Co to jest ropa?
Ropa to płyn powstający pod skórą lub wyciekający z ran. Składa się z martwych komórek tkanki, licznych komórek odpornościowych, płynów ustrojowych oraz żywych i martwych drobnoustrojów. Czemu i jak tworzy się ropa?
Tworzenie się ropy jest wynikiem aktywności naszego układu odpornościowego, który reaguje na zakażenie np. bakterią lub grzybem. Infekcja najczęściej pojawia się po urazach - skaleczeniach, nacięciach, zadrapaniach, które zostawiają otwarte drzwi dla patogenów. Obecność intruzów w tkance mobilizuje białe krwinki do działania. Pojawia się stan zapalny, który ma za zadanie osłabić patogen. Wraz z postępem walki w tkance zbiera się coraz więcej fragmentów poległych bakterii lub grzybów i uszkodzonych podczas bitwy komórek. Do miejsca zakażenia przesiąka osocze, a czasem krew. Z wszystkich wymienionych składników formuje się biała, żółta lub czerwonawa ropa.
Co jeszcze warto wiedzieć o ropie? Za charakterystyczny przykry zapach ropy odpowiada obecność bakterii beztlenowych. Woń jest wyczuwalna szczególnie kiedy ropa wypływa z rany. Nie zawsze jednak płyn znajduje ujście z tkanki. Ropa często zbiera się w jednym, odgrodzonym od zdrowych komórek miejscu, tworząc ropień. Bywa także że żółtawa ciecz rozlewa się na pobliskie tkanki. Mówimy wtedy o ropowicy.
Ropa w palcu – przyczyny
Ropa może zebrać się w każdym miejscu ciała, jednak szczególnie często zbiera się w palcach. Dlaczego? Nasze dłonie i stopy są bardziej niż inne części ciała narażone na urazy i patogeny. Nietrudno zadrapać palce, wbić drzazgę pod skórę, naderwać skórę koło paznokcia, czy stłuc paluch u stopy. Nie można też zapominać o tym, że nasze dłonie stykają się codziennie z licznymi alergenami i substancjami drażniącymi. To wszystko sprawia, że bakterie łatwiej mogą wnikać pod skórę, rozpoczynając zakażenie, którego efektem może być ropa przy paznokciu u nóg i u rąk.
Aby odpowiedzieć na pytanie, jak usunąć ropę z palca, trzeba najpierw określić, z jakim rodzajem choroby skóry mamy do czynienia. Na palcach u rąk i nóg najczęściej występują dwa rodzaje schorzeń – zanokcica dotykająca wałów paznokciowych i zastrzał rozwijający się zwykle w opuszce palca. Czym się różnią, i dlaczego tak ważne jest, aby je rozróżnić?
Przeczytaj też: Czyrak (ropień), czyrak mnogi i czyrak gromadny — objawy, leczenie, przyczyny
Co to jest zanokcica?
Zanokcica to stan zapalny przy paznokciu wywołany zakażeniem wału paznokciowego. W przeciwieństwie do zastrzału zanokcica nie penetruje w głąb tkanek, nie obejmuje też opuszki palca, a skupia się raczej na okolicach okołopaznokciowych. Bezpośrednią przyczyną choroby jest uraz w okolicy wału paznokciowego m.in. niefortunne przycięcie paznokcia lub skórki. Zanokcica u dzieci może być spowodowana ssaniem kciuka. Rzadziej występuje zanokcica po lekach – doustnych retinoidach lub środkach przeciwnowotworowych.
Wyróżniamy dwa typy zanokcicy – ostrą i przewlekłą.
- Ostra postać zanokcicy trwa mniej niż 6 tygodni i spowodowana jest najczęściej zakażeniem bakteriami Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes. Pierwsze symptomy choroby pojawiają się około 2-5 dni od momentu urazu i wniknięcia bakterii. Jakie są objawy zanokcicy ostrej? Pacjent z ostrą postacią zanokcicy może skarżyć się na bolący wał paznokciowy, zaczerwienienie, opuchnięcie, uczucie pulsowania. Dopiero po pewnym czasie w miejscu zakażenia zbiera się ropa, stąd część osób najpierw zgłasza spuchnięty palec u ręki bez powodu, co może przysparzać zmartwień.
