Narkotyki, szczególnie te wciągane nosem, prowadzą do wyniszczenia całego organizmu. Dla wielu osób jednym z pierwszych pojawiających się problemów jest wieczny katar po narkotykach i sucha, podrażniona błona śluzowa. Pierwszy krok do regeneracji nosa po narkotykach, to próba odstawienia substancji psychoaktywnych. To jest jednak proces, który trwa jakiś czas. Co można stosować na zatkany nos po narkotykach? Jak wspomóc gojenie strupków w nosie? Co zrobić jeżeli powstanie dziura w nosie po narkotykach?
Jaka jest norma i prawidłowe ciśnienie krwi? Wysokie, niskie i normalne ciśnienie krwi
Wiele osób zmaga się z problemem ciśnienia krwi. Nadciśnienie dotyczy coraz młodszych osób, w przeważającej ilości w grupie ryzyka są kobiety po 60. roku życia i mężczyźni po 50. Z jakiego powodu występują problemy z ciśnieniem? Wynika to z prowadzonego stylu życia, stosowanych leków czy wieku. Spora grupa osób starszych w wieku 60 czy 70 lat zastanawia się nad tym, jakie jest prawidłowe ciśnienie w ich wieku. Jakie wartości ciśnienia powinny wzbudzić nasz niepokój i skłonić do wizyty u lekarza? Warto wziąć pod uwagę, że część osób może mieć inne ciśnienie od znanej książkowej wartości 120-129/80-84. Co oznaczają inne wartości ciśnienia krwi - niskie, optymalne, wysokie prawidłowe ciśnienie tętnicze?
- Co to jest ciśnienie krwi i puls?
- Jaki powinien być puls?
- Jak mierzy się ciśnienie tętnicze krwi i puls?
- Czynniki wpływające na ciśnienie tętnicze krwi - leki i wiek, stan fizjologiczny, choroby
- Ciśnienie i puls — jakie są prawidłowe wartości ciśnienia krwi i tętna?
- Prawidłowe ciśnienie krwi u kobiet w ciąży
- Jakie ciśnienie jest niebezpieczne? Niskie ciśnienie tętnicze — niedociśnienie (hipotonia, hipotensja) tętnicze i ortostatyczne
- Wysokie ciśnienie tętnicze — nadciśnienie tętnicze (hipertensja, hipertonia)
Co to jest ciśnienie krwi i puls?
Ciśnienie tętnicze krwi (CT) to siła z jaką krew napiera na ściany dużych tętnic. Pomiaru ciśnienia dokonuje się na ramieniu. Podczas pomiaru ciśnienia bierze się pod uwagę 2 wartości:
- ciśnienie skurczowe,
- ciśnienie rozkurczowe.
Obie wartości są istotne dla procesu diagnostycznego.
Puls to ilość uderzeń serca na minutę. Za prawidłową wartość uznaje się różne wartości, są one zależne od wieku. Wartości pulsu mogą wahać się od 60 do 100. Stan powyżej 100 posiada termin tachykardia, z kolei poniżej 60 mówi się o bradykardii.
Jaki powinien być puls?
Poniższa tabela przedstawia właściwą wysokość pulsu w zależności od wieku pacjenta.
Niższe wartości pulsu są charakterystyczne dla osób intensywnie uprawiających sport. Wysokie tętno dla osób z niską kondycją, które prowadzą siedzący tryb życia. W zależności od stanu fizjologicznego wyróżnia się kilka rodzajów tętna, przykładowo tętno nitkowate, które jest charakterystyczne dla osób będących we wstrząsie.
Problemy z ciśnieniem częściej dotykają osób starszych, do tej grupy należy zaliczyć mężczyzn po 50 roku życia, kobiety w menopauzy i w okresie pomenopauzalnym. Wiele osób może się zastanawiać jakie jest prawidłowe ciśnienie w wieku 60, 70 czy 80 lat. Warto podkreślić, że ciśnienie krwi jest zależne od wieku.
Jakich wartości ciśnienia można spodziewać się u osób dorosłych? Książkowa wartość to 120/80 mm Hg. W normie uznaje się ciśnienie poniżej 120/80 - mówi się o nim jako optymalne CT. Wysokie prawidłowe ciśnienie oznacza zakres 130-139/85-89.
Wytyczne z 2019 roku PTNT związane z prawidłowymi wartościami ciśnienia wymienia poniższa tabela:
W literaturze można znaleźć również inne wartości ciśnienia tętniczego jak <100 mm Hg / <60 mm Hg. Stan ten określa się mianem niedociśnienia tętniczego lub hipotonii ortostatycznej. Ta ostatnia związana jest z nadmiernym spadkiem ciśnienia krwi po przyjęciu pozycji stojącej — skurczowego o co najmniej 20 mmHg lub rozkurczowego — minimum 10 mmHg.
