Podczas karmienia piersią wiele mam zastanawia się jakie leki i zioła mogą bezpiecznie przyjmować. Wiele kobiet rezygnuje z karmienia piersią, kiedy zachodzi potrzeba stosowania leków, z obawy, że mogą one zaszkodzić karmionemu piersią dziecku. Fakt, że karmisz piersią, nie musi oznaczać rezygnacji ze wszystkich leków i ziół, które nie raz mogą pomóc Ci np. podczas bólu czy gorączki. Sprawdź, które leki i zioła możesz bezpiecznie stosować jako mama karmiąca!
Leki a karmienie piersią, przenikanie substancji do mleka kobiecego
Na to czy dany lek zastosowany przez mamę karmiącą może wywierać niekorzystny wpływ na dziecko, ma wpływ to, w jakim stopniu przenika on do mleka kobiecego. Natomiast stopień przenikania substancji do mleka zależy m.in od przyjętej przez matkę dawki, a także biodostępności (parametr ten pozwala określić jaka część dawki przyjętej przez kobietę wchłonie się do jej organizmu). O tym, w jakim stopniu lek przenika do mleka kobiecego, można wnioskować także na podstawie jego właściwości, niskie stężenie w kobiecym pokarmie osiągają leki:
- o słabym wchłanianiu (np. leki podawane miejscowo na skórę lub wziewne)
- o dużych cząsteczkach (powyżej 1000 daltonów, np. insulina)
- substancje, które silnie wiążą się z białkami w organizmie
- leki rozpuszczalne w wodzie (słabo penetrują przez lipidowe błony biologiczne)
- o krótkim okresie półtrwania (są szybko eliminowane z organizmu).
Klasy bezpieczeństwa leków wg Hale'a
Bezpieczeństwo leków oraz możliwość ich stosowania przez karmiące matki starał się usystematyzować amerykański profesor, Thomas Hale. Stworzył on klasyfikację leków, używaną na całym świecie, dzieląc je na kategorie, według ryzyka działań niepożądanych i skutków ubocznych dla dziecka. Hale wyróżnia 5 klas leków:
L1 (leki najbezpieczniejsze podczas karmienia)
Do tej grupy należą substancje, które zostały przebadane na grupie matek karmiących piersią; leki te nie wykazały ryzyka negatywnych skutków dla zdrowia dziecka (także tych, które mogłyby wystąpić w odległym czasie). Przykłady leków z tej kategorii:
- Amoksycylina
- Amoksycylina z kwasem klawulanowym
- Cefaklor
- Ampicilina
- Klarytromycyna
- Paracetamol
- Ibuprofen
- Insulina.
L2 (leki bezpieczne podczas karmienia)
Te leki były stosowane przez ograniczoną grupę matek karmiących; ryzyko wystąpienie szkodliwego wpływu na dziecko jest mało prawdopodobne. Przykłady leków z tej grupy:
- Amitryptylina
- Azytromycyna
- Balkofen
- Benzokaina
- Cetyryzyna
- Flurbiprofen
- Hydroksyzyna.
L3 (leki prawdopodobnie bezpieczne)
Do tej grupy zaliczane są przede wszystkim nowe substancje lecznicze, na których nie zostały jeszcze przeprowadzone wymagane badania. Leki z tej grupy to np.:
- Amantadyna
- Atropina
- Diazepam
- Doksycyklina
- Neomycyna.
L4 (potencjalnie niebezpieczne)
Leki, dla których został udowodniony szkodliwy wpływ na karmione piersią dziecko oraz na sam proces laktacji. Są to m.in.:
- Chloramfenikol
- Klemastyna
- Telmisartan
- Tramadol.
L5 (niebezpieczne podczas karmienia)
Leki szkodliwe dla dziecka, udokumentowane znaczne szkodliwe działanie na dziecko (badania przeprowadzone na grupie matek karmiących). W dużej mierze do tej grupy zaliczane są leki cytostatyczne stosowane w leczeniu nowotworów np.:
- Karboplatyna
- Doksorubicyn
- Paklitaksel
- Winkrystyna.
Przykładowe leki, które stosuje się w określonych wskazaniach w leczeniu kobiet karmiących piersią.
Wpływ leków i ziół na proces laktacji
Innym aspektem, który warto rozważyć, oceniając zasadność stosowania danego leku czy też zioła kobiet karmiących, jest jego wpływ na sam proces laktacji. Niektóre leki i zioła mogą bowiem hamować lub stymulować laktację
Leki (dostępne na receptę), pobudzające laktację:
- Dromperydon (L1)
- Metoklopramid (L2)
- Sulpiryd (L2).
Zioła na pobudzenie laktacji (ziola na laktacje):
- Rutwica lekarska
- Lucerna nerkowata
- Pokrzywa zwyczajna (pokrzywa a karmienie piersią)
- Prawoślaz lekarski.
Sprawdź tutaj, jak poradzić sobie z kryzysem laktacyjnym!
Leki hamujące laktację:
- Bromokryptyna (lek stosowany do celowego zahamowania laktacji)
Ponadto leki, które mogą zmniejszać ilość produkowanego pokarmu (natomiast nie hamują całkowicie jego wytwarzania) to:
- Furosemid
- Amilorid
- Hydrochlorotiazyd.
Zioła zmniejszające ilość pokarmu:
- Szałwia lekarska (szałwia a karmienie piersią)
- Tymianek pospolity
- Mięta pieprzowa.
