Katar sienny to prawdziwa zmora dla osób cierpiących z powodu różnych alergenów jak pyłki, które występują w okresie pylenia. Z katarem alergicznym wiąże się szereg nieprzyjemnych objawów, które "skutecznie" utrudniają codzienne funkcjonowanie. Co przypisuje się katarowi siennemu? Zatkany nos, świąd i zaczerwienienie błony śluzowej nosa, a niewykluczone jest również zapalenie spojówek. Czy istnieje skuteczny lek, który uwalnia od symptomów alergii? Poniżej podejmujemy temat i odpowiadamy na pytanie "co pomaga na alergiczny nieżyt nosa, zwany inaczej katarem siennym (alergicznym)?".
Co to jest katar sienny (alergiczny)?
Alergiczny nieżyt nosa (potoczne katar sienny, katar alergiczny) to stan zapalny błony śluzowej nosa, który wywołany jest kontaktem z określonym alergenem, na który układ odpornościowy reaguje nad wyraz silnie. Co to jest alergen? To czynnik zewnętrzny jak pyłki roślin, substancje pochodzenia zwierzęcego jak sierść czy niektóre leki - to na ten składnik system immunologiczny produkuje przeciwciała, chociaż związek ten jest zwykle neutralny dla organizmu. Za katar sienny w dużej mierze odpowiadają roślinne pyłki, których jest pełno w okresie kwitnienia. W przypadku kataru siennego wymienia się postać sezonową i całoroczną, która występuje 2-3 krotnie rzadziej.
Alergiczny nieżyt nosa (ANN) to najczęściej występująca choroba alergiczna na świecie. Pod względem statystycznym dotyczy od 5 do 50% populacji. Ilość przypadków ANN wzrasta każdego roku. Inne dane mówią o co czwartym człowieku, który zmaga się z alergicznym nieżytem nosa.
Katar sienny - objawy
Osoby dotknięte katarem alergicznym skarżą się na utrudnione oddychanie przez nos. Jakie są inne objawy nieżytu nosa pochodzenia alergicznego? Zwykle w przebiegu alergicznego nieżytu nosa wyróżnia się typowe objawy kliniczne jak napady swędzenia (świądu), wielokrotne kichanie w ciągu dnia, wodnisty (wyciek) wydzielina z nosa. Oprócz tego pojawia się bardzo często podrażnienie i świąd spojówek ze wzmożonym łzawieniem. Warto pamiętać, że alergia to nie tylko katar alergiczny ale także alergiczne zapalenie spojówek i wiele mian skórnych.
Czym różni się sezonowy i całoroczny alergiczny nieżyt nosa?
W przypadku postaci całorocznej kataru siennego objawy utrzymują się przez cały rok. Pod względem klinicznym dominuje zatkany nos i wzmożona reaktywność śluzówki nosa np. na zimne powietrze, niektóre zapachy. W przypadku dolegliwości sezonowych jak np. wydzielina z nosa ich wystąpienie zależne jest od kalendarza pylenia, na który wpływ ma pogoda, która może sprzyjać lub spowodować przesunięcie okresu pylenia poszczególnych roślin. Objawy sezonowe są zwykle mniej nasilone niż całoroczne i nie ograniczają w tak dużym stopniu codziennego funkcjonowania.
Najczęstsze alergeny odpowiadające za zespół objawów alergii całorocznej to m.in. alergeny roztoczy kurzu domowego oraz alergeny zwierząt domowych jak sierść, naskórek, ślina zwierząt jak kot, pies. Na nasilenie objawów w alergicznym nieżycie nosa wpływ ma intensywność okresu pylenia.
