Co to są leki tabletki osłonowe na żołądek
Leki osłonowe na żołądek to preparaty, które chronią wrażliwą śluzówkę tego organu przed zbyt dużym stężeniem kwasu solnego. Może on bowiem wyrządzić znaczne szkody – od zgagi po wrzody żołądka. U zdrowych osób, spożywających regularne, niezbyt obfite posiłki, stężenie kwasu solnego w brzuchu utrzymuje się w normie. Problem pojawia się najczęściej, gdy zajdzie potrzeba dłuższego stosowania leku przeciwbólowego, szczególnie z grupy NLPZ (m.in. ibuprofenu, diklofenaku, ketoprofenu). Środki te znacznie wzmagają kwasowość w żołądku i na dłuższą metę paradoksalnie przyczyniają się do nawracającego bólu żołądka po lekach oraz do rozwoju nadżerek.
Do osłony żołądka przed lekami można by użyć kilku różnych rodzajów leków. Wymienimy tutaj leki zobojętniające takie jak Alugastrin, Manti, czy Gaviscon oraz popularną famotydynę obecną w Ranigaście. Najczęściej jednak, w celu osłony żołądka przed lekami, stosuje się inhibitory pompy protonowej, w skrócie IPP. Przedstawicielami tej grupy są pantoprazol i omeprazol. Wszystkie IPP mają bardzo dobrą zdolność normalizowania zbyt kwaśnego pH, szkodliwego dla żołądka. Ponadto działają przez dłuższy czas, wspierają proces regeneracji śluzówki i gojenia się wrzodów. Dlatego uznaje się, że to właśnie te leki, są najskuteczniejszymi tabletkami osłonowymi na żołądek.
Kiedy brać leki osłonowe na żołądek
Wiemy już, co to są leki osłonowe na żołądek, następnym krokiem jest rozpoznanie, kiedy należy je brać. Osłona żołądka w tabletkach to nieoceniony oręż lekarzy, jednak nie jest obojętna dla zdrowia. Dlatego trzeba zastanowić się... czy w ogóle jest ci potrzebna. W przypadku leków na receptę o jej włączeniu decyduje lekarz. Zazwyczaj taki lek osłonowy dodawany jest do tabletek przeciwbólowych z grupy NLPZ, które będą przyjmowane przez długi czas. Czasem towarzyszy też niektórym mocnym sterydom, czy środkom na depresję. Nie każdy jednak taką osłonę dostanie. Zwykle receptę dostaną pacjenci, którzy mają średnie lub wysokie ryzyko rozwoju wrzodów żołądka i powikłań gastrologicznych, a to już jest w stanie ocenić lekarz na podstawie wywiadu i analizy czynników ryzyka.
Czynniki ryzyka rozpatrywane przez lekarza
W tabeli znajdziesz poszczególne czynniki ryzyka uszkodzenia żołądka – rozwoju wrzodów żołądka i pojawienia się krwawienia z przewodu pokarmowego. Ich występowanie u pacjenta wskazuje na to, że dana osoba prawdopodobnie powinna stosować osłonę na żołądek. Mają one różną wagę i często potrzeba kilku z nich na raz, aby przepisać lek osłonowy na żołądek.
| Czynniki ryzyka rozwoju wrzodów żołądka |
| kategoria |
czynnik ryzyka |
| wiek |
seniorzy |
| stosowane leki |
przewlekle przyjmowane leki przeciwbólowe z grupy NLPZ
sterydy
leki na krzepliwość - klopidogrel z aspiryną, warfaryna
przeciwlękowe i przeciwdepresyjne (z grupy SSRI) |
| choroby |
przebyta choroba wrzodowa
zakażenie Helicobacter pylori
wysoki stres
złośliwy nowotwór
choroby nerek i wątroby
wiele chorób na raz |
| wydarzenia |
przyjęcie na OIOM |
Czy mogę samodzielnie zdecydować o przyjmowaniu osłony na żołądek?
