Przyczyny powstawania pokrzywki u dzieci
Pokrzywka na ciele dziecka ma postać charakterystycznych bąbli przypominających zmiany skórne, które pojawiają się przy kontakcie skóry z pokrzywą. Jest to częsta choroba, której przyczyny są bardzo zróżnicowane. Ze względu na czas trwania wyróżniamy następujące rodzaje pokrzywki:
- ostra pokrzywka u dziecka - objawy utrzymują się nie dłużej niż 6 tygodni,
- przewlekła pokrzywka u dziecka - zmiany skórne pozostają na skórze dłużej niż 6 tygodni.
W większości przypadków (60-70%) rozwija się ostra pokrzywka, która najczęściej trwa kilka godzin. Pokrzywka przewlekła jest bardziej typowa dla osób dorosłych.
Pokrzywka w około połowie przypadków ma podłoże alergiczne. Stąd też zastosowanie w jej leczeniu znalazły leki na alergię. Zmiany mogą być jednak powodowane również przez:
Rodzajów pokrzywki jest wiele. Często nie udaje się ustalić, jaki czynnik wywołał pojawiające się zmiany skórne. O ile ustalenie źródła choroby w przypadku pokrzywki ostrej może nie mieć tak dużego znaczenia, o tyle przy pokrzywce przewlekłej jest istotne dla efektywności leczenia.
Czynniki alergiczne to najczęstsza przyczyna pokrzywki u dzieci i niemowląt. W większości przypadków u najmłodszych pacjentów rozwija się pokrzywka ostra, której objawy utrzymują się do 6 tygodni (zazwyczaj kilka godzin). Stosunkowo rzadko występuje pokrzywka przewlekła, przy której dolegliwości trwają dłużej.
Pokrzywka u dzieci - objawy
Pokrzywka alergiczna u niemowlaka i dziecka, a także pokrzywka niealergiczna przebiega z występowaniem dość charakterystycznych objawów. Na skórze dziecka pojawiają się bąble pokrzywkowe:
- są one dobrze odgraniczone od zdrowej skóry,
- mają zabarwienie białe, różowe lub czerwone,
- są lekko wzniesione nad powierzchnię zdrowej skóry,
- występują pojedynczo lub w większych skupiskach,
- swędzą, czasami pieką.
Pokrzywka - objawy pojawiają się szybko. U większości dzieci szybko też ustępują, nie pozostawiając śladu. Kształt bąbli pokrzywkowych jest mocno zróżnicowany. Podobnie jak ich średnica - zmiany mogą pokrywać niewielki lub znaczny obszar skóry. Obserwując wykwity pokrzywkowe, czas ich utrzymywania się oraz umiejscowienie, czasami można wskazać potencjalne źródło choroby. Przy pokrzywce alergicznej objawy utrzymują się od 1 do 4 godzin, a przy pokrzywce wywołanej przez zimno czas ten wynosi zazwyczaj 0,5-2 h. Jeśli powodowana przez pokrzywkę wysypka dotyczy tylko niewielkiego obszaru ciała, być może jest ona wynikiem bezpośredniego kontaktu z alergenem (np. składnikiem kosmetyku lub odzieży). Przykładem może być pokrzywka na dłoniach u dziecka. Warto zastanowić się, co dziecko trzymało w dłoniach w ostatnim czasie lub na jakie inne czynniki skóra dłoni była narażona.
W ok. 40% przypadków, pokrzywce towarzyszy obrzęk naczynioruchowy. Jest to obrzęk dolnych warstw skóry. Skóra nim objęta jest zazwyczaj blada. Pacjent może odczuwać ból i uczucie jej napięcia. Obrzęk naczynioruchowy utrzymuje się dłużej niż wykwity pokrzywkowe.
Jak złagodzić objawy pokrzywki u dzieci?
Jakie preparaty na podrażnienie skóry wywołane pokrzywką stosować? Leczenie pokrzywki u dzieci i niemowląt polega na unikaniu kontaktu z czynnikami, które spowodowały pojawienie się bąbli pokrzywkowych, a także stosowaniu leków, które łagodzą występujące objawy. Jak zostało już wspomniane, w większości przypadków nie udaje się ustalić czynnika wyzwalającego chorobę. Pozostaje więc leczenie objawowe.
Na czym polega leczenie pokrzywki u dzieci? Lekami pierwszego wyboru są preparaty przeciwhistaminowe. Zalecane jest wybieranie leków II generacji, ze względu na ich dłuższe działanie, lepszą tolerancję i niższe ryzyko wstąpienia działania uspokajającego. Do grupy tej należą takie substancje jak:
- loratadyna,
- desloratadyna,
- lewocetyryzyna,
- feksofenadyna.
Leki przeciwhistaminowe dostępne są w różnej postaci. U najmłodszych dzieci wygodny w podaniu jest syrop. Już powyżej 2 roku życia można zastosować lek Hitaxa Fast Kids z desloratadyną. Ma on owocowy smak. Pokrzywka alergiczna u starszego dziecka (>6 lat) może być leczona również przy pomocy takich leków jak Claritine Allergy w syropie (z aromatem winogronowym) czy też Aleric Deslo Active (z aromatem tutti frutti).
