Ciemieniucha – co to?
Co to jest ciemieniucha? Inaczej określana jako „czepiec kołyskowy” jest postacią łojotokowego zapalenia skóry. Dotyczy przede wszystkim dzieci w pierwszym roku życia. Ciemieniucha w 71% przypadkach rozwija się w ciągu pierwszych trzech miesiącach życia. Jest to łagodna przypadłość, która ma charakter samoograniczający się. Często budzi jednak niepokój wśród rodziców. Szukają oni skutecznych preparatów na ciemieniuchę i domowych sposobów, które pomogą pozbyć się nieestetycznych łusek z powierzchni skóry.
Ciemieniucha u starszych dzieci występuje rzadko. Najczęściej mija przed ukończeniem 1. roku życia. U niektórych maluchów może jednak trwać dłużej. W takich przypadkach zaleca się zawsze konsultację z lekarzem. Czasem potrzebna jest szersza diagnostyka. Pojawiające się zmiany na powierzchni skóry u niemowlaka, przypominające ciemieniuchę, mogą być objawem innej choroby dermatologicznej. Ciemieniuchę stosunkowo łatwo jest pomylić chociażby z atopowym zapaleniem skóry (Atopowe zapalenie skóry (AZS) – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie. Jak wygląda pielęgnacja atopowego zapalenia skóry?). Nie mniej jednak warto mieć na uwadze, że ciemieniucha dotyczy też 7% dzieci w drugim roku życia. W większości przypadków ma ona wówczas również charakter łagodny i stopniowo ustępuje do 4. roku życia.
Ciemieniucha u noworodka, czyli dziecka mającego 1-28 dni występuje rzadko. Zazwyczaj rozwija się już po wejściu dziecka w okres niemowlęcy, który trwa od 5. tygodnia życia do ukończenia 1. roku. Ciemieniucha u osób dorosłych ma postać łojotokowego zapalenia skóry, o którym można przeczytać w artykule: Łojotokowe zapalenie skóry – objawy, przyczyny i leczenie.
Ciemieniucha u niemowlaka – jakie są jej przyczyny?
Ciemieniucha u dziecka rozwija się w wyniku nadaktywności gruczołów łojowych. Nadmierna ilość łoju utrudnia złuszczanie się komórek z powierzchni skóry. Zamiast odrywać się od niej, pozostają na główce dziecka, tworząc swojego rodzaju „skorupę”. Jest to jedna z hipotez, która tłumaczy rozwój ciemieniuchy u niemowlaka. Uważa się, że przyczyną tej przypadłości jest też nadmierny rozwój grzybów Malassezia. Grzyby te bytują na skórze głowy również u osób zdrowych. Pod wpływem różnych czynników dochodzi jednak do ich wzmożonego namnażania się, co wiąże się z wystąpieniem określonych objawów.
Nie wiadomo czy tylko te czynniki mają wpływ na rozwój ciemieniuchy u dzieci. Obserwuje się częstsze występowanie tej przypadłości w rodzinach, wśród których najbliższych członków zdiagnozowane zostały schorzenia alergiczne, takie jak np. wspomniane już atopowe zapalenie skóry.
Ciemieniucha – jak wygląda?
Ciemieniucha – pierwsze objawy to tłuste, żółtawe lub brązowawe łuski dość mocno przylegające do skóry. Nawarstwione płatki mogą powodować sklejanie się włosów malucha, jeśli już pojawiły się one na główce. Czy ciemieniucha swędzi? Zazwyczaj, ciemieniucha ani nie swędzi, ani nie boli. U niektórych dzieci występuje świąd, jednak ma on niewielkie nasilenie. Pojawienie się na skórze głowy zmian, które wywołują silne, uporczywe swędzenie, utrudniają spokojny sen i zaburzają karmienie dziecka, może sugerować inne schorzenie dermatologiczne.
Gdzie pojawia się ciemieniucha? Na twarzy – przede wszystkim w okolicy brwi i w pobliżu uszu, na owłosionej skórze głowy, a rzadziej również na szyi. Najczęściej występującą postacią „czepca kołyskowego” jest ciemieniucha na głowie. Żółte, tłustawe łuski mogą jednak pojawić się też w obrębie fałdów skóry na pozostałym obszarze ciała.
Ciemieniucha u niemowlaka objawia się żółtawymi, tłustymi łuskami, przylegającymi do powierzchni skóry. Nie powodują one bólu, ani swędzenia. Ciemieniucha najczęściej pojawia się na owłosionej skórze głowy, choć może rozwinąć się również na czole, brwiach, w okolicy uszu i szyi.
Jak pozbyć się ciemieniuchy?
Ciemieniucha na brwiach, na czole i na główce budzi niepokój u wielu rodziców. Starają się oni szybko pozbyć żółtych łusek i oczyścić głowę dziecka. Warto mieć na uwadze, że ciemieniucha to łagodna dolegliwość, która najczęściej nie przeszkadza samemu maluchowi i przechodzi po kilku lub kilkunastu miesiącach. Aby przyspieszyć ten proces, można aplikować na główkę odpowiednie preparaty, które pomogą pozbyć się żółtawych płatków ze skóry. Jak usunąć ciemieniuchę? W pierwszej kolejności zalecana jest oliwka lub olej roślinny. Nałożony co najmniej na pół godziny przed kąpielą rozmiękczy tłuste łuski. Podczas mycia malucha należy delikatnie wyczesywać łuski ze skóry głowy. Do tego celu można wykorzystać szczotkę do włosów z miękkim włosiem. Grzebień ani samodzielne zdrapywanie ciemieniuszki nie jest zalecane, ponieważ zachodzi wówczas duże ryzyko uszkodzenia skóry.