No dobrze, ale przyjmijmy, że nie zażywasz żadnych leków na receptę. W takim razie kiedy brać leki osłonowe na żołądek? Gdy stosujesz dużo leków przeciwbólowych bez recepty, takich jak: kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, ketoprofen, deksketoprofen, meloksykam, dilofenak. Jednorazowe, doraźne ich podanie, lub zażywanie przez kilka dni prawdopodobnie nie będzie się wiązało z żadnymi powikłaniami. Jednak, gdy sięgasz po nie bardzo często, to dołącz do nich również osłonę na żołądek, a przy najbliższej wizycie u lekarza dopytaj, czy powinieneś kontynuować stosowanie. Możesz również poradzić się farmaceuty w aptece. Na własną rękę takie leczenie można prowadzić przez 14 dni.
Leki osłonowe na żołądek przy lekach przeciwbólowych
Co na osłonę żołądka? Na pierwszym miejscu zdecydowanie plasują się inhibitory pompy protonowej (IPP). Nazwy substancji można łatwo skojarzyć, ponieważ wszystkie kończą się na -prazol. Przykładowo: omeprazol, pantoprazol. W aptece znajduje się całe grono tabletek osłonowych na żołądek bez recepty oraz na receptę. Występują one w takich postaciach jak:
- kapsułki o zmodyfikowanym uwalnianiu – substancja lecznicza uwalnia się z nich powoli, często przez cały dzień,
- tabletki dojelitowe – twarde, wypełnione tabletki, które uwalniają lek dopiero w jelicie,
- kapsułki dojelitowe – substancja lecznicza zamknięta jest w kapsułce lub mikrokapsułkach, które otwierają się w jelicie.
Dlaczego leki te zwykle uwalniają się dopiero w jelitach? Substancje z grupy IPP nie wchłaniają się w żołądku, ponieważ nie są trwałe w kwasowym środowisku. Muszą dopiero dotrzeć do jelit, tam zostają wchłonięte do krwioobiegu i tą drogą docierają do komórek żołądka. Można powiedzieć, że działają "z drugiej strony" – nie z wnętrza żołądka, ale z wnętrza organizmu, docierając na miejsce przez naczynia krwionośne.
Nie wszystkie kapsułki o zmodyfikowanym uwalnianiu, tabletki czy kapsułki dojelitowe można kroić, dzielić lub wysypywać ich zawartość. Koniecznie sprawdź, czy możesz podzielić lub wysypać swój lek przed jego zażyciem, albo poproś o poradę farmaceutę.
Wiemy już, w jakich formach znajdują się leki osłonowe na żołądek – teraz sprawdźmy, co możesz dostać w aptece bez recepty, a co wypisuje na recepcie lekarz.
Tabletki osłonowe na żołądek bez recepty – wykaz
Leki bez recepty zawierające inhibitory pompy protonowej stosowane są najczęściej do leczenia refluksu i zgagi. W ulotce środków odręcznych nie znajdziesz informacji, że pełnią rolę osłony na żołądek, mają inną rejestrację prawną. Używanie ich do ochraniania żołądka będzie tzw. zastosowaniem off label. W tabeli znajdziesz wykaz leków osłonowych na żołądek bez recepty z grupy IPP.
| Inhibitory pompy protonowej na żołądek bez recepty |
| substancja lecznicza |
dawki |
nazwa handlowa |
| esomeprazol |
20 mg |
Escid Control, Esomeprazol Alugastrin |
| omeprazol |
10 mg, 20 mg |
Bioprazol Bio Max, Helicid Control, Helicid Max, Goprazol Max, Omeprazol Genoptim SPH, Ortanol Max |
| pantoprazol |
20 mg |
Anasteloc Max, Contix ZRD, Controloc Control, Nolpaza Control, Panzol Pro, Ranloc Med, Polprazol Max, Relumo, |
Tabletki osłonowe na żołądek na receptę – wykaz
Osłona na błonę śluzową żołądka dostępna na receptę dobierana jest przez lekarza. Orientuje się on najlepiej w tym, który środek zastosować u danego pacjenta. Poniżej przedstawiono wykaz tabletek osłonowych na żołądek na receptę z grupy IPP.
