Co to jest paradontoza?
Paradontoza to choroba tkanek otaczających zęby. Jest jednym z najpowszechniej występujących schorzeń w obrębie jamy ustnej i jednocześnie najczęstszą przyczyną utraty zębów. Paradontoza ma negatywny wpływ na samopoczucie pacjenta i odczuwaną przez niego jakość życia. W początkowym etapie może powodować określone dolegliwości sporadycznie, jednak z czasem staje się coraz bardziej uciążliwa. Zaawansowana paradontoza utrudnia normalne spożywanie posiłków, zaburza pewność siebie, może prowadzić do ograniczenia kontaktów towarzyskich i znacząco pogorszyć komfort życia.
Paradontoza wpływa nie tylko na jamę ustną, ale na cały organizm. Jej przyczyną są bakterie, które stanowią potencjalne źródło infekcji. Choroba ta została uznana za czynnik ryzyka, który zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, chorób układu oddechowego, chorób naczyń mózgowych i innych schorzeń. Uważa się, że paradontoza u kobiet w ciąży może prowadzić do wystąpienia komplikacji ciążowych, takich jak poronienie, stan przedrzucawkowy i niska masa urodzeniowa u dziecka. Co więcej, ta choroba przyzębia stwarza ryzyko pojawienia się powikłań u diabetyków, może wpływać na rozwój insulinooporności, osteoporozy, otyłości i reumatoidalnego zapalenia stawów.
Jak powstaje paradontoza?
Główną, bezpośrednią przyczyną paradontozy są bakterie kolonizujące tkanki jamy ustnej. Pod wpływem różnych czynników dochodzi do ich namnażania się zarówno na powierzchni dziąseł, jak i poddziąsłowo. Stopniowo uszkadzają nie tylko tkanki otaczające zęby, ale również samą kość. Na rozwój paradontoza wpływają przede wszystkim:
- nieprawidłowe, niedokładne szczotkowanie zębów z pomijaniem przestrzeni międzyzębowych,
- predyspozycje genetyczne,
- wady anatomiczne tkanek znajdujących się w jamie ustnej,
- palenie papierosów,
- częste oddychanie przez usta,
- infekcje rozwijające się w jamie ustnej,
- mechaniczne podrażnienie dziąseł.
Na rozwój paradontozy istotny wpływ ma kamień nazębny. Na powierzchni zębów odkłada się bowiem miękka płytka nazębna, której początkowo dość łatwo można się pozbyć prawidłowo szczotkując i nitkując zęby. Jeśli jednak odkładająca się płytka nie będzie regularnie i dokładnie usuwana, przekształca się w twardy kamień nazębny, którego nie da się już pozbyć samodzielnie. Stanowi on siedlisko dla różnego rodzaju bakterii. Rozwija się infekcja, która wywołuje odpowiedź zapalną organizmu. W jej wyniku, makrofagi (komórki układu odpornościowego) zaczynają produkować związki prozapalne, które niszczą nie tylko chorobotwórcze bakterie, ale również uszkadzają otaczające zęby tkanki.
Jak zostało wcześniej wspomniane, paradontoza wpływa negatywnie na przebieg innych schorzeń, takich jak chociażby cukrzyca, a także może prowadzić do komplikacji ciążowych. Z drugiej strony, ciąża, a także cukrzyca i inne choroby ogólnoustrojowe również predysponują do rozwoju paradontozy.
Istotnym czynnikiem ryzyka jest też wiek. U 30-latków choroby przyzębia o różnym stopniu nasilenia dotykają niemalże połowy z nich. Powyżej 65. roku życia, dotyczą one już ponad 70% pacjentów. Z paradontozą częściej zmagają się mężczyźni niż kobiety.
Paradontoza – przyczyny tej choroby są złożone. Pod wpływem czynników miejscowych, takich jak narażenie na dym papierosowy i niestaranne szczotkowanie zębów, a także czynników ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca lub ciąża, może dojść na nadmiernego namnażania się bakterii w tkankach poddziąsłowych i rozwoju stanu zapalnego przyzębia.
