Co to jest kolka niemowlęca (dyschezja)? Objawy kolki niemowlęcej
Kolka niemowlęca jest czynnościowym zaburzeniem układu pokarmowego, charakterystycznym dla noworodków i niemowląt. Typowym jej objawem są napady niedającego się ukoić płaczu, które pojawiają się bez konkretnej przyczyny, zazwyczaj w godzinach wieczornych. Występują zarówno jeśli podstawą żywienia dziecka jest karmienie piersią jak i u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym.
Przez długie lata do rozpoznania kolki niemowlęcej służyła tzw. reguła trzech. Według niej kolka występowała jeśli:
- płacz dziecka trwał co najmniej 3 godziny dziennie,
- napady płaczu występowały minimum 3 dni w tygodniu,
- trwały co najmniej przez 3 tygodnie.
Dzisiaj te zasady już nie obowiązują, natomiast kolkę u niemowląt stwierdza się, jeśli:
- dziecko jest w wieku od 2 tygodnia do 4 miesiąca życia,
- pojawiają się napady płaczu i rozdrażnienia bez konkretnego bodźca i przyczyny,
- u dziecka nie stwierdzono żadnych innych objawów chorobowych jak np. gorączka, ani zaburzeń wzrostu.
Aby rozpoznać kolkę, wszystkie 3 powyższe kryteria muszą zostać spełnione.
Przyczyny kolki
Dokładna etiologia kolki niemowlęcej nie jest znana. Przyczyn kolki u niemowląt może być tak naprawdę wiele. Przypuszcza się jednak, że jest ona spowodowana niedojrzałością funkcjonalną przewodu pokarmowego. Inne często wymieniane to:
- Alergie pokarmowe (nietolerancja pokarmowa) — do najczęstszych należy alergia na białka mleka krowiego; w wyniku nietolerancji niektórych pokarmów mogą pojawić się gazy u noworodka lub niemowlęcia oraz inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego, które dziecko manifestuje płaczem i rozdrażnieniem.
- Nieodpowiednia technika karmienia piersią lub butelką — zarówno podczas karmienia piersią jak i butelką, bardzo ważne jest prawidłowe przystawianie dziecka do piersi (lub butelki); nieprawidłowa technika karmienia może przyczyniać się do połykania przez dziecko powietrza podczas karmienia i gromadzenia się w jego jelitach gazów.
- Zaburzenia mikroflory jelitowej — brak pożytecznych szczepów bakterii w składzie flory jelitowej najmłodszych dzieci, może być przyczyną dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
- Niedojrzały układ nerwowy - układ nerwowy dojrzewa stopniowo, dlatego też u najmłodszych dzieci może on działać nie do końca prawidłowo, przez co dziecko nie radzi sobie np. z intensywnymi bodźcami jak intensywne światło czy też hałas, co manifestuje poprzez płacz.
Ponadto podejrzewa się, że na wystąpienie kolki niemowlęcej mogą mieć wpływ również:
- dym tytoniowy,
- bodźce zewnętrzne, np. zdenerwowanie rodziców (reakcją dziecka na stres jest nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych).
Jakie są potencjalne przyczyny dolegliwości bólowych ze strony brzucha u dzieci w okresie zwiększonego występowania kolki (dyschezji)?
Co na kolki? Jak doczekać ustąpienia objawów kolki? Domowe sposoby na kolkę!
Mimo że powszechnie wiadomo, że kolka ustępuje samoistnie do 4-5 miesiąca życia dziecka, to każdy rodzic szuka skutecznych sposobów, które pozwolą złagodzić jej objawy. Kolce niemowlęcej towarzyszy ogromny niepokój rodziców, ponieważ wydaje im się, że ich dziecko cierpi. Oto kilka domowych metod, które pomogą ukoić płacz dziecka, a tym samym uspokoją rodziców.
- Masaż brzuszka — w przypadku objawów kolki można wykonać delikatny masaż brzuszka niemowlęcia. Poprawia on perystaltykę jelit, dzięki czemu nagromadzone w jelitach gazy mogą być łatwiej usuwane; masaż wykonujemy zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
- Ciepłe okłady na brzuszek — ciepło działa rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit, co może przynieść ulgę w przypadku gazów u niemowlęcia. Do okładów dla noworodków i niemowląt zalecane są termofory z pestek wiśni; jest to bezpieczna alternatywa dla tradycyjnych termoforów, które wypełnia się gorącą wodą (te niosą ze sobą ryzyko oparzenia). Ciepłe okłady można wykonać również, namaczając pieluszkę tetrową w ciepłej wodzie, jednak w porównaniu do termoforu, znacznie krócej utrzymuje ona ciepło.
- Ciepła kąpiel — kąpiel kilka razy dziennie? To dla rodziców niemowląt i noworodków znana i ceniona metoda na kolki. Ciepła kąpiel ma działanie podobne do wspomnianych wyżej okładów z wykorzystaniem termoforu z pestek wiśni lub pieluszki tetrowej.