| Inhibitory pompy protonowej na żołądek na receptę |
| substancja lecznicza |
dawki |
nazwa handlowa |
| dekslanzoprazol |
30 mg, 60 mg |
Dexilant* |
| esomeprazol |
20 mg, 40 mg |
Emanera, Mesopral, Helides, Stomezul, Texibax |
| lanzoprazol |
15 mg, 30 mg |
Lanzul, Lanzul S, Zalanzo |
| omeprazol |
20 mg, 40 mg |
Agastin, Bioprazol, Gasec-20 Gastrocaps, Goprazol, Helicid, Helicid Forte, Heligen Neo, Losec, Omeprazol Medreg, Omeprazol Genoptim, Ortanol 20 Plus, Ortanol 40 Plus, Polprazol, Polprazol PPH, Prazol, Prenome, Progastim*, Ultop, Ventazol |
| pantoprazol |
20 mg, 40 mg |
Anasteloc*, Contix*, Controloc, Gastrostad*, Gerdin, IPP, Nolpaza, Noacid*, Pamyl, Ozzion*, Panprazox*, Panrazol*, Pantopraz, Pantoprazol Krka*, Pantoprazol Teva*, Pantoprazol Bluefish*, Pantoprazol Genoptim, Panzol, Ranloc* |
| rabeprazol |
10 mg, 20 mg |
Zulbex* |
* Leki bez oficjalnej rejestracji w zapobieganiu wrzodom żołądka przy terapii środkami z grupy NLPZ.
Lekiem na receptę, o którym warto jeszcze wspomnieć na koniec w kontekście osłony żołądka, jest mizoprostol. Bardzo dobrze chroni on żołądek i jelita przed wrzodami, jednak pacjenci często skarżą się na biegunkę, towarzyszącą jego przyjmowaniu. Stąd też lekarze sięgają po niego rzadko.
Naturalna osłona na żołądek
O ile w pewnym stopniu można zastosować naturalną osłonę na jelita, w postaci jogurtów, kefirów czy kiszonek, o tyle kwestia naturalnej osłony na żołądek nie jest już taka prosta. Podstawą będzie zdrowa dieta, która nie będzie wzmagać kwasowości żołądka. Mowa tutaj o jedzeniu często, ale w małych porcjach. Ponadto dobrze spożywać dania bogate w zwierzęce i roślinne białko, warzywa, tłuszcze roślinne. Ważna jest również odpowiednia doza płynów, szczególnie wody i naparów ziołowych. Unikać należy potraw smażonych, pikantnych, tłustych, razowych produktów zbożowych, mocnej kawy i herbaty. Aby naturalnie osłonić żołądek, powinniśmy też dbać o to, aby nie był on długo pusty. Wtedy bowiem kwaśny sok żołądkowy może uszkadzać komórki błony śluzowej.
Tabletki osłonowe na żołądek – na co uważać
Inhibitory pompy protonowej (IPP), czyli najczęściej stosowana ochrona na żołądek, zmniejsza kwasowość soku żołądkowego. I nie jest to obojętne dla naszego zdrowia. Odpowiednia poziom kwasu w żołądku jest potrzebna nie tylko do trawienia, ale również do wchłaniania wielu substancji. Dlatego przy długim stosowaniu IPP zauważa się niedobór witamin i minerałów. Wśród działań niepożądanych tabletek osłaniających żołądek wymienimy problemy jelitowe (jak biegunka, mdłości, zaparcia), większą wrażliwość na infekcje przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, problemy z mineralizacją kości, a w rzadkich przypadkach uszkodzenie nerek.
Ryzyko niebezpiecznych dla zdrowia skutków ubocznych wzrasta wraz z długością terapii. Najcięższe powikłania dotyczą zwykle pacjentów, którzy IPP stosowali przez długie miesiące i lata.
Bez konsultacji z lekarzem leki IPP można zażywać maksymalnie przez 14 dni, tylko kilka razy w roku.
Jak stosować osłonę na żołądek
Bardzo ważne jest, aby osłonę na żołądek przyjmować w odpowiedni sposób. Dla inhibitorów pompy protonowej będzie to stosowanie rano na czczo. Jeżeli przyjmiesz kapsułkę po posiłku, jej działanie będzie dużo, dużo mniejsze, a ochrona niższa i potencjalnie niewystarczająca. Lekarz może zalecić długotrwałe stosowanie osłony do leków, ale na własną rękę nie powinno się ich stosować dłużej niż przez 14 dni. Ponadto, taką kurację samodzielnie można przeprowadzić maksymalnie 2–3 razy w roku.
