Krew w kale widoczna gołym okiem lub utajona jest patologią, która wymaga diagnostyki w kierunku raka jelita grubego, ale również może się do niej przyczynić szereg nienowotworowych chorób. Z tego artykułu dowiesz się jakie są przyczyny, objawy i badania jakie należy zrobić do ustalenia potencjalnego źródła krwawienia.
Co to są filtry przeciwsłoneczne? Rodzaje filtrów SPF i ich działanie
Filtry przeciwsłoneczne fizyczne i chemiczne to podstawowy składnik w kremach z wysokim, niskim i średnim SPF. Krem przeciwsłoneczny lub jego odpowiednik - emulsja, balsam, spray przeciwsłoneczny SPF wydają się być oczywistym produktem fotoprotekcyjnym przed działaniem promieniowania UVB i UVA. Warto jednak znać podział filtrów (organiczne, nieorganiczne, naturalne) i ich moc znaną jako SPF. Istotne są również pytania jak należy stosować filtry przeciwsłoneczne i przed czym chroni przeciwsłoneczny krem ochronny z filtrem. Jaką ochronę przeciwsłoneczną należy wybrać dla dorosłego i dziecka?
- Filtr przeciwsłoneczny - czym jest i jak działa?
- Dobry filtr przeciwsłoneczny, czyli jaki?
- Stopnie przeciwsłonecznej ochrony SPF i PPD
- Filtr przeciwsłoneczny SPF i rodzaje
- Fizyczne (mineralne) filtry
- Filtry chemiczne SPF
- Naturalne filtry przeciwsłoneczne
- Jak stosować filtry przeciwsłoneczne i chronić skórę?
- Ochrona skóry przed UVA i UVB - kremy z filtrem SPF 30, 50 i 100
- Promieniowanie słoneczne i jego negatywne skutki
Filtr przeciwsłoneczny - czym jest i jak działa?
Filtry przeciwsłoneczne to zróżnicowana grupa związków chemicznych, które zależnie od swojej budowy należą do odpowiedniej grupy. Podstawowy podział to filtry fizyczne (mineralne) i filtry chemiczne (organiczne). Niezależnie od rodzaju filtra przeciwsłonecznego wszystkie posiadają zdolność do fotoprotekcji - ochrony przez UVB, czyli promieniowaniem ultrafioletowym. Nasila się ono w okresie wiosny i lata (tutaj potrzebne są produkty o wyższym filtrze spf niż np. w kwietniu), a szczyt w ciągu dnia przypada na godziny około południowe (10-14). Promieniowanie słoneczne, które dociera do Ziemi wykracza poza UVB i wlicza się do niego UVA - p. krótkofalowe, które ma znaczenie m.in. dla starzenia się skóry.
Dobry filtr przeciwsłoneczny, czyli jaki?
Właściwości filtra przeciwsłonecznego powinny skupiać się na fotoprotekcji. Pożądane cechy to także wysoka tolerancja, szerokie spektrum działania wykraczające poza UVB, ale zapewniające również ochronę przed UVA. Oprócz tego filtr przeciwsłoneczny powinien działać jedynie na powierzchni skóry i nie wchłaniać się. Warto podkreślić również trwałość fizyczną i chemiczną filtru p/słonecznego, a także jego odporność na wodę i zabawy na plaży.
Obecnie przyjmuje się, że dobry filtr przeciwsłoneczny powinien chronić zarówno przed promieniowaniem UVB i UVA, dlatego należy sięgać po filtry mające szerokie spektrum działania. Stopień ochrony UVA i UVB powinien wynosić 1:3.
Stopnie przeciwsłonecznej ochrony SPF i PPD
SPF, czyli wskaźnik ochrony przed promieniowaniem UVB określa o ile czasu dłużej po zastosowaniu danego kremu z filtrem możemy przebywać na słońcu do momentu wystąpienia oparzenia. Im wyższy jest wskaźnik SPF, tym większy czas musi upłynąć do momentu ich wystąpienia. Można to uprościć do poniższej zależności:
Im wyższa wartość SPF, tym większa fotoprotekcja przed promieniowaniem ultrafioletowym UVB. Potencjalnie stosując wysokie filtry można lepiej uchronić skórę przed okreśłonym promieniowaniem. Kremy do skóry twarzy, balsam, spray czy emulsja o wyższym filtrze spf to produkty na letnie miesiące.
Dowiedź się więcej co stosować na oparzenia z artykułu na blogu Apteki Galen! Preparaty na słoneczne oparzenia skóry znajdziesz w tej kategorii!