- Przewlekłą formę zanokcicy wywołuje zazwyczaj infekcja grzybicza. Mówimy o niej gdy stan zapalny wału paznokciowego trwa dłużej niż 6 tygodni. Jest to poniekąd maszyna samonapędzająca się - przewlekłe zapalenie upośledza krążenie krwi, przez co gojenie się rany trwa dłużej. Na postać przewlekłą zanokcicy narażone są osoby stykające się na co dzień z alergenami i czynnikami drażniącymi m.in. kucharze, pływacy, pielęgniarki, osoby sprzątające. Objawy przewlekłej zanokcicy są mniej intensywne niż w ostrej postaci choroby. Ból może pojawiać się i zanikać, tak samo jak obrzęk i zbierająca się ropa.
Przewlekły stan zapalny w obrębie wałów paznokciowych często prowadzi do zmian w strukturze płytki paznokcia, na którym tworzą się linie i prążki.
Na koniec warto wspomnieć, że zanokcica może przechodzić w zastrzał podpaznokciowy. W takiej sytuacji zbiera się ropa pod paznokciem. Wiąże się to z bólem i tkliwością paznokcia, który z czasem będzie się unosił. Taki stan wymaga wizyty u lekarza.
Co to jest zastrzał?
Zastrzał, tak jak zanokcica, również jest zakażeniem palca. Oba schorzenia należy jednak rozróżniać, aby dobrać odpowiednie leczenie. O ile zanokcica rozwija się w wale paznokciowym, o tyle zastrzał dotyczy opuszki palca. Infekcja rzadziej rozwija się w wewnętrznej części palców i tkanki pod paznokciem. Ropa zbiera się w miazdze palca, w komorach połączonych z okostną paliczka.
Jakie są przyczyny zastrzału? Najczęstszym powodem zastrzału jest dość głęboki uraz, który wprowadza patogeny głęboko pod naskórek. Może to być niewielka rana kłuta, wbite szkło, a czasem nakłucie palca przy pobieraniu krwi. Bardzo często zdarza się, że to drewniana drzazga w palcu ropieje. Mikroorganizmy odpowiedzialne za rozwój zastrzału to zwykle bakterie gronkowce Staphylococcus aureus i paciorkowce Streptococcus pyogenes.
Zastrzał wiąże się z intensywnym bólem, zaczerwienieniem i opuchnięciem palca, a sama infekcja szybko się rozwija. Schorzenie nie zawsze dotyczy palców dłoni. Bywa, że pacjent skarży się na spuchnięty palec w stopie bez powodu i dopiero po czasie zauważa zbierającą się ropę, charakterystyczną dla zastrzału.
Nieleczony zastrzał może prowadzić do powikłań takich jak zapalenie stawów, zapalenie pochewki ścięgien czy zapalenie kości. Jeżeli ciśnienie w opuchniętym palcu jest zbyt duże, prawdopodobna jest nawet martwica tkanek. Dlatego w przypadku zastrzału ważna jest szybka konsultacja lekarska i podjęcie leczenia.
Jak pozbyć się ropy z palca - leczenie
Jak usunąć ropę z palca? Wszystko zależy od tego, z jakim rodzajem schorzenia mamy do czynienia. Przyjrzyjmy się jak wyleczyć zanokcicę, a jak zastrzał.
Jak wyleczyć zanokcicę?
Zanokcicę można leczyć samodzielnie. Gdy doskwiera nam wyłącznie zaczerwieniony, bolący wał paznokciowy bez ropy, to skuteczne może okazać się moczenie palca w ciepłej wodzie z dodatkiem szarego mydła, płynu Burowa lub mleczanem etakrydyny. Taką czynność należy stosować nawet kilkanaście razy dziennie. Moczenie palca na wczesnym etapie zanokcicy znacznie przyspiesza leczenie i promuje samoczynne pęknięcie ropnia oraz jego opróżnienie.
Do leków bez recepty na zanokcicę zaliczamy maść z antybiotykami, która zawiera bacytracynę, neomycynę i polimyksynę B. Zakażone miejsce należy smarować maścią 1-3 razy dziennie, dopóki ropa się nie wchłonie. Inną metodą jest użycie maści na stan zapalny przy paznokciu zawierającą steryd m.in. hydrokortyzon. Lek należy nanosić cienką warstwą na opuchnięte, zaczerwienione miejsce. Jeżeli takie maści na ropę w palcu nie pomogą, warto skierować swoje kroki do lekarza. W poważniejszych zakażeniach palca medyk zaleca stosowanie antybiotyku doustnego lub rzadziej - mocniejszej maści ze sterydem i antybiotykiem na receptę. W zanokcicy nie da się również wykluczyć interwencji chirurgicznej. Będzie ona potrzebna szczególnie w przypadku dużego ropnia lub gdy paznokieć zaczyna wrastać. W przypadku rozległej infekcji pod płytką paznokcia, lekarz może zalecić ściągnięcie paznokcia.
