Maski i półmaski filtrujące zastosowanie
Podstawową funkcjonalnością maski jest jak najdokładniejsza ochrona górnych dróg oddechowych przed zanieczyszczeniami. Mogą wnikać podczas wdechu przez nos i/lub usta oraz być bakteryjnego, wirusowego, grzybiczego pochodzenia (np. zarodniki grzybów). Wyróżnia się również zanieczyszczenia w postaci cząstek stałych i aerozolu, które unoszą się w powietrzu. Są to kurz, pył, smog, dym. Głównym zadaniem maski jest ograniczenie rozprzestrzeniania się i transmisji aerozolu. Wydostaje się on podczas wydechu z dróg oddechowych lub podczas mówienia czy kichania. Aerozol może zawierać bakterie, wirusy w tym SARS-CoV-2. Koronawirus przenosi się drogą kropelkową. Dlatego tak ważne jest noszenie maseczki w celu jego ograniczonej transmisji.
Rodzaje masek ochronnych
Można wyróżnić maski wielokrotnego użytku (mogą posiadać wymienny filtr) oraz jednorazowe jak klasyczne maski chirurgiczne (na gumkę lub troki). Należy zdać sobie sprawę, że nie wszystkie maski mają możliwość filtracji. Wspomniane jednorazowe maski chirurgiczne nie filtrują powietrza. Ich działanie opiera się na stworzeniu bariery ochronnej zasłaniającej usta i nos. Maska FFP2 i FFP3 ze względu na filtry o różnej ochronie posiadają właściwości filtrujące, więc oczyszczają powietrze podczas wdechu i wydechu. Dodatkowo maski z filtrem FFP2 i wyższym lepiej przylegają do twarzy.
Co to jest maska z filtrem FFP3, FFP2 i FFP1, całkowity przeciek wewnętrzny?
Filtering Face Piece, czyli FFP określa jaką klasę filtracji posiada dana maska. System FFP jest zgodny z normą EN-149. Wyróżnia się 3 rodzaje klas, które określają procent (%) zatrzymywanych cząstek do 0,6 mikrometra.
| |
klasa filtracji |
całkowity przeciek wewnętrzny
|
|
klasa 1 (FFP1)
|
skuteczność filtracji 80%
chroni przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej toksyczności
|
nie więcej niż 25%
|
|
klasa 2 (FFP2)
|
skuteczność filtracji 94%
chroni przed cząstkami stałymi i ciekłymi o niskiej i średniej toksyczności
|
nie więcej niż 11%
|
|
klasa 3 (FFP3)
|
skuteczność filtracji 99%
chroni przed cząstkami stałymi i ciekłymi o wysokiej toksyczności
|
nie większy niż 5%
|
Tabela. Zestawienie klas filtrujących FFP (Filtering Face Piece) i całkowitego przecieku wewnętrznego
Sama filtracja zależna jest również od NDS, czyli najwyższego dopuszczalnego stężenia — ile razy norma ta została przekroczona. Takie określenie częściej można spotkać w przypadku masek antysmogowych lub przeciwpyłowych.
Innym istotnym pojęciem dla masek jest całkowity przeciek wewnętrzny. Jest to wartość określająca tzw. stopień nieszczelności maski lub półmaski. Na wartość tę składa się dopasowanie maski do twarzy, inne nieszczelności zaworu wydechowego lub materiału filtrującego.
Inne parametry masek
Oprócz FFP istotnymi cechami masek jest ich np. przepuszczalność czy trwałość, w tym łatwopalność. Dla ochrony dróg oddechowych istotne jest przenikanie płynów przez warstwy maseczki, jak maska filtruje bakterie i inne zanieczyszczenia biologiczne.
Warto wziąć pod uwagę rodzaj wykonanego materiału pod względem alergizacji. Sporo osób ma uczulenia na lateks i jego pochodne.
Maseczka (maska) FFP1 na usta i nos
Maski tego rodzaju tworzą ochronę przed związkami nietoksycznymi oraz niefibrogennymi pyłami. Filtrują one minimum 80% cząsteczek do wielkości 0,6 µm. Przed pandemią były one stosowane jako maski ochraniające w przemyśle spożywczym, a także budowlanym. Dla tych masek tych przeciek wewnętrzny nie powinien przekroczyć poziomu 25%.
