Katar i zatkany nos w ciąży - częsta dolegliwość kobiet oczekujących dziecka
Katar i zatkany nos w ciąży to objawy, które występują u wielu kobiet oczekujących potomstwa. Mogą mieć one różną przyczynę, a co za tym idzie - różny czas trwania. Inaczej też wygląda leczenie kataru w ciąży. U kobiet ciężarnych szczególne znaczenie ma dobór odpowiedniego preparatu, który przyniesie ulgę, a jednocześnie będzie bezpieczny dla przebiegu ciąży i rozwoju dziecka. Nie wszystkie dostępne leki mogą być stosowane w okresie ciąży. Nie jest jednak tak, że kobieta oczekująca dziecka nie może sięgnąć po nic innego poza wodą morską.
Objawy kataru w ciąży to wyciek wodnistej wydzieliny, uczucie zablokowania nosa, utrata swobodnego przepływu powietrza przez nos, a także swędzenie błony śluzowej nosa i kichanie. Nieżyt nosa może mieć różne nasilenie. Bywa bardzo uciążliwy i może znacząco obniżać samopoczucie oraz komfort życia przyszłej mamy. Odpowiednie preparaty na przeziębienie w ciąży i laktacji lub leki przeciwhistaminowe mogą uśmierzyć nieprzyjemne dolegliwości i korzystnie wpłynąć na nastrój.
Przyczyny kataru w ciąży
Przyczyny zatkanego nosa w ciąży są zróżnicowane. Katar jest często postrzegany jako objaw infekcji, choć warto mieć na uwadze, że nieżyt nosa w ciąży może mieć również inne źródła.
Przeziębienie w ciąży
Najczęstszą przyczyną zatkanego nosa w ciąży jest przeziębienie i innego rodzaju infekcje wirusowe dróg oddechowych. Katar jest typowym objawem przeziębienia, który zazwyczaj współwystępuje z innymi dolegliwościami. Oprócz nieżytu nosa może pojawić się kaszel, chrypka, ból gardła, kichanie, wzrost temperatury ciała i bóle mięśniowe. Infekcja dróg oddechowych w ciąży rozwija się dość często. Charakterystyczne dla przeziębienia jest stopniowe narastanie objawów, a po 2-3 dniach ich ustępowanie.
Katar alergiczny w ciąży
Przewlekły katar w ciąży może być wynikiem alergii. W okresie ciąży funkcjonowanie wielu narządów i układów ulega zmianom. Nierzadko zdarza się, że kobieta która przed ciążą zmagała się z alergią, w okresie oczekiwania na potomstwo nie odczuwa żadnych objawów choroby lub są one łagodniejsze. Znacznie rzadziej dochodzi do nasilenia objawów alergii w ciąży.
Typowe objawu kataru w ciąży wywołanego alergią to intensywny wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, uczucie blokady nosa, nasilone kichanie oraz swędzenie nosa. Czasami do tych dolegliwości dołączają też swędzenie i zaczerwienienie spojówek oraz łzawienie. Katar alergiczny utrzymuje się tak długo, jak długo trwa kontakt z alergenem. Mogą być to tygodnie lub miesiące. U części osób objawy alergii utrzymują się cały rok, naprzemiennie ulegając nasilaniu i wyciszaniu.
Katar hormonalny w ciąży
Przyczyną nieżytu nosa może być też tzw. katar ciążowy. Dotyczy on nawet 20% kobiet oczekujących dziecka. Katar ciążowy może rozwinąć się w dowolnym trymestrze, choć najczęściej obserwuje się jego rozwój w I oraz III trymestrze ciąży. Samoistnie ustępuje w ciągu 2 tygodni po porodzie. Przyczyną kataru hormonalnego jest prawdopodobnie wzrost poziomu estrogenów i progesteronu. Prowadzi on do przekrwienia błony śluzowej nosa, pojawienia się wycieku wodnistej wydzieliny oraz kichania. Nie obserwuje się żadnych dodatkowych objawów, które mogłyby wskazywać na infekcyjne lub alergiczne podłoże kataru. Uważa się jednak, że alergia na roztocze kurzu domowego i palenie papierosów zwiększają ryzyko rozwoju kataru hormonalnego.
