Co to jest krzywa cukrowa (test obciążenia glukozą) — OGTT?
Test obciążenia glukozą, czyli krzywa cukrowa to badanie polegające na oznaczeniu tolerancji glukozy m.in. u kobiet w ciąży. Badanie te wykonuje się u osób z podejrzeniem nieprawidłowego, wysokiego poziomu cukru we krwi m.in. w cukrzycy typu 1 i 2, niewłaściwej wartości glukozy na czczo, zespołu metabolicznego czy cukrzycy ciążowej.
Jak wygląda badanie krzywej cukrowej (glukozy)? Przed badaniem pacjent(ka) musi być na czczo, a badanie rozpoczyna się wypiciem 75 g glukozy rozpuszczonych w 300 ml wody. W typowym schemacie krew pobiera się dwukrotnie - przed spożyciem oraz po wypiciu glukozy (po 120 minutach). U kobiet ciężarnych wykonuje się również pomiar po 60 minutach od wypicia. Zatem u kobiet w okresie ciąży krew pobierana jest 3-krotnie.
| standardowy schemat |
schemat badania
u kobiet ciężarnych
|
| badanie krwi na czczo przed wypiciem glukozy |
| — |
po 60 minut |
| po 120 minutach |
Tabela. Schemat krzywej cukrowej u osób dorosłych i kobiet w ciąży
W pierwszej kolejności personel medyczny pobiera próbkę krwi żylnej, która jest poziomem wyjściowym. Kolejno pacjent musi wypić wodny roztwór glukozy w przeciągu 5 minut od pobrania krwi. Warto wiedzieć, że roztwór ten jest nieco mdlący, sok z cytryny nieco ułatwia wypicie tego roztworu. Kolejno po 60. i/lub 120 minutach pobierana jest ponownie krew żylna dla określenia wartości glukozy po spożyciu. Warto podkreślić, że podczas badania obowiązuje zakaz palenia, aktywności fizycznej czy podjadania ☺. Dla szczególnie wrażliwych podniebień w aptece można kupić bez recepty glukozę o smaku cytrynowym, dzięki czemu nie musimy pamiętać o przyniesieniu własnej cytryny.
Krzywa cukrowa w ciąży - przygotowanie do badania
Warto zastosować się do wymienionych poniżej zasad aby wynik badania był jak najbardziej miarodajny oraz by uniknąć wyników fałszywie podwyższonych i/lub obniżonych. Badanie krzywej cukrowej przeprowadza się na "pusty żołądek". Należy zachować odpowiedni odstęp czasu (8-12 godzin) między badaniem poziomu cukru w ciąży, a ostatnim posiłkiem w dniu poprzedzającym oznaczanie glukozy. Dodatkowo dietę w dniu przed badaniem należy zmodyfikować pod kątem spożycia tłuszczy i słodyczy, czyli ograniczyć je. Nie zaleca się również intensywnego wysiłku fizycznego przed badaniem ani w dniu poprzedzającym. Idąc na badanie glukozy musimy przyjść z torebką glukozy o masie 75 gram, którą można kupić w aptece bez recepty.
Krzywa cukrowa i glukoza w ciąży — badania i normy
Krzywa cukrowa, czyli badanie, które ma na celu pomiar glukozy we krwi przed i po jej spożyciu to obowiązkowe badanie wszystkich ciężarnych. Badanie glukozy we krwi wykonuje się u wszystkich kobiet w ciąży — niezależnie czy wcześniej chorowały na cukrzycą. Badanie to wykonuje się je kilkakrotnie w okresie ciąży. Pierwsze badanie przeprowadza się w okolicy 10. tygodnia ciąży, drugie pomiędzy 24—26 tygodniem.
Należy zdać sobie sprawę, że cukrzyca może ujawnić się w okresie ciąży i jest to spowodowane licznymi zmianami hormonalnymi podczas ciąży. Dlaczego przeprowadza się to badanie? Nieprawidłowości związane z poziomem glikemii w przebiegu ciąży mogą rzutować na poważne powikłania u dziecka jak makrosomia płodu, czyli zbyt duża masa ciała dziecka w stosunku do wieku ciążowego, niedocukrzenie noworodka po porodzie czy przerost komórek wysp trzustkowych u płodu.