Na pokrzywkę starszego dziecka można zastosować też lek w postaci tabletek rozpadających się w jamie ustnej lub tabletek do połykania (o ile dziecko bez trudu przełknie tabletkę). Tabletki rozpadające się w jamie ustnej dedykowane dzieciom powyżej 6 roku życia to Hitaxa Fast Junior i Aleric Deslo Active. Wybierając zwykłe tabletki do połykania można zastosować np. Allertec WZF lub Zyx BIO. One również są przeznaczone dla dzieci powyżej 6 roku życia. Ich podanie młodszym pacjentom powinno być poprzedzone konsultacją lekarską. Lekarz może też zadecydować o zastosowaniu leku przeciwhistaminowego dostępnego na receptę.
Bez recepty dostępne są także krople oraz maść z dimetindenem. Dimetinden obecny jest m. in. w kroplach Fenistil i maści Foxill. Substancja ta należy do I generacji leków przeciwhistaminowych, które mogą powodować uczucie zmęczenia i senności. Wymagają one też częstszego podawania. Nie są obecnie zalecane w pierwszej kolejności do leczenia pokrzywki u dzieci. Mimo to, leki te są dość często stosowane w celu łagodzenia objawów choroby. Czasami, efekt uspokojenia i senności jest bowiem pożądany.
Unikanie czynników wywołujących pokrzywkę oraz stosowanie leków łagodzących jej objawy to podstawy leczenia tej choroby. W pierwszej kolejności zalecane są leki przeciwhistaminowe. U małych dzieci preferowane są syropy oraz tabletki rozpadające się w jamie ustnej, a u starszych dzieci można też sięgnąć po zwykłe tabletki do połykania.
Pokrzywka alergiczna u niemowlaka - co stosować?
Pokrzywka niemowlaka wymaga obserwacji i konsultacji z lekarzem. Preparaty skuteczne w leczeniu pokrzywki, które dostępne są bez recepty, przeznaczone są dla starszych dzieci. Bez recepty dostępne są leki ze wspomnianym wyżej dimetindenem. Substancja ta nie ma ograniczenia wiekowego. W teorii można więc podać krople z dimetindenem również najmłodszym pacjentom. Jednak w przypadku dzieci poniżej 6 roku życia stosowanie takich kropli powinno odbywać się jedynie na zlecenie lekarza. Nie zaleca się podawania leków przeciwhistaminowych na własną rękę dzieciom poniżej 1 roku życia.
A co z wapnem na alergię? W Polsce, na pokrzywkę u dzieci i dorosłych często stosuje się wapno. Może być to samo wapno lub też wapno z kwercetyną na alergię. Mimo dużej popularności tych produktów, wapno nie jest skuteczne w łagodzeniu objawów alergii.
Domowe sposoby leczenia pokrzywki u dzieci
Pokrzywka niemowląt i starszych dzieci może być łagodzona również domowymi sposobami. Szczególnie polecić warto chłodzące okłady (o ile pokrzywka nie została wywołana przez zimno). W tym celu można zamoczyć czystą ścierkę lub ręcznik w zimnej wodzie, a po wyciśnięciu z niej nadmiaru wody, przyłożyć do bąbli pokrzywkowych. Można też zawinąć kostki lodu w gazę lub inny materiał i przyłożyć do skóry. Innym sposobem jest wykorzystanie gotowych okładów - kompresy żelowe zimno-ciepło szybko i skutecznie schładzają skórę. Mają różną wielkość. Dostępne są też kompresy stworzone specjalnie z myślą o dzieciach (np. Nexcare ColdHot Happy Kids). Wizerunki zwierzątek mogą zachęcać małych pacjentów to korzystania z chłodnego kompresu.
Wspomagająco, można sięgnąć także po kremy i maści na uczulenie, takie jak np. Bepanthen Sensiderm. Może on nieco złagodzić odczuwane swędzenie oraz ukoić podrażnioną skórę. Pokrzywka alergiczna u dziecka i niemowlaka, a także pokrzywka niealergiczna raczej nie poddaje się leczeniu sterydami miejscowymi. Dlatego też, w tym przypadku nie zaleca się stosowania na zmiany skórne hydrokortyzonu. Może się jednak zdarzyć, że lekarz zaleci glikokortykosteroid, jeśli objawy pokrzywki nie ustępują mimo stosowania leku przeciwhistaminowego lub mają duże nasilenie.
Pokrzywka na dłoniach u dziecka oraz bąble pokrzywkowe dotyczące innych części ciała to dość powszechna choroba, która u dzieci zazwyczaj utrzymuje się krótko. Choć najczęściej ustępuje samoistnie w ciągu kilku godzin, pojawiające się wykwity pokrzywkowe mogą być bardzo nieprzyjemne i uciążliwe dla małego pacjenta. Szybkie zastosowanie leku przeciwhistaminowego złagodzi świąd, a także spowoduje zmniejszenie liczby oraz wielkości zmian skórnych. Dodatkowo, warto pamiętać o schładzaniu skóry objętej pokrzywką. Chłodzenie może przynieść dziecku szybką ulgę i zapobiec drapaniu skóry.
Bibliografia:
- Caffarelli C., Duse M., Martelli A., et al. Urticaria in childhood. Acta Biomed. 2020 Sep 15; 91 (11-S): e2020013, doi: 10.23750/abm.v91i11-S.10317.
- Kayiran M.A., Akdeniz N. Diagnosis and treatment of urticaria in primary care. North Clin Istanb. 2019 Feb 14; 6 (1): 93-99, doi: 10.14744/nci.2018.75010.
- Woźniak M., Carnecka-Operacz M., Jenerowicz D. Pokrzywka - przegląd aktualnej wiedzy i wytycznych. Dermatologia po Dyplomie, 2021, 05.
- Czarnecka-Operacz M. Pokrzywka: od teorii do praktyki. Dermatologia po Dyplomie, 2017, 05.