Paradontoza – jak wygląda?
Paradontoza - etapy rozwoju tej choroby podzielono na 4 stadia. W zależności od objawów oraz stopnia ich nasilenia, paradontoza może mieć postać początkową, umiarkowaną, aż do ciężkiej z ryzykiem utraty uzębienia. Objawy, które pojawiają się w przebiegu paradontozy to:
- zaczerwienienie i obrzęk dziąseł,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- krwawienie dziąseł,
- nadwrażliwość zębów,
- odczuwanie bólu podczas rozgryzania pokarmu,
- odsłonięcie szyjki zębowej,
- poczucie chwiejności zębów,
- utrata zębów.
W początkowym stadium paradontoza może być bagatelizowana przez pacjenta. Jednak występujące objawy będą pojawiać się coraz częściej, a ich nasilenie będzie rosło. Powtarzające się krwawienia z dziąseł czy obrzęki i miejscowe stany zapalne zawsze powinny skłaniać pacjenta do udania się na wizytę do stomatologa.
Paradontoza – leczenie
Jak leczyć paradontozę? Dobór leczenia uzależniony jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Największe szanse na pełne wyleczenie mają pacjenci, u których paradontoza jest w początkowym stadium. Leczenie w tym przypadku najczęściej prowadzi lekarz stomatolog. Dokładnie oczyści on zęby i usunie nagromadzony na ich powierzchni kamień nazębny. Jest to tzw. skaling. Samodzielne leczenie przy pomocy nawet najlepszych preparatów aptecznych nie usunie płytki nazębnej osadzonej pod dziąsłem. Jedynie skaling naddziąsłowy i poddziąsłowy umożliwia staranne oczyszczenie wszystkich miejsc, w których odkłada się kamień. Czasem lekarz decyduje o konieczności przeprowadzenia kiretażu. Zabieg ten ma na celu spłycenie kieszonek zębowych i ograniczenie ryzyka dalszego rozwoju paradontozy. U pacjentów z zaawansowanymi zmianami chorobowymi, konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Skutecznymi w leczeniu paradontozy okazały się specjalne listki z chlorheksydyną – PerioChip. Mają one niewielkie rozmiary i zawierają 2,5 mg glukonianu chlorheksydyny. PerioChip umieszcza się w kieszonce dziąsłowej. Stopniowo zaczyna on uwalniać chlorheksydynę. W przeprowadzonym badaniu, chipy z chlorheksydyną wprowadzane bezpośrednio do rowka dziąsłowego i uwalniające chlorheksydynę w sposób ciągły przez kilka dni, okazały się skuteczniejsze w leczeniu chorób przyzębia niż inne postacie preparatów z tym związkiem.
Paradontoza – leczenie domowe
Uzupełnienie leczenia paradontozy prowadzonego przez stomatologa mogą stanowić preparaty, które pomagają zadbać o higienę jamy ustnej i chronią przed odkładaniem się kamienia nazębnego. Pasta do zębów na paradontozę, taka jak Parodontax Fluoride wzmacnia szkliwo, zapobiega gromadzeniu się płytki nazębnej, ogranicza rozwój bakterii i działa łagodnie przeciwzapalnie. Pasta Lacalut Aktiv zawiera chlorcheksydynę, która wspomaga leczenie chorób przyzębia. Wykazuje właściwości przeciwbakteryjne w stosunku do bakterii, które biorą udział w rozwoju paradontozy. W składzie tego produktu znajdziemy też mleczan glinu, który ogranicza krwawienie dziąseł. Dobra pasta na paradontozę to również Meridol Parodont Expert i koncentrat Ajona.