Aby pozbyć się ciemieniuchy na czole lub owłosionej skórze głowy można sięgnąć po zwykłą oliwkę kosmetyczną lub olejki, przeznaczone właśnie do leczenia tej przypadłości. Dostępny jest m.in. olejek na ciemieniuchę Mediderm Baby. W jego składzie obecny jest olejek ze słodkich migdałów, olejek ze słonecznika oraz skwalan i witamina E. Dla większej skuteczności tego preparatu, zalecane jest jego pozostawienie na skórze na kilka godzin i następnie wyczesanie łusek ze skóry.
Jeśli zwykła oliwka lub specjalistyczny preparat na ciemieniuchę, który zawiera w składzie niemalże tylko olejki nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, można sięgnąć po kosmetyk, który oprócz olejków ma inne substancje, mogące pomóc pozbyć się ciemieniuszki. Przykładowy preparat to krem na ciemieniuchę Mustela Bebe. Nakłada się go na miejsca objęte charakterystycznymi zmianami i pozostawia na całą noc. Rankiem, podczas kąpieli wyczesuje się łuski. Żel na ciemieniuchę Emolium Dermocare nanosi się na skórę 30 minut przed planowaną kąpielą. Przy łagodnej postaci ciemieniuszki, producent zaleca jedynie zmycie preparatu wodą. Jeśli jednak płatki mocniej przylegają do skóry głowy, konieczne może być ich wyczesanie przy pomocy miękkiej szczoteczki.
Preparat na ciemieniuchę Pharmaceris Emotopic również zaleca się aplikować na skórę głowy pół godziny przed kąpielą. Po upływie tego czasu, wyczesuje się łuski i myje głowę dziecka łagodnym szamponem. Na ciemieniuchę, jak widać, dostępne są różne preparaty. Często mają one odmienne zalecenia co do stosowania. Z tego powodu, wybierając konkretny środek na ciemieniuchę ważne jest przestrzeganie zaleceń producenta. Preparaty na ciemieniuchę muszą mieć odpowiednio długi kontakt ze skórą głowy, aby natłuścić pokrywające ją łuski i ułatwić ich usunięcie. Niezależnie od tego, co na ciemieniuchę wybierze rodzic, chcąc pozbyć się tej przypadłości, zalecana jest codzienna kąpiel dziecka.
Ciemieniuszka może nawracać. W razie ponownego pojawienia się żółtawych, tłustych łusek na skórze dziecka, można zastosować preparat, który pomógł pozbyć się ciemieniuchy poprzednim razem. U części dzieci, ciemieniucha ma duże nasilenie i trudno jest pozbyć się jej przy pomocy dostępnych kosmetyków. Jeśli mimo wielu prób, opiekunowie dziecka nie widzą wystarczających efektów, warto udać się do lekarza. Po pierwsze sprawdzi on, czy pojawiające się na skórze zmiany rzeczywiście świadczą o ciemieniusze, a po drugie może zalecić lek miejscowy, który przyspieszy pozbycie się łusek.
Ciemieniucha – preparaty na bazie olejów roślinnych ułatwiają odrywanie się tłustych łusek z powierzchni skóry. Zaleca się je stosować codziennie, aż do momentu ustąpienia ciemieniuchy.
Domowe sposoby na ciemieniuchę
Ciemieniucha – początki tej dolegliwości mogą być bardzo łagodne i mało nasilone. U większości dzieci ciemieniucha nie przebiega ciężko i nawet nie zawsze wymaga wprowadzenia leczenia. Jeśli zmiany są łagodne i nie pokrywają dużej powierzchni skóry, można poczekać aż same ustąpią. Dość znanym, domowym sposobem na ciemieniuchę jest papka z płatków owsianych. Aby ją przygotować, należy zalać płatki owsiane wodą i pozostawić do namoczenia. Tak powstałą papkę delikatnie wcieramy w główkę dziecka. Łagodne pocieranie łusek ma spowodować ich stopniowe odrywanie się od powierzchni skóry. Dla uzyskania lepszych efektów, można co najmniej pół godziny przed kąpielą zaaplikować na głowę malucha olej roślinny lub oliwkę.
Należy jeszcze raz podkreślić, że zdecydowanie przeciwwskazane jest samodzielne zdrapywanie łusek z główki, czoła i brwi. Może to podrażnić delikatną skórę dziecka i spowodować rozwój stanu zapalnego.
Ciemieniucha u dziecka to powszechna przypadłość, która najczęściej ma łagodny przebieg. Zmiany ustępują zazwyczaj w ciągu pierwszego roku życia, choć u części dzieci mogą utrzymywać się również w 2. i 3. roku. Stosując domowe sposoby na ciemieniuchę i specjalistyczne kosmetyki przeznaczone do leczenia ciemieniuchy, można szybciej pozbyć się tłustawych, żółtych łusek z powierzchni skóry. Pomogą one skutecznie usunąć „czepiec kołyskowy”.
Bibliografia:
- Nobles T., Harberger S., Krishnamurthy K., Cradle Cap. [Updated 2022 Aug 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK531463/
- Czarnecka-Operacz M., Gollnick H., Trudności diagnostyczne w leczeniu zmian skórnych u dzieci. Lekarz POZ, 18. 2018: 211-225
- Buczek A., Wcisło-Dziadecka D., Sierant K., Brzezińska-Wcisło L., Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry?. Post N Med., 2018. XXXI(1A): 49-54