Pojawiający się w ciąży katar o podłożu hormonalny trudno może być prawidłowo odróżnić od przewlekłego zapalenia zatok. Bez przeprowadzenia odpowiednich badań, często nie sposób określić, czy nieżyt nosa jest wynikiem zmian hormonalnych czy też zapalenia zatok w ciąży. O zapaleniu zatok można przeczytać w artykule: Zapaleniu zatok przynosowych - przyczyny, objawy, leczenie. Co na zapalenie zatok? Jakie leki na zapalenie zatok?
Jak pokonać katar w ciąży?
Jak leczyć katar w ciąży? W okresie ciąży możliwości terapeutyczne jest z pewnością mniej. Jak w takim razie wygląda leczenie zatkanego nosa w ciąży? Do regularnego oczyszczania nosa pomocna może być wspomniana już woda morska. Przy gęstej wydzielinie warto sięgnąć po hipertoniczny roztwór soli, który rozrzedzi gęsty śluz i ułatwi jego usunięcie. Przykładowym preparatem rekomendowanym kobietom ciężarnym jest spray Quixx Katar. Woda morska jest bezpieczna nawet przy długotrwałym stosowaniu. Jednak jej skuteczność w leczeniu kataru jest dość ograniczona.
Korzystne efekty może przynieść płukanie nosa roztworem soli. Do płukania można wykorzystać izotoniczny roztwór soli, a także roztwór wzbogacony w hialuronian sodu lub ksylitol. Płukanie nosa roztworem soli jest bezpieczne, choć należy pamiętać aby przestrzegać zaleceń dotyczących jego prawidłowego przeprowadzenia. Dostępne są gotowe zestawy, w których skład wchodzi butelka do płukania nosa oraz saszetki z proszkiem do przygotowania roztworu. Przykładowe produkty to Fixsin, Zatoxin Rinse i NeilMed Sinus Rinse. Płukaniu nosa poświęcony został wpis: Płukanie zatok i nosa - wskazania, przeciwwskazania, skutki uboczne. Co jest lepsze - domowe płukanie zatok czy zestaw z apteki?
Co stosować na katar w ciąży?
Spray do nosa z solą izotoniczną, hipertoniczną, a także płukanie nosa nie zawsze przynoszą wystarczającą ulgę przy nieżycie nosa w ciąży. W przypadku zatkanego nosa związanego z infekcją, lekarz może zalecić krótkotrwałe stosowanie spray'u z ksylometazoliną lub oksymetazoliną. Substancje te, poprzez zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszają obrzęk błony śluzowej nosa. W efekcie, pomagają one odetkać zatkać nos i przywracają swobodny oddech. Leki z ksylometazoliną i oksymetazoliną można stosować jedynie przez kilka dni, w ściśle określonych dawkach. Przyjmowanie zbyt dużych dawek leku lub długotrwała kuracja tymi preparatami może bowiem prowadzić do zaburzeń w przepływie krwi w łożysku. Przykładowe preparaty z oksymetazoliną to Acatar Care, Nasivin Classic i Afrin ND. O stosowaniu donosowych leków obkurzających powinien zadecydować lekarz. Zazwyczaj są one przeciwwskazane w I trymestrze ciąży.