- Noszenie w chuście — wyjątkowa bliskość ciała rodzica podczas noszenia w chuście, a dodatkowo masaż brzuszka, który przy okazji noszenia jest w pakiecie, działają kojąco podczas ataku płaczu. Zalecane wiązanie dla najmłodszych to kieszonka, która zapewnia maksymalną bliskość z rodzicem i jest odpowiednia nawet dl noworodków.
- Ograniczenie bodźców w najbliższym otoczeniu dziecka — ostre światło czy też głośny dźwięk telewizora to bodźce, które mogą wywoływać napady płaczu u dziecka; jego niedojrzały jeszcze układ nerwowy może nie poradzić sobie z ich przetwarzaniem i przyswajaniem. Dlatego też warto ograniczyć bodźce świetlne jak i dźwiękowe (ostre światło można zastąpić dyskretną lampką nocną, a do snu warto włączyć łagodne dźwięki kołysanki lub biały szum).
Apteczne sposoby na kolkę niemowlęcą
W aptekach dostępne są produkty, które pozwolą złagodzić objawy kolki i przetrwać ten trudny czas. W zależności od przyczyny kolki pomocne mogą okazać się m.in. probiotyki, enzym laktaza w postaci kropli, czy też leki rozbijające gazy w jelitach.
Probiotyki
Zaburzenia w składzie i funkcjonowaniu mikroflory jelitowej to jedna z głównych wymienianych przyczyn kolki jelitowej. Dlatego też probiotyki, które zawierają wyselekcjonowane szczepy bakterii, mogą pomóc w objawach kolki. Szczepem najlepiej przebadanym, o udokumentowanym działaniu łagodzącym objawy kolki u niemowląt jest Lactobacillus reuteri (np. BioGaia). Więcej na temat probiotyków dowiesz się na naszym blogu.
Zmiana mleka modyfikowanego
W przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym niekiedy skuteczną metodą na kolkę niemowlęcą może okazać się zmiana dotychczas stosowanego mleka modyfikowanego na inne. Na rynku dostępne są obecnie specjalne mleka modyfikowane, dedykowane właśnie dla dzieci z objawami kolki (np. Enfamil Comfort, Bebiko Comfort). Są to tzw. mleka o zwiększonym stopniu hydrolizy białek (białko jest w nich pocięte na mniejsze kawałki, dzięki czemu łatwiej jest je strawić). Niekiedy konieczne może okazać się stosowanie preparatów mlekozastępczych tzw. hydrolizatów kazeiny. Taką decyzję podejmuje lekarz, jeśli stwierdzi faktyczne objawy alergii na białko mleka krowiego.
Enzym laktaza
U noworodków i niemowląt problemy jelitowe jak np. wzdęcia i gazy, mogą być spowodowane niedoborem laktazy. Jest to enzym, który pozwala na trawienie laktozy (u dzieci często występuje nietolerancja laktozy). Laktoza to cukier, który występuje m.in. w mleku. Preparaty zawierające laktazę (Delicol, Kolzym) będą skuteczne jedynie w przypadku faktycznego jej niedoboru.
Należy pamiętać, że tego typu preparaty, trzeba stosować przy każdym karmieniu (u dzieci karmionych piersią można aplikować krople z laktazą bezpośrednio na pierś, którą ssie dziecko, natomiast dzieciom karmionym butelką dodaje się odpowiednią ilość kropli do przygotowanej porcji mleka).
Simetikon i dymetikon
Leki te pozwalają zmniejszyć napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazów, które gromadzą się w jelitach dziecka, dzięki czemu pęcherzyki te łatwiej pękają, co pozwala zniwelować bolesne gazy u niemowlaka. Leki z simetikonem i dimetikonem, dostępne są w wygodnych kroplach, które można łatwo dawkować (np. Espumisan — simetikon, Esputicon — dimetikon). Czytaj także: Wzdęcia brzucha i gazy - przyczyny, dieta, leczenie.
Kateter rektalny
To proste urządzenie, które pozwala w łatwy sposób usunąć gazy u niemowlaka. Przed użyciem katetera, należy wykonać masaż brzuszka, co ułatwi późniejsze oddawanie gazów przez dziecko. To metoda niefarmakologiczna na złagodzenie kolki i wzdęcia u niemowlęcia.
Butelka antykolkowa
Rozwiązanie może okazać się pomocne dla dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. Butelki antykolkowe posiadają specjalny system odpowietrzania, dzięki czemu możliwe jest usunięcie powietrza z mleka. Pozwala to zredukować ryzyko wystąpienia kolki, a także odbijania po posiłku.
Dodatkowo w uzasadnionych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie trimebutyny u niemowląt. Jest to lek dostępny na receptę, regulujący pracę całego układu pokarmowego, w tym perystaltykę jelit u małych dzieci.
Bibliografia
- Wessel M., Paroxysmal fussing in infancy, sometimes called “colic”. Pediatrics 1954; 14: 421–434.
- Zwolińska B., Woś H., Kolka jelitowa - choroba czy przejaw nadmiernej troski? Klinika Pediatrii Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach.
- Savino F., Pelle E., Palumeri E., i wsp. Lactobacillus reuteri (American Type Culture Collection Strain 55730) Versus Simethicone in the Treatment of Infantile Colic: A Prospective Randomized Study. Pediatrics 2007; 119 (1): e124–e130
