Katar w ciąży może być objawem przeziębienia, alergii lub zmian hormonalnych. Bywa uciążliwy i negatywnie wpływa na samopoczucie kobiety ciężarnej. Co na katar w ciąży można bezpiecznie stosować? Jakie domowe sposoby na katar mogą pomóc złagodzić ten nieprzyjemny objaw?
Gojenie rany — czynniki wspomagające i spowalniające zasklepienie rany, preparaty przyspieszające gojenie ran
Zmiany na skórze jak otarcia, skaleczenia czy zadrapania mogą powstać każdego dnia. Co znajdziemy w aptece na przyspieszenie gojenia? Warto wiedzieć czym odkażać ranę oraz co zrobić ze strupem czy raną by nie powstała blizna. W zależności od rany - jej wielkości czy głębokości wskazane może być szycie chirurgiczne lub rana może zasklepić się samodzielnie. Co warto mieć w apteczce aby właściwie pielęgnować ranę i skutecznie przyspieszyć jej szybsze zagojenie? Plastry z opatrunkiem, kompresy to niezbędny element apteczki obok wody utlenionej czy innego środka dezynfekującego ranę.
- Co to jest i jak powstaje rana? Od czego zależy gojenie rany?
- Etapy gojenia rany
- Jak długo goi się rana? Czynniki przyspieszające i spowalniające gojenie się rany
- Czym odkażać i jak pielęgnować ranę?
- Preparaty na rany wspierające gojenie — czym smarować strupa?
Co to jest i jak powstaje rana? Od czego zależy gojenie rany?
Rana to zmiana występująca na skórze gdy dochodzi do przerwania jej ciągłości. Może być wynikiem wypadku (może wytworzyć się otarcie, skaleczenie, zadrapanie), ale towarzyszy również zabiegom chirurgicznym jak rana szyta czy pooperacyjna. Wśród objawów towarzyszącym ranie można wymienić m.in. ból, krwawienie. Proces gojenia zależny jest od wielu czynników jak obecność niektórych chorób przewlekłych (cukrzyca), dieta (antyoksydanty, witaminy). Ile goi się rana i czy możliwe jest szybkie gojenie ran? Zależne jest to od samej rany i jej rodzaju m.in. wielkość rany, jej głębokość, obecność ciał obcych, potencjalne zakażenie (spowalnia ten proces), niewłaściwy schemat postępowania z raną (np. zbyt rzadka zmiana opatrunku) czy stosowanie właściwych środków odkażających i przyspieszających gojenie.
Etapy gojenia rany
Proces gojenia u człowieka zdrowego przebiega zwykle szybko i samoistnie, dzieli się na 2 etapy, które przeplatają się wzajemnie. Co dzieje się z raną na samym początku? W pierwszej kolejności dochodzi do tzw. samozasklepienia się rany (ochrona przed utratą krwi). W przypadku ran głębszych brzegi ran nie zasklepiają się samoczynnie i wymagają szycia chirurgicznego.
Etap - oczyszczanie rany
Początkowo w ranie znajduje się skrzepnięta krew, a kolejno płynna wydzielina, która zmienia kolor na żółty. “Martwe” elementy rany, w tym elementy zmiażdżone zmieniają swój kolor, ulegają rozpadowi i oddzielają się od zdrowych tkanek. W tej fazie komórki układu odpornościowego (m.in. makrofagi) wnikają do rany i ją oczyszczają. Wśród objawów tej fazy wymienić można: zaczerwienienie, ból, stan zapalny, podwyższona ciepłota skóry.
Etap - odbudowa
W tej fazie objawy jak obrzęk, bolesność, zaczerwienienie wokół rany zmniejszają się. Na dnie rany oraz na jej brzegach zaczyna tworzyć się tzw. ziarnina (gojenie rany przez ziarninowanie), które ostatecznie wypełnia całą ranę. Kolejno ulega ona zwłóknieniu, staje się twardsza i przekształca w bliznę (w przypadku zmian głębokich).
Zobacz środki do odkażania ran i żele antybakteryjne do rąk!