Zioła dozwolone i zakazane przy karmieniu
Wśród preparatów dostępnych w aptekach można spotkać także te na bazie ziół (tzw. herbatki na laktację). Choć mogą one wydawać się bezpieczne, ze względu na ich naturalne pochodzenie, nie wszystkie zioła i preparaty które je zawierają, powinny stosować kobiety w okresie laktacji.
Do ziół dozwolonych podczas karmienia zaliczamy m.in.:
- Rumianek lekarski (rumianek a karmienie piersią),
- Porost islandzki,
- Prawoślaz lekarski,
- Kozieradka pospolita.
Zioła zakazane przy karmieniu piersią (mogą mieć szkodliwe działanie na zdrowie dziecka):
- Podbiał pospolity — ze względu na zawartość alkaloidów pirolizydynowych nie powinien być stosowany podczas karmienia (ryzyko uszkodzenia wątroby).
- Bylica estragon — w olejku eterycznym tej rośliny występuje estragol, jest to związek który wykazuje działanie m.in. genotoksyczne i cytotoksyczne
- Morszczyn pęcherzykowaty — zawiera jod, który może wpływać niekorzystnie na funkcję tarczycy u dziecka
- Przęśl chińska — ze względu na zawartość efedryny i pseudoefedryny może wywoływać skurcz oskrzeli i problemy z oddychaniem u dziecka.
Leki w okresie karmienia piersią- pytania i odpowiedzi
Jakie leki przeciwbólowe można stosować podczas karmienia (paracetamol a karmienie piersią, apap a karmienie piersią, ibuprom a karmienie piersią)?
Leki przeciwbólowe to najczęstsza grupa leków, po które sięgają kobiety karmiące. Ból głowy, pleców czy stawów to dolegliwości, które co jakiś czas doskwierają właściwie każdemu, w tym także mamom karmiącym piersią.
Warto wiedzieć, że matka karmiąca może bezpiecznie stosować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (jak np. paracetamol), a także te o dodatkowym działaniu przeciwzapalnym (ibuprofen).
Czytaj także: Paracetamol, czy to bezpieczny lek przeciwbólowy?
Jakie antybiotyki dozwolone przy karmieniu piersią? Które można bezpiecznie stosować?
Antybiotyki to kolejna grupa leków, której obawiają się kobiety przy karmieniu piersią. W tym przypadku także mamy dostępne antybiotyki, które są skuteczne w zwalczaniu różnego rodzaju infekcji bakteryjnych, a jednocześnie bezpieczne w czasie laktacji.
Zaliczamy do nich takie leki jak: amoksycylina (np. duomox), amoksycylina z kwasem klawulanowym, ampicylina, klarytromycyna, cefaklor, cefazolina.
Przeziębienie a karmienie piersią, co można zastosować?
W okresie przeziębienia mama karmiąca ma do dyspozycji skuteczne i bezpieczne leki, które może zastosować. W zależności od objawów jakie występują, może zastosować np. paracetamol (w przypadku bólu głowy i gorączki) lub ibuprofen (ból, gorączka, stan zapalny).
W przypadku kaszlu można zastosować bezpieczny syrop prawoślazowy. Na ból gardła można stosować preparaty z benzydaminą (do ssania lub w formie sprayu, np. Tantum Verde), a na podrażnione gardło nawilżające tabletki z porostem islandzkim. W przypadku kataru można stosować całkowicie bezpieczne roztwory wody morskiej (hipertoniczne w celu gęstego kataru, izotoniczne w celu oczyszczania nosa).
Furagina a karmienie piersią, czy można ją stosować?
Furagina to powszechnie stosowany lek podczas zakażeń dróg moczowych. Jego zastosowanie podczas karmienia najlepiej skonsultować z lekarzem. Lek ten przenika do mleka, natomiast wykazuje niskie ryzyko szkodliwości dla dziecka, dlatego też jest w uzasadnionych przypadkach stosowana przez kobiety karmiące.
Używki a karmienie piersią (karmienie piersią a alkohol, papierosy a kamienie piersią), czy są szkodliwe dla dziecka?
Alkohol negatywnie wpływa na ilość produkowanego pokarmu, dlatego nie powinien być spożywany podczas laktacji. Dodatkowo kiedy jest przyjmowany w dużych ilościach, może zaburzać prawidłowy rozwój dziecka (wzrost, rozwój neurologiczny).
Podczas karmienia piersią nie należy także palić papierosów, ze względu na fakt, że szkodliwe substancje zawarte w dymie papierosowym, przenikają do mleka kobiecego.
Kawa a karmienie piersią, czy jest dozwolona?
Mama karmiąca może bezpiecznie wypić 1-2 filiżanki kawy w ciągu dnia. Kofeina zawarta w takiej ilości kawy nie powinna mieć wpływu na dziecko.
Jednak warto obserwować jego zachowanie (czy nie jest rozdrażnione i pobudzone, płacze) to może być spowodowane to piciem kawy, jednak zazwyczaj w większych niż wspomniane ilości.
Bibliografia
- Friese K, Mörike K, Neumann G, Windorfer (2010), Leki w ciąży i laktacji, Warszawa: MedPharm Polska
- Stolarczyk M, (2021) Bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji, Biuletyn Bezpieczeństwa Produktów Leczniczych, 16(1)