Leczenie kataru alergicznego w ciąży również powinno odbywać się pod kontrolą lekarza. Dozwolone jest stosowanie doustnych leków przeciwalergicznych oraz wybranych aerozoli. Dobrze udokumentowane bezpieczeństwo stosowania w ciąży mają loratadyna i cetyryzyna. Najczęściej zaleca się ich stosowanie w II i III trymestrze ciąży. Do leczenia nieżytu nosa wywołanego alergią można wykorzystać też kromoglikan sodu (np. aerozol do nosa Polcrom). Nie wykazano jak dotąd, aby substancja ta wywierała negatywny wpływ na rozwój płodu. Po podaniu donosowym jedynie w niewielkim stopniu przenika ona do krążenia ogólnego. Czasami, lekarz rekomenduje donosowe glikokortykosteroidy. Ważne jest też unikanie kontaktu z alergenem, o ile jest on poznany.
Leczenie kataru w ciąży - które leki są przeciwwskazane?
Czego nie stosować w przypadku kataru w ciąży? Przeciwwskazane są doustne leki z pseudoefedryną. Jej stosowanie w I trymestrze może bowiem wiązać się z ryzykiem rozwoju wady wrodzonej u dziecka. Nie należy też sięgać po leki z fenylefryną. Substancja ta jest jednym ze składników leków Febrisan i Theraflu Extra Grip. Jej stosowanie może ograniczać dopływ krwi do łożyska, co stwarza zagrożenie niedostatecznego zaopatrzenia łożyska w tlen.
Domowe sposoby na katar w ciąży
W leczeniu nieżytu nosa wiele osób korzysta z inhalacji. Inhalacje są stosunkowo bezpieczną metodą terapii, choć ich skuteczność w leczeniu kataru wywołanego zapalaniem zatok nie została udowodniona. Jeśli jednak inhalacje łagodzą odczuwane przez kobietę objawy, można z nich korzystać zgodnie z zaleceniami. Można przeprowadzić tradycyjne inhalacje tzw. "parówki", do których potrzebny jest pojemnik z ciepłą wodą. Należy jednak uważać, aby nie doszło do poparzenia. Do inhalacji przeznaczone są też specjalistyczne urządzenia - inhalatory, które zapewniają wysokie bezpieczeństwo inhalacji.
Pojawiający się w ciąży katar można spróbować łagodzić również przy pomocy naparów ziołowych, np. naparu z lipy. Poprawę samopoczucia może przynieść też ciepła herbata z miodem i imbirem lub kubek ciepłego mleka z dodatkiem czosnku i miodu. Wspomagająco można także sięgnąć po maść majerankową.
Warto zwrócić uwagę na optymalne nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, w którym przebywa kobieta ciężarna. Wpływa ono bowiem na nawilżenie błony śluzowej nosa i jej funkcjonowanie. Zwolennicy homeopatii mogą też sięgnąć po odpowiednie leki homeopatyczne. Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie powinno odbywać się pod kontrolą osoby specjalizującej się w tego typu terapii.
Katar w ciąży nie stanowi zagrożenia dla dziecka. Objaw ten może jednak znacząco oddziaływać na nastrój kobiety oczekującej dziecko. Płukanie nosa pomaga przywrócić jego drożność, a regularne korzystanie z wody morskiej pozwala utrzymać ten efekt. Po I trymestrze lekarz może zalecić też krótkotrwałe stosowanie leku z ksylometazoliną lub oksymetazoliną. Warto pamiętać również o domowych sposobach na katar w ciąży. Mimo iż raczej nie skrócą one czasu trwania kataru, mogą chwilowo poprawić samopoczucie przyszłej mamy.
Bibliografia:
- Caparroz F.A., Gregorio L.L., Bongiovanni G., et al. Rhinitis and pregnancy: literature review. Braz J Otorhinolaryngol. 2016 Jan-Feb;82(1):105-11. doi: 10.1016/j.bjorl.2015.04.011. Epub 2015 Sep 21. PMID: 26601995; PMCID: PMC9444647.
- Erebara A., Bozzo P., Einarson A., Koren G. Treating the common cold during pregnancy. Can Fam Physician. 2008 May;54(5):687-9. PMID: 18474699; PMCID: PMC2377219.
- Sybilski A.J. Ciąża a choroby alergiczne. Medycyna po Dyplomie 2016, 4, 12-22.