Jak długo goi się rana? Czynniki przyspieszające i spowalniające gojenie się rany
Należy wziąć pod uwagę stopień uszkodzenia tkanek - dla zmian powierzchownych najczęściej dochodzi do rychłozrostu - rana sama się zasklepia, a ciągłość skóry zostaje szybko odtworzona. Istnieje tutaj małe ryzyko powstania blizny lub tzw. linijnej blizny. Proces ten może trwać kilka dni.
Dla zmian głębokich (np. pooperacyjnych ze szwami), potrądzikowych (np. na twarzy) czy zainfekowanych dochodzi do gojenia w efekcie wtórnozrostu - jest to proces zdecydowanie dłuższy. Na dnie rany dochodzi do tworzenia się wspomnianej ziarniny, a kolejno warstwy skóry i naskórka.
Warto również wspomnieć o ranach trudno gojących się, do takich ran zalicza się odleżyny, stopa cukrzycowa, owrzodzenia nóg w przebiegu niewydolności żylnej, które charakteryzują się dużym wysiękiem. Silne zakażenie, ograniczone ukrwienie okolic rany to czynniki wydłużające proces leczenia - zmiany tego typu leczy się kilka tygodni.
Co pomaga ranie szybciej się goić? Odpowiednio częsta zmiana opatrunku (unikamy jego zachlapania czy zbyt luźnego/ciasnego zakładania), stosowanie odpowiednich środków odkażających. Niektóre maści z antybiotykiem mogą pomóc przyspieszyć gojenie się. Pamiętajmy, że tlen sprzyja gojeniu się stąd jeśli możemy dopuszczajmy świeże powietrze. Dieta również odgrywa istotną rolę - do gojenia się potrzebne są takie składniki jak witamina C, przeciwutleniacze jak selen i cynk, witamina E, ale również arginina czy białko. W aptece można kupić specjalne preparaty odżywcze na pooperacyjne rany. Niektóre dane wskazują na korzystny wpływ wąkroty azjatyckiej (gotu kola, Centella asiatica L.) na gojenie się przy doustnym stosowaniu.
Co spowalnia gojenie? Wspomniana cukrzyca i wtórne zakażenia bakteryjne, ale także przesuszenie rany - rana powinna mieć odpowiednią wilgotność. Oprócz tego wymienić można również: stosowanie sterydów, niedostateczne ukrwienie rany, stosowanie nieodpowiednich środków odkażających jak jodyna, spirytus czy preparaty chlorowe.
Czym odkażać i jak pielęgnować ranę?
Wiele osób może mieć wątpliwości związane z odkażaniem rany. W aptece możemy dostać wiele z nich, są to: woda utleniona, spirytus salicylowy, chlorheksydyna, oktenidyna, roztwór kwasu borowego (np. Borasol), płyn z etakrydyną (popularny rywanol, Rivanol - brudzi on jednak skórę na żółto) czy roztwór nadmanganianu potasu (barwi skórę na fioletowo). Największą popularnością cieszy się środek zawierający oktenidynę - wykazuje szerokie działanie na bakterie, wirusy i grzyby. Polecany jest w pooperacyjnym schemacie pielęgnacji rany. Niektóre środki mogą wywoływać szczypanie w obrębie rany, np. woda utleniona czy spirytus salicylowy.
Opatrunek zwykle zmienia się ran dziennie, można z powodzeniem użyć soli fizjologicznej aby łatwiej zdjąć np. zaschnięty kompres. Pamiętajmy, że maści stosowane na otwarte rany są sterylne (jałowe), a w przypadku takich zmian stosuje się jałowe opatrunki specjalistyczne - m.in. plastry z maścią ze srebrem czy opatrunki hydrożelowe. Na drobne skaleczenia i otarcia można zastosować proszek na rany - tzw. dermatol. Lek ten zawiera bizmutu galusan zasadowy, który działa łagodnie odkażająco, ściągająco, hamuje drobne krwawienia.
Preparaty na rany wspierające gojenie — czym smarować strupa?