Przyczyny kataru siennego (alergicznego nieżytu nosa)
Za reakcję organizmu na substancje jak alergeny odpowiada nadmiernie wrażliwy układ immunologiczny. Z reguły substancje jak alergeny to neutralne substancje. Niekiedy jednak na skutek kontaktu z nimi układ odpornościowy wytwarza specyficzne przeciwciała IgE, która odpowiadają za powstanie procesów zapalnych, którym towarzyszy wydzielanie histaminy m.in. przez komórki tuczne, które uwalniają również inne mediatory jak cytokiny, leukotrieny, prostaglandyny. Co dalej wynika z aktywności mediatorów stanu zapalnego? Wymienić należy tutaj blokadę nosa, obrzmienie błony śluzowej, wzmożone wydzielanie wodnistej wydzieliny, uczucie świądu, kichanie.
Osoby cierpiące na alergiczny nieżyt nosa często skarżą się na uczucie zablokowanego nosa, co wiąże się ze zmianą funkcjonowania naczyń w nabłonku jamy nosowej.
Leki, preparaty i środki na katar sienny
Farmakoterapia alergicznego nieżytu nosa skupia się na łagodzeniu objawów tej dolegliwości oraz zapobiega ich występowaniu. Leki na alergię nie działają jednak na przyczynę choroby, ale skutecznie poprawiają funkcjonowanie ludzi dotkniętych alergią sezonową i całoroczną. Jakie leki stosuje się w przypadku kataru siennego i w alergicznym nieżycie nosa? Należy wymienić tutaj następujące substancje czynne jak:
- glikokortykosteroidy do nosa (dostępne bez recepty i na receptę),
- doustne leki przeciwhistaminowe,
- miejscowe leki przeciwalergiczne,
- leki stabilizujące komórki tuczne, czyli tzw. kromoglikany,
- agoniście receptorów alfa-adrenergicznych (stosowane również w katarze pochodzenia wirusowego).
W przypadku leczenia przyczynowego stosuje się swoistą immunoterapię z określonymi alergenami.
Zależnie od objawów zasadne jest stopniowe włączanie kolejnych leków lub ich zmiana na takie o działaniu ogólnoustrojowym.
Krople, spraye, aerozole do nosa na katar sienny, alergiczny nieżyt nosa?
Katar alergiczny — krople, spraye i aerozole do nosa
Poniżej wymieniono przykładowe leki i wyroby medyczne, która łagodzą objawy alergii związane z katarem siennym. Zostały one podzielone względem składu z uwzględnieniem substancji czynnej (dla leków) i innych składników (dla wyrobu medycznego). Większość produktów na katar sienny można znaleźć w krople i spraye do nosa na alergię.
Spray ze sterydem na alergię i katar sienny
Aleric spray, Nasometin Control, Momenster nasal to leki na alergię z substancją sterydową furoinianem mometazonu, która wykazuja przeciwzalergiczne i przeciwzapalne działanie. Leki te łagodzą objawy kataru siennego, jednak początek działania następuje najwcześniej po kilku-kilkunastu godzinach. Jako podstawę tego mechanizmu podaje się zdolność do hamowania uwalniania mediatorów reakcji alergicznej. Hamuje dodatkowo uwalnianie leukotrienów z leukocytów, jest również inhibitorem w produkcji cytokin.
U części pacjentów (28%) znaczący spadek objawów odnotowano po 12 godzinach od podania pierwszej dawki. Nie są to leki szybkodziałające.
Leki z kromoglikanem sodowym na katar sienny
Cromohexal, Polcrom to leki przeciwalergiczne, które poprzez stabilizację komórek tucznych (element układu odpornościowego) zmniejszają wydzielanie histaminy i leukotrienów, które towarzyszą katarowi siennemu. Kromoglikan sodowy działa na późne objawy alergii oraz wczesne. Lek łagodzi objawy alergii, zapobiega ich występowaniu, jednak sam w sobie nie wywiera działania przeciwhistaminowego, czyli nie blokuje receptora H1 dla histaminy. Początek działania jest nieco opóźniony w czasie. Często leki z kromoglikanem jak Polcrom czy Cromohexal stosuje się na kilka dni przed rozpoczęciem okresu pylenia roślin.