W kwestii SPF najczęściej wspomina się o 4 klasach ochrony przeciwsłonecznej SPF. Wymienia się:
- niska ochrona - rzędu SPF 6, 10 (wartości typowe dla fluidów, samoopalaczy, pomadek do ust, kremów multifunkcyjnych)
- średnia o. - SPF 15, 20 i 25 (stosowane do kremów na dzień o działaniu pielęgnacyjnym dla przedziału wiekowego 30-50+, a także podkładach)
- wysoka o. - SPF 30 i 50 (kremy koloryzujące BB i CC, podstawowe kremy przeciwsłoneczne)
- bardzo wysoka o. SPF 50+ (krem do twarzy chroniący przed UVA, UVB, IR i HEV).
Kremy przeciwsłoneczne mogą posiadać ochronę również przed promieniowaniem UVA, co określa się jako PPD. W praktyce PPD 10 oznacza, że skóra zaabsorbuje 10 razy mniejszą porcję promieniowania UVA.
Filtr przeciwsłoneczny SPF i rodzaje
Podstawowy podział filtrów przeciwsłonecznych obejmuje filtry chemiczne, fizyczne i naturalne. Każda z poniższych grup cechuje się nieco innym zakresem fotoprotekcji dla UVA i UVB. Oprócz tego dochodzą różnice płynące z tolerancji na dane filtry, co ma znaczenie w kosmetykach przeciwsłonecznych dla dzieci, ale również dla dorosłych i osób ze skórą atopową.
Fizyczne (mineralne) filtry
Filtry fizyczne, mineralne, inaczej nieorganiczne rozpraszają promieniowanie, które pada na skórę. Zasadne jest użycie porównania, że filtry mineralne działają jak lustro dla promieniowania słonecznego - odbijają je i rozpraszają. Oprócz tego cechują się wysoką tolerancją - są odpowiednie m.in. do skóry wrażliwej, a także dziecięcej. Wiele kosmetyków z SPF dla niemowląt jak krem przeciwsłoneczny z filtrami fizycznymi można stosować u dzieci od 1. miesiąca życia (np. Dermedic Sunbrella). Dodatkowo to jedne z najczęściej występujących filtrów w kremach przeciwsłonecznych dla dzieci powyżej 3. i 6. roku życia. Część rodziców rezygnuje jednak z nich ze względu na fakt, że po aplikacji zostawiają białe smugi na skórze. Filtry fizyczne wykazują aktywność wobec UVA i UVB, są trwalsze w porównaniu do filtrów chemicznych jednocześnie. Są nimi:
- dwutlenek tytanu - skuteczniejszy w UVB
- tlenek cynku - skuteczniejszy w UVA.
Warto wziąć pod uwagę, że formulacje kosmetyczne zmieniają się bardzo dynamicznie. Dlatego filtry fizyczne (mineralne) dzięki formie nanocząsteczkowej wykazują lepszą ochronę fotoprotekcyjną. Oprócz tego postać ta jest wolna od znanych smug w przypadku tanich kosmetyków przeciwsłonecznych z filtrami fizycznymi dla dzieci od pierwszego miesiąca lub roku życia.
Filtry chemiczne SPF
Filtry chemiczne posiadają zdolność do absorpcji promieniowania (jej energii), w wyniku czego dochodzi do zmian w ich strukturze. To zróżnicowana pod względem budowy grupa związków organicznych. Ich sporą zaletą jest to, że nie brudzą skóry, ale sporo z nich stosuje się dopiero powyżej 2. roku życia. Najczęściej wymieniane są tutaj związki chroniące przed UVB jak:
- pochodne kwasu cynamonowego
- pochodzne kwasu p-metoksycynamonowego
- oktokrylen.
Oprócz tego należy wymienić filtry przeciwsłoneczne organiczne chroniące przed UVA i UVB jak:
- benzofenony
- fenylobenzotriazole.
Pewnym rozwiązaniem jest zastosowanie filtrów mieszanych tj. fizycznych i chemicznych, które uzupełniają swój zakres fotoprotekcyjny.
Naturalne filtry przeciwsłoneczne
W przyrodzie dostępnych jest wiele składników, które wykazują właściwości przeciwsłoneczne. Przykładami takich związków jest:
- kit pszczeli - mieszanina żywicy i wosków produkowanych przez pszczoły w celu uszczelnienia ula (UVA, UVB, kwas kofeinowy, kumarowy, ferulinowy), znajduje zastosowanie w pomadkach do ust i sztyftach
- wyciąg z aloesu, wyciąg z orzecha - niski stopień ochrony, można go znaleźć w produktach utrwalających opaleniznę i łagodzących na podrażnienie skóry po opalaniu.
Odpowiednią fotoprotekcję zapewniają filtry chemiczne lub fizyczne. Filtry naturalne posiadają niską ochronę przeciwsłoneczną o wartości kilku SPF.
Jak stosować filtry przeciwsłoneczne i chronić skórę?
