element dbający o zęby, równie ważny co dobra pasta!
Uzupełnieniem pielęgnacji obejmujące przestrzenie międzyzębowe, gdzie nie dociera szczoteczka są nici dentystyczne, a na osłabienie szkliwa warto użyć produktów do remineralizacji zębów.
Próchnica i zęby w pytaniach i odpowiedziach
Wiele osób obawia się o próchnicę u siebie i najbliższych. W związku z tym zebraliśmy jedne z częściej zadawanych pytań na temat próchnicy.
Co jeść aby mieć mniej zmian próchniczych zębów?
Należy rozważyć mniejsze spożycie cukru, które wpływa na poziom pH. Poza tym węglowodany stanowią pożywkę dla bakterii próchnicotwórczych. Na rozwój próchnicy nie mają wpływu czysta woda, białka i tłuszcze.
Czy domowymi sposobami można pozbyć się próchnicy?
W ramach domowych sposobów nie na możliwości pozbycia się próchnicy. Najważniejsza jest regularna higiena jamy ustnej, co stanowi najlepszy domowy sposób na walkę z próchnicą.
Czy ząb objęty próchnicą zawsze boli?
Wiele groźnych zmian zębowych może nie dawać na początku objawów. Zwykle nie odczuwa się bólu w przypadku martwego zęba.
Jak zapobiegać próchnicy?
Należy stosować odpowiednie produkty na próchnicę i technikę szczotkowa dla ograniczenia płytki nazębnej. Ważna jest dieta, niskie spożycie cukru i regularne wizyty u stomatologa.
Co może być konsekwencją nieleczonej próchnicy?
Bakterie na zębach odpowiedzialne za próchnicę mogą rozprzestrzeniać się po organizmie, czego efektem mogą być zmiany w nerkach (kłębuszkowe zapalenie nerek), problemy z trzustką i np. cukrzyca typu 2, zapalenie wsierdzia, nawracające stany zapalne jamy ustnej jak np. afty. Objawy nieleczonej próchnicy to np. bóle zatok i gardła, często występująca angina. Oprócz tego może prowadzić do znacznej utraty uzębienia, ropnie okołozębowe, zapalenie mięśnia sercowego, a nawet sepsę. Warto wspomnieć, że warto udać się do lekarza dentysty, gdy pojawią się dolegliwości bólowe i nie odkładać tego na barki zapracowania.
Bibliografia
- Cameron A.C., Widmer R.P., Kaczmarek U, (2012) Stomatologia dziecięca, Wrocałw: Edra Urban & Partner
- Wójcicka A, Zalewska M, Czerech E, Jabłoński R, Zyta-Grzybowska S, Maciorkowska E, (2012) Próchnica wieku rozwojowego chorobą cywilizacyjną, PRZEGL EPIDEMIOL 2012; 66: 705 - 711
- Wójtowicz A, Malm A, (2009) Mikrobiologiczne podłoże próchnicy w aspekcie jej profilaktyki, Mikrobiologia, 65(5)
- https://pts.net.pl/fdi-pasta-z-fluorem-jednym-z-fundamentow-walki-z-prochnica/