Oprócz tego pomocne mogą być również krople do oczu na alergię z kromoglikanem jak Polcrom, Allergocrom czy Allergocomod.
Woda morska i roztwory z ektoiną na katar sienny
Woda morska to wyrób medyczny, który zawiera określone stężenie soli różnych pierwiastków jak cynku, selenu, miedzi, żelaza, jodu. Oprócz tego w składzie może znaleźć się również ektoina, która wykazuje przeciwzapalne właściwości wykorzystywane do łagodzenia objawów kataru siennego. Ektoina to również składnik wielu kropli do oczu na podrażnienia Alectoin, a także ampułek do inhalacji jak Ectodose.
Przykładowe wyroby medyczne z ektoiną do nosa to hipertoniczny spray Ectorhin, Ectoclarin spray bez konserwantów, Ectimer z wodą morską i izotoniczny Solik spray.
Spray z ektoiną i wodą morską to rozwiązanie przy łagodnych objawach alergii lub pomocniczy środek przy stosowaniu doustnych leków na alergię.
Leki przeciwhistaminowe do nosa na katar sienny
Spraye i krople do nosa na alergię mogą zawierać również substancje o działaniu przeciwhistaminowym, które blokują receptor H1 dla histaminy (w przeciwieństwie do kromoglikanu i sterydów). Zwykle są to substancje zaliczane do starszej generacji leków przeciwhistaminowych. Przykładowe substancje to np. azelastyna, mepiramina, dimetynden. Niekiedy występują one w połączeniu z alfa-mimetykami, które dodatkowo obkurczają naczynia krwionośne. Co zatem pomoże na katar sienny z leków do nosa? Znajdziemy takie leki jak Azelastin POS, Allergodil, które zawierają azelastynę o długim okresie półtrwania (oznacza to, że lek działa długo). Oprócz tego difenhydraminę jak Betadrin WZF i nafaolizną. Leki te mogą występować w połączeniu z fenylferyną jak:
Powyższe leki ze względu na dodatek alfa-mimetyku, czyli fenylefryny szybko przynoszą ulgę i redukuje uczucie zatkanego nosa.
Tabletki na katar sienny, alergiczny nieżyt nosa? Co zawierają i jak działają?
Tabletki na alergiczny nieżyt nosa
Tabletki i syropy na alergię i katar sienny łagodzą objawy nosowe, oczne, gdy środki miejscowe okazują się niedostatecznie skuteczne. Wśród leków, które wskazane są w leczeniu kataru siennego to m.in.:
Leki te przyjmuje się raz na dobę ze względu na ich długi okres półtrwania, który przekłada się na długi efekt terapeutyczny. Nie są to leki jednak bez wad - niektóre osoby po doustnych lekach na alergię mogą odczuwać senność, sedację, spadek koncentracji - jest to szczególnie istotne np. dla zawodowych kierowców. Wśród najmniej "usypiających" wymienia się zwykle feksofenadynę, desloratadynę i lewocetyryzynę. Pozostałe jak cetyryzyna i loratadyna należą do II. generacji leków przeciwhistaminowych i po ich stosowaniu większy odsetek pacjentów może skarżyć się na uczucie senności. Nie jest to jednak reguła - niektóre osoby mogą odczuwać wzmożony apetyt, a część nie odczuć niczego istotnego oprócz uwolnienia od objawów kataru siennego. Jest to reakcja indywidualna, zależy od wrażliwości osobniczej.
Zobacz również krople do oczu na alergię!
Bibliografia
- Rutter, P., Pluta, J., & Błaszczyna, N. (2018). Opieka farmaceutyczna. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.
- Framm, J., Chlebda, E., Maks, K., & Palczewska, W. (2007). Profile działania leków. Wrocław: MedPharm Polska.
- Zalesska-Kręcicka, M. and Kręcicki, T., 2008. Zarys otolaryngologii Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
