Choroby odtytoniowe w Polsce – skala problemu
Według szacunków Global Burden of Disease (GBD) każdego roku ponad 8 milionów ludzi na świecie umiera z powodu chorób odtytoniowych. WHO wskazuje palenie tytoniu jako jeden z podstawowych czynników przedwczesnej umieralności z powodu chorób niezakaźnych. Wiadomo również, że palenie zwiększa ryzyko wielu chorób, w tym układu krążenia, oddechowego oraz nowotworów. Pomimo tych informacji nadal ok. 22% światowej populacji oraz 23% mieszkańców UE używa produktów tytoniowych. Skala problemu w Polsce jest jeszcze większa, bo codzienne palenie deklaruje nawet 28,8% osób dorosłych. Jeszcze bardziej niepokojąca jest obserwowana tendencja zwiększania się częstości palenia. Potrzebne jest podjęcie szerokich działań zmierzających do zmiany tej sytuacji, a jednym z ważniejszych jest zapewnienie pomocy osobom uzależnionym w zaprzestaniu palenia.
Czy uzależnienie od nikotyny to choroba?
Uzależnienie od nikotyny jest chorobą ujętą w międzynarodowej klasyfikacji chorób w XI rewizji jako uzależnienie od nikotyny (6C4A.2). Rozpoznaje się ją u osób, które przez min. 3 miesiące codziennie lub prawie codziennie używają produktów z nikotyną. Choroba ta przejawia się silną potrzebą używania nikotyny i dodatkowo upośledzoną kontrolą jej używania oraz występowaniem objawów odstawiennych. Osoba uzależniona odczuwa nieodparty przymus używania nikotyny, szczególnie w określonych sytuacjach społecznych lub stanach emocjonalnych. Odstawienie lub nawet znaczne ograniczenie dawki nikotyny powoduje nieprzyjemne dolegliwości fizyczne oraz psychiczne. By ich uniknąć osoba uzależniona sięga po produkty z nikotyną, a w miarę postępowania uzależnienia biologicznego pojawia się tolerancja i dawka ta musi być zwiększana.
Czy odstawienie nikotyny jest proste?
Rzucanie papierosów nie jest proste. Z czym każdego dnia mierzy się osoba, która marzy o wolności od tytoniu i silnie uzależniającej nikotyny To m.in. subiektywny, silny przymus oraz utrwalone nawyki związane z codziennym funkcjonowaniem społecznym i psychicznym oraz silny potencjał uzależniający (związany z tzw. układem nagrody w mózgu) powodują, że osoby uzależnione od nikotyny palą tradycyjne wyroby tytoniowe. Z każdym tradycyjnym papierosem wprowadzają do organizmu 7 tysięcy toksyn, których działanie w wielu przypadkach prowadzi do poważnych chorób, a nawet przedwczesnych śmierci. Warto poza tym zwrócić uwagę, że e-papierosy i tytoń podgrzewany dostarczają nieco mniej substancji potencjalnie szkodliwych, jednak w dalszym ciągu "palacz" pozostaje w nikotynowej pułapce.
Nikotynowa Terapia Zastępcza – dlaczego to ma sens?
Decydując się na nagłe odstawienie papierosów lub innych produktów dostarczających nikotynę osoba silnie uzależniona borykać się będzie z dwoma, nakładającymi się na siebie problemami. Z jednej strony uciążliwe będą same objawy odstawienia. Z drugiej pojawi się trudność z zastąpieniem czynności, a nawet rytuałów w szeregu sytuacji, w których wcześniej uzależniony człowiek palił.
Z praktyki klinicznej wynika, że to właśnie nieumiejętność radzenia sobie z nawykową potrzebą palenia bardzo często jest powodem nawrotów do palenia.
Jaki jest zatem sens i czy istnieje uzasadnienie dla stosowania Nikotynowej Terapii Zastępczej? Kluczowa jest zamiana medium, które dostarcza nikotynę, na takie, w którym występuje wyłącznie czysta i terapeutyczna dawka nikotyny. Pozwala to osobom uzależnionym kontrolować występowanie objawów odstawiennych. Brak występowania dolegliwości związanych z odstawieniem nikotyny np. obniżenia nastroju, uczucia rozdrażnienia czy bezsenności i zapewnienie optymalnie dobrego samopoczucia fizycznego daje osobie uzależnionej szansę na nauczenie się, jak w codziennym życiu radzić sobie bez palenia. Następnie w miarę postępów terapii, dawki nikotyny są systematycznie zmniejszane aż do zera, w taki jednak sposób, by unikać wystąpienia objawów odstawiennych.
Stopniowe wychodzenie z nałogu przy wsparciu NTZ
Faktycznie początkowo podtrzymywane jest biologiczne uzależnienie od nikotyny, a leczenie uzależnienia koncentruje się na jego psychologicznym i społecznym komponencie. Celem terapii jest doprowadzenie, poprzez stopniową redukcję, do ostatecznego odstawienia nikotyny. Nie są więc zasadne obawy związane z częściowym lub całkowitym zastąpieniem nikotyny dostarczanej przez tytoń (lub inne komercyjne produkty z nikotyną ) przez nikotynę dostarczaną w formie produktu leczniczego.
Należy podkreślić, że dostarczanie nikotyny w NTZ chroni przez całym wachlarzem, innych niż nikotyna, substancji toksycznych obecnych w dymie tytoniowym. W efekcie ograniczane są straty zdrowotne wynikające z uzależnienia, z drugiej zaś strony zyskujemy czas i kontrolując objawy odstawienne stwarzamy okoliczności umożliwiające palaczowi uzyskanie wglądu w naturę uzależnienia i modyfikację zachowań związanych z paleniem.