Skuteczność filtrów zależy od kilku czynników, gdzie istotne znaczenie ma wartość SPF i PPD (parametry dla promieniowania UVA i UVB). Kluczowa jest aplikacja filtrów, a konkretnie ilość nałożonego kremu z filtrem (np. Pharmaceris S) i częstość powtórnej aplikacji.
Wiele osób nie stosuje poprawnych ilości kremów przeciwsłonecznych, a ilość stosowanego produktu to zwykle połowa, a nawet mniej niż ¼ zalecanej dawki jednorazowej na skórę. Stąd nakładając połowę lub mniejszą porcję dla któregokolwiek SPF nie można spodziewać się stopnia ochrony opisanego na opakowaniu kosmetyku.
Poprawna aplikacja kremu przeciwsłonecznego powinna zacząć się na ok. 20 minut przed planowanym wyjściem z domu niezależnie od roku życia dorosłego czy dziecka. W dalszej kolejności zwracamy uwagę na ilość produktu. Najczęściej wykorzystuje się proporcję 2mg kremu na 1 cm kwadratowy powierzchni ciała. Na szczęście można nieco uprościć ten przelicznik. Można zastosować jedną z dwóch metod:
- metodę dwóch palców, gdzie utworzona strużka kremu na każdym z palców, to ilość kremu odpowiednia na pokrycie twarzy i szyi
- metodę łyżeczki, gdzie 1 łyżeczka odpowiada 5 ml kremu, co wystarczy na twarz, głowę i szyję LUB ramię i przedramię, z kolei 2 łyżeczki na skórę tułowia LUB na każdą nogę.
Samą aplikację należy powtarzać co 2-3 godziny lub częściej (stosując wysokie filtry, ale również te o nieco niższej wartości). Zależy to od podejmowanej aktywności np. pływania, pocenia się, zabawy na plaży czy ryzyka starcia ochronnego kremu z filtrem. Wiele osób może zdecydować się na spray przeciwsłoneczny SPF 50 (znajdziesz go w Bioderma Photoderm), co jest szczególnie wygodne w przypadku aktywnych dzieci.
Ochrona skóry przed UVA i UVB - kremy z filtrem SPF 30, 50 i 100
Jedną z najskuteczniejszych metod jest ograniczona ekspozycja na wspomniane promieniowanie. Trudno jednak wyobrazić sobie wiosnę i lato spędzoną wyłącznie w czterech ścianach. Dlatego istotna jest fotoprotekcja, którą gwarantują filtry przeciwsłoneczne o różnej mocy, od 30, przez 50 do 100 SPF. Oprócz tego uzupełnieniem oprócz kosmetyki z filtrem jak krem do twarzy z SPF30 czy 50 mogą być okulary przeciwsłoneczne istotne dla dzieci i dorosłych niezależnie od roku życia, a także unikanie godzin o najwyższej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Pomocne są również inne akcesoria jak parasol tworzący cień, a także nakrycia głowy.
Promieniowanie słoneczne i jego negatywne skutki
Promieniowanie słoneczne ma ogromne znaczenie dla skórnej syntezy witaminy D. Nadmierne ilości promieniowania UV mogą prowadzić jednak do zmian pigmentacyjnych skóry np. przebarwień słonecznych. Nie bez znaczenia jest również wpływ promieniowania UVA i UVB na elastyczność skóry i jej fotostarzenie - niestety intensywne opalanie w młodości bez filtra może wyjść na "stare lata". Oprócz tego nadmierna kąpiel słoneczna to zwiększone ryzyko raka skóry, a także wzmożony stres oksydacyjny mający znaczenie dla procesu kancerogenezy jak i uczuleń słonecznych. Dlatego stosując wysokie filtry (z uwzględnieniem pory roku) można cieszyć się młodszą skórą nieco dłużej, a jednocześnie przyozdobić skórę łagodną opalenizną. Dla jej wzmocnienia można rozważyć tabletki na opalanie i opaleniznę z beta-karotenem.
Bibliografia:
- Adamski, Z. and Kaszuba, A. (2019) in Dermatologia dla Kosmetologów. Wrocław: Edra Urban & Partner.
- Kołodziejczak, A. and Adamus-Grabicka, A. (2022) Kosmetologia. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie.
- Serpone, N. (2021) “Sunscreens and their usefulness: Have we made any progress in the last two decades?,” Photochemical & Photobiological Sciences, 20(2), pp. 189–244. Dostęp: https://doi.org/10.1007/s43630-021-00013-1.
- Martini, M.-C. et al. (2008) Kosmetologia I Farmakologia skóry. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Draelos, Z.D. et al. (2014) Fizjologia Skóry: Teoria I Praktyka. Wrocław: MedPharm Polska.