Tabletki osłonowe przy antybiotyku bez recepty i osłona na wątrobę
Gdy mowa o osłonie na żołądek przy antybiotyku, to w głowie powinna zapalić się ostrzegawcza lampka. Osłona przy antybiotyku to nie to samo co osłona żołądka przy innych lekach. Właściwie, podczas antybiotykoterapii chronimy jelita, a nie żołądek. Antybiotyk bowiem, oprócz patogenów, niszczy naszą florę jelitową. Dlatego przy jego stosowaniu powinniśmy zażywać osłonkę, jaką jest probiotyk. To lek lub suplement diety zawierający dobroczynne szczepy bakterii, lub grzybów. Osłona na żołądek w formie inhibitora pompy protonowej w takim przypadku absolutnie nie pomoże.
Osłona na wątrobę to również inna bajka. Do leków chroniących wątrobę zaliczamy te, które w składzie zawierają składniki wspierające pracę lub regenerację wątroby. Należą do nich – fosfolipidy sojowe, L-asparaginian L-ornityny, wyciągi z ostropestu plamistego, czy karczocha.
W skrócie prezentuje się to następująco:
- tabletki osłonowe przy antybiotyku to probiotyki na jelita.
- tabletki osłonowe na żołądek przy innych lekach (np. przeciwbólowych) to "prazole", czyli inhibitory pompy protonowej.
- tabletki osłonowe na wątrobę to leki zawierające fosfolipidy sojowe, L–asparaginian L–ornityny, wyciągi z ostropestu plamistego, czy karczocha
Więcej o probiotykach dowiesz się z tego artykułu >>> kliknij tutaj.
Pytania i odpowiedzi
Zobacz odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące ochrony żołądka.
Jakie leki przeciwbólowe są bezpieczne dla żołądka?
Wśród leków przeciwbólowych najbezpieczniejszy dla żołądka będzie paracetamol. Dalej w kolejce będą ustawiać substancje, które nie są już tak bezpieczne, ale wciąż plasują się wysoko – ibuprofen i diklofenak. Następnie wśród "średnich" dla brzucha leków wymienimy naproksen, a zdecydowanie najgorzej wpłyną na niego piroksykam i ketoprofen. Ich powinniśmy unikać, jeżeli cechuje nas słaby, wrażliwy żołądek.
Najlepiej jednak, jeżeli przed wyborem preparatu poradzisz się lekarza lub farmaceuty. Jest to bowiem temat bardziej skomplikowany. Bo co z tego, że paracetamol jest bezpieczny dla żołądka, skoro nie powinny go stosować osoby z chorą wątrobą? Albo – czy wybór ibuprofenu będzie odpowiedni dla osoby z nadciśnieniem? W doborze leków na ból, nawet tych dostępnych bez recepty, jest dużo zmiennych. Samodzielnie trudno jest połapać się w tych zawiłościach.
Jakie leki osłonowe na żołądek zażyć przy Ketonalu?
Przy często zażywanym Ketonalu warto uzupełnić terapię, dodając lek ochronny na żołądek z grupy IPP. Przykładem będzie omeprazol i pantoprazol, które występują w takich preparatach jak Ortanol Max, Helicid Max czy Controloc Control. Pamiętaj, aby zażywać je rano na czczo, na około godzinę przed śniadaniem.
Jaki lek osłonowy zażyć przy tabletkach Olfen?
Zażywanie Olfenu w tabletkach (dostępnego z przepisu lekarza), zwykle wiąże się również ze stosowaniem osłony na żołądek. Tak jak w przypadku Ketonalu, sięgnąć można po omeprazol lub pantoprazol.
Bibliografia
- Kanno, T., & Moayyedi, P. (2020). Who needs gastroprotection in 2020?. Current Treatment Options in Gastroenterology, 18, 557–573.
- Tuszyński, P. K. (2021). Leki 2022. Wydawnictwo Farmaceutyczne. Wydanie I
- Słaby, D., Szewczyk, S., Beberok, A., & Wrześniok, D. M. (2019). Rola preparatów osłonowych w farmakoterapii–ocena świadomości pacjentów. Farmacja Polska, 75(11), 591–598.
- Lipiński, M., & Wierzbiński, P. Gastroprotekcja w wybranych sytuacjach klinicznych–o czym powinniśmy pamiętać?. Lekarz POZ, 8(6).