W ostrej zanokcicy występuje czasem spontaniczne pęknięcie ropnia. Wypłynięcie ropy może przynieść ulgę, dzięki zmniejszeniu się ciśnienia w wale paznokciowym. Miejsce po pęknięciu warto odkazić.
Leczenie przewlekłej zanokcicy skupia się na eliminacji grzybów, które są jej najczęstszą przyczyną. W terapii stosuje się leki przeciwgrzybicze, zarówno w postaci maści z terbinafiną, dostępnych bez recepty, jak i silniejszych preparatów doustnych, ordynowanych przez lekarza. Należy pamiętać, że kuracja przewlekłej zanokcicy wymaga cierpliwości i może trwać kilka miesięcy.
Zobacz maść z antybiotykiem na ropę w palcu:
Jak wyleczyć zastrzał?
Domowe sposoby prawdopodobnie nie wystarczą, aby pozbyć się zastrzału palca. Leczenie wymaga wizyty u lekarza, który dobierze odpowiednią terapię. Zazwyczaj konieczne jest nacięcie i opróżnienie ropy z palca, często lekarz zapisze także antybiotyk. Miejsce ropnia warto regularnie przemywać i dezynfekować. W przypadku bólu zalecane są leki przeciwbólowe takie jak paracetamol czy ibuprofen.
Czy zastrzał sam zniknie? W niektórych przypadkach stan zapalny może się cofnąć samoistnie. Jest to oznaka tego, że system odpornościowy samodzielnie poradził sobie z infekcją. Nieleczony zastrzał może jednak prowadzić do przykrych powikłań takich jak zapalenie kości, więc nie warto zwlekać z wizytą u lekarza w nadziei, że ropa sama się wchłonie, a zastrzał sam zniknie.
Co wyciąga ropę domowymi sposobami?
Na początku trzeba zaznaczyć, że stwierdzenie że coś "wyciąga ropę z palca" jest trochę nieprecyzyjne. Aby ropa wyszła z palca potrzebuje ujścia, czyli albo ropień musi pęknąć i ropa wypłynąć, albo to lekarz musi oczyścić chore miejsce z ropy. Domowe sposoby na ropę w palcu pomagają zwalczyć zakażenie, dzięki czemu nasz organizm powoli unieszkodliwia ropę, rozkłada jej elementy na czynniki pierwsze, a te następnie wchłania lub wydala z organizmu bezpieczną drogą.
W przypadku zanokcicy i zastrzału skuteczne okazują się okłady i moczenie palca, szczególnie w początkowej fazie rozwoju obu schorzeń. W czym moczyć palec z ropą? Palec można moczyć w ciepłej wodzie z dodatkiem szarego mydła, w wodzie z octem lub z płynem Burowa. Jeżeli jednak stan zapalny, obrzęk i ropień są duże, mokre okłady prawdopodobnie nie będzie skuteczne.
W leczeniu przewlekłej zanokcicy kluczowe jest unikanie alergenów oraz długotrwałego kontaktu z wodą, który ma miejsce np. podczas sprzątania, zmywania naczyń czy korzystania z basenu. Zaleca się za to regularne nawilżanie dłoni lub stóp. Dodatkową ochronę przed czynnikami drażniącymi zapewnią jednorazowe rękawiczki.
Soda oczyszczona na ropne rany – czy działa?
Brak jest naukowych dowodów potwierdzających skuteczność stosowania sody oczyszczonej w leczeniu zastrzału i zanokcicy. Okłady z sody mogą okazać się nieskuteczne lub niewystarczające do zwalczenia infekcji.
Soda oczyszczona była za to badania jako potencjalny lek przeciwgrzybiczy. Dowiedziono, że związek może zwalczać niektóre grzyby takie jak Candida albicans, jednak brakuje badań klinicznych z udziałem ludzi, które potwierdziłyby takie właściwości. Rozcieńczony roztwór sody z wodą uważany jest za bezpieczny – nie powinien wywoływać działań niepożądanych, jeżeli nie jest stosowany bardzo często.
Czy Rivanol wyciąga ropę?