Jakich wartości glukozy można spodziewać się w badaniu OGTT u kobiet w ciąży? Wartościami w przypadku cukrzycy ciężarnych są:
- wynik 92-125 mg/dl — na czczo
- wynik powyżej 180 mg/dl — po godzinie
- wynik pomiędzy 153-199 mg/dl — po 2 godzinach.
Cukrzyca ciężarnych — co to jest, przyczyny i kiedy występuje?
Cukrzyca ciążowa jest zwykle rozpoznawana między 24 — 28 tygodniem ciąży. Nieprawidłowości poziomu cukru we wcześniejszym okresie może świadczyć o cukrzycy typu 2 do tej pory nie rozpoznaną lub typu 1, która zaczęła rozwijać się podczas ciąży.
Ryzyko cukrzycy w ciąży wzrasta u kobiet, u których wcześniej występowała do tej pory cukrzyca ciężarnych przy poprzednich ciążach. Dodatkowo zachorowalność jest większa u kobiet, które cierpią na otyłość i/lub nadwagę. Nie bez znaczenia ma również zespół policystycznych jajników. Czynnikami sprzyjającymi są również wiek (powyżej 35. roku życia), hipertensja przed ciążą (nadciśnienie), urodzenie więcej niż dwójki dzieci i/lub dziecka o masie powyżej 4 kg.
Cukrzyca w ciąży — leczenie i objawy
Jednym z istotnych elementów leczenia cukrzycy u kobiet ciężarnych jest odpowiednia dieta cukrzycowa. Przewiduje ona większe ilości białka i wartość kaloryczną. W trakcie prowadzenia tej diety ciężarna powinna wykonywać pomiary glukozy we krwi i w moczu. Wartości kaloryczne tej diety to minimum 1800 kcal — istotne jest również to, by kobieta w ciąży nie była głodna; nie jest to dieta odchudzająca! Istotnym elementem leczenia jest stosowanie insuliny (jeśli stężenie glukozy przekracza 90 mg/dl na czczo i/lub 120 mg/dl po posiłku). Insulina jest bezpiecznym lekiem w ciąży - w minimalnych ilościach przenika przez łożysko i nie jest dla niego szkodliwa. Insulinę podaje się za pomocą specjalnych penów kilka razy dziennie. W okresie ciąży insulinę podaje się w ramiona, uda lub pośladki. Nie ma przeciwwskazań do podawania insuliny w brzuch. Uzupełnieniem diety i podawania insuliny jest aktywność fizyczna (o ile zaleca ją ginekolog). Warto pamiętać, że ćwiczenia zmniejszają insulinooporność i poziom glukozy.
Wśród objawów cukrzycy ciężarnych wymienia się m.in.:
- polidypsję (wzmożone pragnienie),
- wielomocz,
- uczucie senności, zmęczenia, ospałość,
- napady głodu.
Możliwe są także częstsze zakażenia w obrębie układu moczowego, obrzęki kończyn. Nieleczona cukrzyca u przyszłego dziecka może być przyczyną wad wrodzonych m.in. układu krążenia, nerwowego i pokarmowego.
Cukrzyca ciążowa po porodzie
Cukrzyca ciążowa mija zwykle do 6 tygodnia od porodu. Nie bez znaczenia jest jednak jej występowanie w ciąży — jest to jeden z czynników zwiększających ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Po porodzie (w przypadku cukrzycy u matki) należy zmierzyć również poziom cukru u dziecka, ponieważ może wystąpić niski jego poziom (poniżej 30 mg/dl). Warto wiedzieć, że dzieci matek z cukrzycą ciążową są bardziej narażone na żółtaczkę noworodków, a w późniejszym rozwoju na otyłość, cukrzycę czy podniesione ciśnienie tętnicze w późniejszym okresie życia. Warto również wiedzieć, że lekarz może zlecić krzywą cukrową po ciąży (ok. 6. tygodnia po porodzie).
Bibliografia
- Szczeklik, A., & Gajewski, P. (2017). Interna Szczeklika 2017. Medycyna Praktyczna: Kraków
- https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/krzywa-cukrowa-na-czym-polega-badanie-i-jak-interpretowac-wyniki