Warte podkreślenia, że obie wartości - ciśnienie tętnicze krwi i puls (tętno) są ściśle ze sobą powiązane.
Jak mierzy się ciśnienie tętnicze krwi i puls?
W domowych warunkach możemy spróbować samodzielnie określić wartość tętna. Prowadzi się go na tętnicy promieniowej, ale nie tylko — również na tętnicy szyjnej zewnętrznej, udowej, podkolanowej, grzbietowej stopy. Pomiar pulsu jest również wykonywany w ramach mierzenia ciśnienia z pomocą np. naramiennego ciśnieniomierza tętniczego, który określa wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego oraz puls.
Dla osób starszych rekomendowany jest ciśnieniomierz naramienny, z kolei dla osób młodszym i aktywnym fizycznie - nadgarstkowe.
Czynniki wpływające na ciśnienie tętnicze krwi - leki i wiek, stan fizjologiczny, choroby
Wartość ciśnienia tętniczego jak zostało to pokazane wyżej zależnie jest od wieku. Nie bez znaczenia jest również podłoże genetyczne niektórych chorób układu krążenia jak np. nadciśnienia. Szczególnie na problemy z ciśnieniem są narażone osoby posiadające skłonności dziedziczne. Ciśnienie tętnicze zależne jest również od:
-
nadwagi, otyłości - szczególnie brzusznej postaci, gdzie dochodzi do zwiększenia obwodu brzucha,
-
diety - bogatej w sód i sól,
-
aktywności fizycznej, pora dnia, stosowane używki np. palenie papierosów.
Kobiety w okresie menopauzy jest bardziej narażone na problemy z ciśnieniem. Jest to spowodowane zmniejszeniem poziomu estrogenów, które pełnią u kobiet funkcje ochronne w przypadku układu krążenia.
Nie bez znaczenia dla ciśnienia ma poziom cukru. Cukrzycy bardzo często oprócz z wysokim poziom cukru zmagają się również z nadciśnieniem. Wśród innych przyczyn wymienia się choroby nerek (np. postaci miąższowe) oraz niektóre choroby hormonalne jak zespół Cushinga, hiperaldosteronizm, nadczynność tarczycy.
Niektóre leki stosowane w leczeniu depresji, środki na katar np. z ksylometazoliną, doustne sterydy mogą przyczyniać się do wyższych wartości ciśnienia tętniczego.
Należy wziąć pod uwagę, że oprócz ciśnienia skurczowego i rozkurczowego wraz ze zmieniającym się ciśnieniem mogą wystąpić różnice w pulsie (tętnie). Od czego zależy puls? Część czynników jest identyczna jak dla ciśnienia - wiek, pora dnia, aktywność fizyczna, stosowanie używek (nikotyna, alkohol) mają znaczenie dla pulsu.
Ciśnienie i puls — jakie są prawidłowe wartości ciśnienia krwi i tętna?
Za prawidłowe wartości uznaje się ciśnienie skurczowe 120-129 mm Hg i rozkurczowe 80-84 mm Hg. Wyniki ciśnienia mogą nieco odbiegać od tych wartości. W takim przypadku wymienia się optymalne ciśnienie krwi (niższe niż 120/80) lub wysokie prawidłowe ciśnienie krwi (130—139 mm Hg/85—89 mmHg).
W przypadku gdy wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego należą do różnych grup z powyższej klasyfikacji, to przyjmuje się wyższą kategorię. Prawidłowe ciśnienie krwi u dzieci jest nieco niższe niż u osób dorosłych wynosi średnio 110/75, z kolei u noworodków wartość ciśnienia osiąga 102/55 mm Hg.
Istotne jest dla osób z niższym ciśnieniem niekiedy wyższe wartości pulsu. Z czym jest to związane? To mechanizm kompensacyjny dla niższego ciśnienia. Wyższy puls zapewnia szybszy i sprawniejszy przepływ krwi przez narządy, które mogą być nieco gorzej ukrwione przy niskim ciśnieniu.