W aptece możemy dostać kilka produktów, które mogą przyspieszyć gojenie rany oraz szybsze odejście strupa. Wśród nich znajdziemy (jałowe) leki, wyroby medyczne - w postaci aerozolu, sprayu, opatrunku, maści i żelu. Popularnymi środkami na rany są:
-
maści z antybiotykiem - stosuje się je na małe rany, otarcia, skaleczenia; stosowanie na duże powierzchnie i/lub przed dłuższy czas należy skonsultować z lekarzem. Maści te wykazują szerokie działanie przeciwbakteryjne, często zawierają więcej niż 1-2 antybiotyki w swoim składzie (np. Tribiotic, Altabactin),
-
opatrunki hydrożelowe - zapewniają barierę ochronną przed bakteriami, przyspieszają gojenie - nie utrudniają dostępu tlenu, odpowiednio nawilżają ranę. Mogą być stosowane po zabiegach medycyny estetycznej jak depilacja laserowa czy po laserowym usuwaniu tatuażu. Mogą być stosowane do ran z małym wysiękiem czy zmian suchych. Zapewniają odpowiednią wilgotność rany, co sprzyja jej szybszemu gojeniu.
-
opatrunki z maścią ze srebrem - posiadają działanie antybakteryjne, są jałowe. Pod wpływem wydzielin z rany opatrunki te uwalniają p/bakteryjne srebro o szerokim spektrum działania. Opatrunki te polepszają elastyczność rany, wspomagają jej oczyszczenie.
-
żel na rany - tworzą zabezpieczającą warstwę przed czynnikami zewnętrznymi, dbają również o odpowiednio środowisko rany. Żele te mogą posiadać składniki ułatwiające oczyszczanie rany czy właściwości przeciwzapalne. Niektóre z nich (w zależności od składu) stosowane są w leczeniu ciężkich owrzodzeń, stopy cukrzycowej czy odleżyn. Mogą zawierać w swoim składzie kwas hialuronowy, który jest jednym z elementów budulcowych skóry. Mogą być one stosowane również w przypadku oparzeń słonecznych
-
preparaty ze srebrem (np. Raniseptol) - są szczególnie polecane dla diabetyków, zawierają w swoim składzie nanosrebro, kompleksowe srebro lub koloidalne; mogą być stosowane przy ranach wysiękowych,
-
opatrunki w sprayu/żelu- stanowią alternatywę dla tradycyjnego plastra dla dzieci i nie tylko; tworzą na powierzchni rany warstwę ochronną, która działa jak zwykły opatrunek (np. Akutol). Preparaty te nie nadają się na krwawiące rany - nie posiadają właściwości tamujących krew.
Wśród domowych sposobów można wymienić okłady z aloesu, który znany jest z właściwości łagodzących. Sprzymierzeńcem jest również miód manuka - dostępny również jako plastry/maść. Pomocne są również zioła na rany jak: babka lancetowata, arnika, żywokost, nagietek, kora dębu. Ich napary można wykorzystać w postaci okładów, do przemywania rany.
Należy pamiętać, że strupa nie można zrywać i skubać — to naturalny opatrunek rany! Nieostrożne obchodzenie się z nim może być to przyczyną wytworzenia się blizny i/lub przebarwień. Co stosować na strupa? Nie ma 1 preparatu - można wspomóc się maścią z witaminą A, żelem z alantoiną i pantenolem. Pomocne mogą okazać się żele ułatwiające oczyszczanie rany z jej martwych elementów. Może to również pomóc w szybszym odpadnięciu strupa.
Bibliografia
- Lennecke, K., Hagel, K., Przondziono, K., Filipek, B., Orłowska, A., & Smolińska, M. (2018). Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Wrocław: MedPharm Polska.
- Bass, D., Kibel, M., & Baker, R. (2012). Pierwsza pomoc dla twojej rodziny. Warszawa: Reader's Digest.
- Martini, M., Placek, W., Bobrowska, M., & Romańska-Gocka, K. (2008). Kosmetologia i farmakologia skóry. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.