Paradontoza – leczenie domowe powinno obejmować dokładną pielęgnację jamy ustnej. Oprócz pasty do zębów, istotne jest też korzystanie z płynu do płukania jamy ustnej, najlepiej również z chlorheksydyną. Dobrze sprawdzi się Eludril Classic, Lacalut Aktiv lub Chlorhexil. Produkty do pielęgnacji jamy ustnej działają wzmacniająco i ochronnie na dziąsła. Ograniczają też dalszy rozwój choroby. Przy paradontozie można sięgnąć również po żel Sachol. Działa on przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Hamuje namnażanie się bakterii. Żel ten można wcierać w miejsca objęte stanem zapalnym 2-3 razy na dobę. Korzystając z leku Sachol warto pamiętać, aby przez 30 minut od jego aplikacji nie spożywać pokarmów ani nie pić żadnych płynów. Pozwoli to na uzyskanie maksymalnej skuteczności preparatu.
Paradontoza – leki dostępne bez recepty wspomagają terapię i łagodzą odczuwane przez pacjenta dolegliwości. Działają jednak objawowo i nie leczą przyczyny paradontozy. Konieczne jest udanie się do stomatologa, który dobierze odpowiedni rodzaj leczenia do stopnia zaawansowania zmian.
Paradontoza – jak jej zapobiegać?
Mając świadomość jak powszechną chorobą jest paradontoza i jak negatywnie wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, warto wprowadzić pewne działania, które ograniczą ryzyko jej pojawienia się w przyszłości. Przede wszystkim, niezwykle istotna jest odpowiednia pielęgnacja jamy ustnej. Nieprawidłowe szczotkowanie zębów ma największy wpływ na rozwój paradontozy. Dobrze dobrana szczoteczka do zębów pozwala usunąć nagromadzony na powierzchni szkliwa kamień nazębny i bakterie. Szczoteczki elektryczne są efektywniejsze niż tradycyjne szczoteczki manualne. Pamiętajmy o regularnej wymianie końcówki szczoteczki i doborze odpowiedniego włosia. Przy chorobach przyzębia, zazwyczaj zalecane są szczoteczki z miękkim włosiem. Są one delikatniejsze dla szkliwa i dziąseł.
Ważnym elementem codziennej pielęgnacji jamy ustnej jest jej płukanie z wykorzystaniem płynu o działaniu odkażającym oraz nitkowanie zębów. Nici dentystyczne pomagają usunąć kamień nazębny, nagromadzony w trudno dostępnych miejscach, do których nie dostanie się szczoteczka. Niezbędne są regularne wizyty u stomatologa. Dzięki nim, na bieżąco można pozbywać się płytki nazębnej. Lekarz może również wcześniej wykryć początki paradontozy i wprowadzić odpowiednie leczenie. Daje to pacjentowi lepsze szanse na całkowite wyleczenie choroby.
Warto też zadbać o prawidłowe odżywienie organizmu. Dostarczanie mu wszystkich potrzebnych składników odżywczych wpływa korzystnie na odporność i skuteczniejszą walkę z infekcjami. Zaleca się również rzucenie palenia.
Paradontoza – objawy tej choroby to nie tylko zmiany w obrębie dziąseł widoczne gołym okiem. Bakterie namnażające się w kieszonkach zębowych mogą być źródłem infekcji w innym miejscach w organizmie, a pacjentom trudno może być je powiązać z paradontozą. Choroba ta zwiększa bowiem ryzyko pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych, chorób stawów, schorzeń ze strony układu oddechowego, a u kobiet ciężarnych stwarza zagrożenie wystąpienia poważnych komplikacji. Staranna pielęgnacja jamy ustnej i regularne wizyty u stomatologa to najlepsze metody profilaktyki paradontozy.
Bibliografia:
- Caton J.G., Armitage G., Berglundh T., et al., A new classification scheme for potential and peri-implant diseases and conditions – Introduction and key changes from the 1999 classification, J Clin Periodontol., 2018, 45, 45 (Suppl 20), 1-8.
- Grzegorczyk-Jaźwińska A., Zaremba M., Górska R., PerioChip – nowy lek wspomagający miejscowe leczenie zapalenia przyzębia dorosłych, Nowa Stomatologia, 1999, 4, 18-20.
- Arigbede A.O., Babatope B.O., Bamidele M.K., Periodontosis and systemic diseases: A literaturę review, J Indian Soc Periodontol, 2012, 16(4), 487-491.