Poniższa tabela przedstawia prawidłowe ciśnienie krwi w zależności od wieku:
wiek pacjenta |
wartość ciśnienia |
noworodki |
102/55 mm Hg |
dzieci starsze |
110/75 mm Hg |
osoby dorosłe |
120-129/80-84 mm Hg |
osoby starsze do 80. roku życia |
140/90 mm Hg |
osoby po 80. roku życia (w dobrym ogólnym stanie) |
ciśnienie skurczowe: poniżej 150 mm Hg |
Prawidłowe ciśnienie krwi u kobiet w ciąży
W zależności od tygodnia (miesiąca) ciąży wartość ciśnienia zmienia się. Dla pierwszych miesięcy ciąży charakterystyczne jest obniżenie tej wartości - może być to nieodczuwalna zmiana dla kobiet. Z biegiem tygodni można spodziewać się obniżenia ciśnienia o 5-10 mm Hg pomiędzy 12-26 tygodniem ciąży. Około 7. miesiąca ciśnienie tętnicze wraca do poziomu sprzed ciąży. Ciśnienie w okresie ciąży nie powinno przekraczać 140/90 mm Hg.
Nadciśnienie w okresie ciąży jest groźne zarówno dla płodu (może dojść do jego niedotlenienia, zahamowania wzrostu) i jak kobiety ciężarnej. Nadciśnienie może być powodem odklejenia łożyska i wcześniactwa. W ujęciu statystycznym dotyczy 5-10% ciąż w Polsce. Leczenie ogranicza się do niefarmakologicznych i farmakologicznych metod (np. stosowanie metyldopy).
Jakie ciśnienie jest niebezpieczne? Niskie ciśnienie tętnicze — niedociśnienie (hipotonia, hipotensja) tętnicze i ortostatyczne
Wśród problemów z ciśnieniem niebezpieczne są również zbyt niskie wartości ciśnienia tętniczego. Mogą one towarzyszyć odwodnieniu, utracie krwi. Wyróżnia się również pojęcie niedociśnienia, czyli hipotonii. Wyróżnia się jej 3 rodzaje - pierwotne, wtórne i ortostatyczne. To ostatnie charakterystyczne jest po stosowaniu niektórych leków np. alfa-adrenolityków stosowanych w przeroście gruczołu krokowego. Hipotonia ortostatyczna wiąże się ze spadkiem ciśnienia przy nagłej zmianie pozycji ciała z leżącej na stojącą. Osoby cierpiące na niedociśnienie nie powinny nadmiernie ograniczać sodu w diecie. Lekarz w przypadku takich osób może zalecić odpowiednie ilości wody i wzmożoną aktywność fizyczną dla uzyskania większego ciśnienia i pulsu. Osoby, którym towarzyszy niskie ciśnienie mogą chorować na pewne choroby jak niedoczynność tarczycy, niedoczynność kory nadnerczy (choroba Addisona).
Wysokie ciśnienie tętnicze — nadciśnienie tętnicze (hipertensja, hipertonia)
Nadciśnienie, czyli hipertensja wiąże się z podniesionym skurczowym i/lub rozkurczowym ciśnieniem tętniczym. Wartości ciśnienia przekraczają 140/90 mm Hg. Może mieć charakter pierwotny lub wtórny (nabyty). Konsekwencją nieleczonego nadciśnienia mogą być zmiany w strukturze serca (np. przerost w lewej komorze serca), przebudowa naczyń krwionośnych. Chcesz dodatkowo wesprzeć serce w przebiegu nadciśnienia? Zobacz leki wzmacniające serce i jego pracę!
Nadciśnienie jest obecne w przebiegu wielu chorób m.in. w dolegliwościach nerek (np. zapalenie odmiedniczkowe nerek), choroby endokrynologiczne (zespół Cushinga, guz chromochłonny rdzenia nadnerczy), miażdżyca. Nadciśnienie może mieć różny przebieg i charakter - łagodne lub złośliwe nadciśnienie.
Leczenie nadciśnienia obejmuje stosowanie leków z różnych grup. Wymienia się diuretyki (zobacz ziołowe leki moczopędne), beta-adrenolityki, ACEI, blokery kanałów wapniowych, alfa-adrenolityki. Określone znaczenie dla ciśnienia mają również leki obniżające ciśnienie bez recepty.
Jak diagnozuje się nadciśnienie tętnicze? Na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia krwi, które wykonywane są w odstępach kilkudniowych lub kilkutygodniowych.
Bibliografia
- Hahn, J., Skoczyńska, A., & Starczewska, A. (2015). Checklist choroby wewnętrzne. Wrocław: MedPharm Polska.
- Latkowski, B., Lukas, W., & Godycki-Ćwirko, M. (2017). Medycyna rodzinna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Khot, A., Polmear, A., Steciwko, A., Stricker, A., Szetela, B., & Wencka, B. (2019). Standardy medyczne w praktyce lekarza rodzinnego. Wrocław: Edra Urban & Partner.