Rivanol, czyli mleczan etakrydyny, to żółty związek o działaniu odkażającym dostępny w postaci płynu. Ponieważ środek penetruje wgłąb tkanek, jest jedną z możliwości leczenia ropy w palcu.
Z etakrydyny wykonuje się przymoczki na miejsce wypełnione ropą. Wystarczy nasączony Rivanolem gazik przyłożyć do chorego miejsca i przytrzymać na około 10 minut. Palec z ropą można moczyć w ciepłej wodzie z dodatkiem mleczanu etakrydyny. Takie działanie przyspiesza leczenie, szczególnie w początkowym stadium zakażenia. Niemniej, jeśli ropy jest bardzo dużo, a dotknięte miejscem zakażenie bardzo boli, to Rivanol może nie podołać zadaniu i konieczna będzie wizyta u lekarza.
Zastrzał i zanokcica – czym się różnią?
Różnice między zastrzałem i zanokcicą znajdziesz w poniższej tabeli.
| Zanokcica a zastrzał |
| |
Zanokcica |
Zastrzał |
| Lokalizacja |
wał paznokciowy |
opuszka palca, przestrzeń pod paznokciem |
| Rodzaje |
zanokcica ostra i przewlekła |
- |
| Objawy |
spuchnięty i zaczerwieniony wał paznokciowy, ropa zbierająca się koło paznokcia, tkliwość |
spuchnięty i zaczerwieniony palec, silny ból, ropa w palcu |
| Przyczyny |
skaleczenia i urazy wału paznokciowego np. wrastający paznokieć, naderwanie skórki, przewlekłe narażenie na alergeny i substancje drażniące |
skaleczenia i urazy opuszki palca np. wbita drzazga lub szkło, ukłucie palca, pobieranie krwi bez odkażania |
| Patogeny |
najczęściej gronkowce Staphylococcus aureus i paciorkowce Streptococcus pyogenes (zanokcica ostra) lub grzyby Candida albicans (zanokcica przewlekła) |
najczęściej gronkowce Staphylococcus aureus i paciorkowce Streptococcus pyogenes |
| Leczenie bez recepty |
częste moczenie palca w ciepłej wodzie z dodatkiem szarego mydła, płynu Burowa lub etakrydyny; na postać ostrą maść z antybiotykiem lub sterydem, na postać przewlekłą maści przeciwgrzybicze |
częste okłady w ciepłej wodzie w początkowej fazie, maści z antybiotykiem uważane są za nieskuteczne |
| Leczenie na receptę i u lekarza |
doustny antybiotyk, rzadziej maść z antybiotykiem i/lub sterydem, interwencje chirurgiczne |
doustny antybiotyk, interwencje chirurgiczne |
| Kiedy udać się do lekarza? |
w przypadku braku poprawy po samodzielnym leczeniu; gdy ropa zbiera się pod paznokciem |
zastrzał rozwija się szybko i wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza |
Podsumowując – co wyciąga ropę z palca? Najczęściej mokre okłady, antybiotyki i lekarz wyposażony w igłę i skalpel. Metoda leczenia zawsze zależy do rodzaju zmiany i jej przyczyny. Pewne jest za to jedno - ropy w palcu nie można ignorować. Zaniedbanie zakażonego palca może skończyć się trwałym zniekształceniem paznokcia, przewlekłym bólem, a nawet zapaleniem kości i martwicą. Zmianę ropną, szczególnie na opuszkach palca i pod paznokciem zawsze powinno się skonsultować z lekarzem.
Bibliografia
- Clark, D. C. (2003). Common acute hand infections. American family physician, 68(11), 2167-2176.
- Rerucha, C. M., Ewing, J. T., Oppenlander, K. E., & Cowan, W. C. (2019). Acute hand infections. American family physician, 99(4), 228-236.
- Relhan, V., & Bansal, A. (2022). Acute and chronic paronychia revisited: a narrative review. Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery, 15(1), 1-16.
- Tuszyński, P. K. (2021) Problemy dermatologiczne. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Wydanie II
- Domański, M., Wierzejska, N., Kopczyńska, B., Czyżniewska, O., Czupryńska, K., Otręba, K., ... & Wojcieszek, M. (2024). Whitlow, felon and paronychia-a clinical review of superficial hand infections. Quality in Sport, 24, 55531-55531.
- Dugué, C., Baiyasi, M., Jackson, S., Tolliver, S., & Daveluy, S. (2024). Baking Soda and the Skin: A Review of Baking Soda in Dermatology. Journal of Integrative Dermatology.