Maski z filtrem FFP3 / FFP2
Powszechnie mówi się na nie “maski”. Prawidłowy termin to półmaska z filtrem, która ma na celu ścisłe przyleganie do skóry twarzy, tak aby całe powietrze wdychane i wydychane przechodziło przez miejsce na masce z filtrem. Wszyscy kojarzymy maski (maseczki) chirurgiczne, które nie przylegają w 100% ściśle do twarzy. Tworzą barierę, która ogranicza roznoszenie aerozolu podczas mówienia czy kichania.
Pomiędzy maskami istnieją istotne różnice m.in. w obecności zaworu czy rodzaju użytego materiału filtrującego, który ma znaczenie dla zdolności filtracji maski czy całkowitego przecieku wewnętrznego.
Maseczki typu FFP2/3, to maski z filtrem (filtrujące). Oznacza to, że całe wdychane powietrze przechodzi przez specjalny materiał filtracyjny, który wychwytuje z powietrza bardzo malutkie cząsteczki pyłów, alergenów lub aerozoli biologicznych. Maska taka również dużo ściślej przylega do twarzy niż opisana maska chirurgiczna czy FFP1.
Maseczka (maska) antysmogowa i przeciwpyłowa FFP2
Maski FFP2 to tzw. maski przeciwpyłowe i antysmogowe. Posiadają wysoki poziom filtracji - 94%. Nie jest to jednak 100% ochrona, ale ze względu na przeznaczenie - dla większości ludzi, którzy nie pracują jako personel medyczny - maska ta jest wystarczająca.
Maska ta ma jednak duży plus w porównaniu z maskami chirurgicznymi:
- można ją dłużej nosić niż zwykłą maskę zawiązywaną,
- może posiadać ona filtr np. węglowy, który zabezpiecza przed zanieczyszczeniami stałymi jak dym, pył, kurz, a także przed emisją spalin i brzydkimi zapachami (dlatego maski te są określane jako p/pyłowe i p/smogowe),
- może posiadać zawór ułatwiający oddychanie (zmniejsza się opór powietrza) oraz chronią w lepszym stopniu maskę przed wilgocią.
Maska ta w pewnym stopniu ogranicza transmisję czynników biologicznych, jednak nie jest to 100% ochrona. Stosowanie masek FFP2 nie zwalnia użytkownika ze zdrowego rozsądku i utrzymywania właściwej odległości od innych ludzi. Maski te często są wykorzystywane m.in. w górnictwie i przemyśle metalowym oraz w pracach, gdzie dochodzi do narażenia na substancje mutagenne.
Półmaska FFP2 wykonana jest z trwałego materiału, najczęściej wielowarstwowego. Materiał ten posiada gęsty splot. Niektóre maski posiadają oznaczenie “ochrony przed pyłem węglowym. Półmaski mogą posiadać dodatkowe oznaczenia, są to:
- NR - oznacza maskę FFP2 jednokrotnego użytku (zwykle do 8 godzin),
- R - maska wielokrotnego użytku, której jednorazowo nie należy nosić dłużej niż 8 godzin. Po tym czasie należy ją zdezynfekować.
Półmaska z filtrem FFP3
Półmaski FFP3 (z zaworem) dedykowane są przede wszystkim dla personelu medycznego, który jest najbardziej narażony na kontakt z osobami chorującymi lub nosicielami koronawirusa. Maski te nazywane są często jako maski antywirusowe. Są w stanie zatrzymać 99% cząstek różnego pochodzenia. Poziom nieszczelności nie może być większy niż 5%. Maska ta ma najwyższą ochronę w porównaniu z maskami FFP2, FFP1 czy maseczką chirurgiczną. Maski antysmogowe zyskały jakiś czas temu na dużej popularności. Nic dziwnego, że dostępne są maski jak maska antysmogowa ffp3. Posiada ona wysoki stopień filtracji, ochrony przed smogiem, pyłem i kurzem, a także ma niski całkowity przeciek wewnętrzny.
Czy maski FFP1, FFP2 czy FFP3 chronią przed infekcjami wirusowymi?
Są pomocne podczas infekcji wirusowych, nie chronią jednak całkowicie. Warto przypomnieć, że patogeny jak wirusy, bakterie przenoszą się drogą kropelkową. Stosowanie maski ogranicza rozprzestrzenianie się aerozolu, który może zawierać patogeny. Używanie maski nie zwalnia jednak z właściwej higieny i dezynfekcji rąk czy utrzymywania rozsądnego odstępu 1,5 czy 2 metry. Istotne dla bezpieczeństwa swojego i innych jest poprawne użytkowanie i konserwacja maski.
